Τι είναι οι φυσικοί φράχτες και γιατί είναι χρήσιμοι;

Οι φυσικοί φράχτες είναι περιοχές ή λωρίδες γης υπό μόνιμη φυτική κάλυψη. Αυτοί οι φράχτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά μήκος υδατορρευμάτων, λιμνών, ισοϋψών καμπυλών, ορίων αγροτεμαχίων ή ακόμα και εντός των αγροτεμαχίων. Τα παρακάτω αποτελούν παραδείγματα φυσικών φραχτών:

• Οι λωρίδες πρασίνου είναι ποώδεις περιοχές οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παγίδευση ιζημάτων και ρυπογόνων ουσιών από γειτονικά αγροτεμάχια πριν αυτά φθάσουν σε πλωτές οδούς ή ευαίσθητες περιοχές.
• Οι θαμνοστοιχίες είναι λωρίδες θαμνοειδών φυτών που χρησιμοποιούνται για τον την ένδειξη των συνόρων ιδιοκτησίας ή ως προστατευτικοί φράχτες από τα ζώα. Οι θαμνοστοιχίες μπορεί επίσης να βοηθήσουν στη διήθηση ιζημάτων και ρυπογόνων ουσιών από γειτονικά αγροτεμάχια ή στην πρόληψη της μετακίνησης παρασιτοκτόνων, ιδίως κατά τον ψεκασμό ψηλών καλλιεργειών.
• Οι χορτοφόροι υδαταγωγοί είναι φαρδιά, ρηχά, υπόσκαφα κανάλια με βλάστηση, τα οποία είναι σχεδιασμένα για τη μετακίνηση των επιφανειακών υδάτων κατά πλάτος της γεωργικής γης χωρίς να προκαλείται διάβρωση του εδάφους. Τα ποώδη φυτά επιβραδύνουν τη ροή του νερού και προστατεύουν την επιφάνεια του καναλιού από αυλακώδη και χαραδρώδη διάβρωση, ιδίως όταν η συμβάλλουσα επιφάνεια λεκάνης απορροής είναι σχετικά μεγάλη.
• Οι ανεμοφράκτες αποτελούνται από σειρές δέντρων ή χαμόδεντρων. Βοηθούν κυρίως στη μείωση της ταχύτητας του ανέμου και της αιολικής διάβρωσης, και συνεπώς προστατεύουν τις νέες καλλιέργειες και ελέγχουν τη μετατόπιση χιονιού και εδάφους.
• Οι παρόχθιοι φυσικοί φράχτες είναι ζώνες γρασιδιού, δέντρων ή χαμόδεντρων δίπλα σε υδάτινες οδούς που φιλτράρουν τις ρυπογόνες ουσίες.

Εφαρμογή

Η δημιουργία φυσικών φραχτών μπορεί να περιλαμβάνει τη φύτευση λωρίδων πρασίνου, θαμνοστοιχιών ή γραμμές δένδρων, ή συνδυασμό αυτών. Γενικά, απαιτείται συντήρηση προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα διήθησης ή να περιοριστεί η υπερβολική ανάπτυξη, η οποία θα μπορούσε να καταστρέψει την παραγωγή της καλλιέργειας. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, οι λωρίδες με φυσικούς φράχτες είναι υποχρεωτικές στα άκρα αγροτεμαχίων αμειψισποράς που αποτελούν σύνορα υδάτινων μαζών.

Οφέλη

Οι φυσικοί φράχτες μπορεί να μειώσουν τις επιπτώσεις υδατικής και αιολικής διάβρωσης. Συνεπώς, οι φυσικοί φράχτες μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον όγκο ιζημάτων και θρεπτικών ουσιών που μεταφέρονται από τη γεωργική απορροή σε υδάτινες μάζες ή να εμποδίσουν τη μετακίνηση παρασιτοκτόνων από τους αγρούς στις υδάτινες μάζες, στους δρόμους ή σε άλλες περιοχές. Οι ανεμοφράκτες, ειδικότερα, μπορούν να μειώσουν κατά το ήμισυ την ταχύτητα του ανέμου σε μία απόσταση εικοσαπλάσια του ύψους των δέντρων, και να ανακόψουν τη μετατόπιση αέριων ρυπογόνων ουσιών και σωματιδίων του εδάφους. Κατά συνέπεια, οι ανεμοφράκτες βοηθούν στη μείωση των δαπανών για εργασίες καθαρισμού (όπως απομάκρυνση ιζήματος). Οι φυσικοί φράχτες μπορούν να αλλάξουν το σχήμα του τοπίου, για παράδειγμα μπορούν να εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου σε ημιφυσικούς οικοτόπους, φιλοξενώντας μία ποικιλία άγριας χλωροπανίδας στις γεωργικές εκτάσεις και δημιουργώντας ένα δίκτυο διαδρόμων για την κίνηση πανίδας και χλωρίδας. Οι ζώνες με φυσικούς φράχτες αυτές είναι πιο αποτελεσματικές εάν είναι προγραμματισμένες ως τμήμα ενός πλήρους συστήματος διατήρησης πόρων. Οι φυσικοί φράχτες μπορούν επίσης να παράσχουν χρήσιμα βασικά προϊόντα (φρούτα, ξυλεία, ζωοτροφές, κλπ.) και επομένως να συνεισφέρουν στη διαφοροποίηση της γεωργικής παραγωγής.

Μειονεκτήματα

Κάτω από ορισμένες περιστάσεις, οι φυσικοί φράχτες μπορεί να προκαλέσουν την απώλεια παραγωγικής γης. Τα φυτά στους φυσικούς φράκχες μπορεί να ανταγωνίζονται με τις καλλιέργειες για διαθέσιμους πόρους (ιδίως στην περίπτωση ανεμοφρακτών από δένδρα), ενώ ο διαθέσιμος χώρος για τον ελιγμό των μηχανημάτων μειώνεται. Επιπλέον έξοδα προκύπτουν, καθώς απαιτείται συντήρηση. Τέλος, οι φυσικοί φράκτες αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις αλλά όχι τα αίτια της διάβρωσης του εδάφους. Για παράδειγμα φιλτράρουν τα σωματίδια του εδάφους που μεταφέρονται από απορροές αλλά δεν αποτρέπουν τη διάβρωση.

Παραδείγματα επιτυχούς εφαρμογής 

Υπάρχουν διάφοροι κοινοί τύποι φυσικών φραχτών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτουν το πυκνότερο δίκτυο θαμνοστοιχιών στην ΕΕ των 27. Οι ανεμοφράκτες είναι ευρέως διαδεδομένοι σε πολλές από τις εκτεταμένες πεδιάδες της Ευρώπης, και οι χορτοφόροι υδαταγωγοί χρησιμοποιούνται ευρέως στη Γαλλία.

Περισσότερες πληροφορίες
http://soco.jrc.ec.europa.eu

http://www.fao.org/docrep/W2598E/W2598E00.htm

Ενημερωτικό δελτίο αριθ. 7 του προγράμματος SoCo

ΚατηγορίεςΆγρια Ζωή, Περιβάλλον

Tags: Φυσικοί φράκτες