H σημασία της Ελλάδας
του ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ
Η ΕΛΛΑΔΑ παρά το μικρό τns μέγεθος κατέχει εξέχουσα θέση στον χάρτη τns ευρωπαϊκής βιοποικιλότητας, λόγω του προνομίου τns να διαθέτει μεγάλη ποικιλία σε είδη χλωρίδας και πανίδας. Ανάμεσα στα δεύτερα σημαντικό ποσοστό καταλαμβάνουν τα πουλιά, με καταγεγραμμένα, μέχρι σήμερα, 425 είδη, αρκετά από τα οποία θεωρούνται σπάνια για την Ευρώπη ή είναι παγκοσμίως απειλούμενα με εξαφάνιση. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα αξιόλογο αριθμό αν λάβουμε υπόψη ότι ευρωπαϊκές χώρες με μεγαλύτερη έκταση είναι φτωχότερες σε είδη πουλιών.
H κατάταξη των 425 ειδών τηs ελληνικής ορνιθοπανίδας αποκαλύπτει ότι το 36% (154 είδη) είναι πουλιά «επιδημητικά», δηλ. μένουν εδώ όλο τον χρόνο, ενώ το υπόλοιπο 64% (271 είδη) ανήκει σε είδη που απαντώνται στην χώρα μας για ένα μόνον, μικρό ή μεγάλο, τμήμα του ετήσιου βιολογικού τους κύκλου. Επομένως, η σύνθεση της ελληνικής ορνιθοπανίδας κυριαρχείται σαφώς από είδη που στην πλειοψηφία τους είναι «μεταναστευτικά» ή «αποδημητικά». Επεξηγώντας τον όρο, θα μπορούσαμε να κατατάξουμε τα είδη αυτά σε τρεις διακριτές κατηγορίες: α) αυτά που έρχονται κάθε άνοιξη (σχεδόν αποκλειστικά από την Αφρική) και αφού φωλιάσουν εδώ επιστρέφουν το φθινόπωρο στην αφρικανική ήπειρο, β) όσα έρχονται συνήθως Οκτώβριο / Νοέμβριο από βορειότερες χώρες για να ξεχειμωνιάσουν εδώ, επιστρέφοντας (από Φεβρουάριο / Μάρτιο) στις χώρες αυτές για να φωλιάσουν και γ) εκείνα που απλώς περνάνε από τη χώρα μας, κατά την περίοδο της ανοιξιάτικης και φθινοπωρινής αποδημίας, μετακινούμενα από την Αφρική προς την βόρεια Ευρώπη και αντίστροφα.
Ευνοϊκοί παράγοντες
Αν και οι επιστημονικές μας γνώσεις για το φαινόμενο της μετανάστευσή στον ελληνικό χώρο δεν είναι ακόμη επαρκείς, λόγω έλλειψής αναλυτικών μελετών και έρευνας, είναι ήδη σαφές ότι η χώρα μας, συνολικά, έχει ιδιαίτερη σημασία, σε περιφερειακό ή ευρωπαϊκό επίπεδο, για τα μεταναστευτικά πουλιά. Αυτό οφείλεται σε ένα πολύπλοκο συνδυασμό βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων. H γεωλογική εξέλιξη και μορφολογία της χώρας μας, η στρατηγική γεωγραφική της θέση, η μικροκλιματική ποικιλία, η ύπαρξη πολλών κατάλληλων βιοτόπων, ο στενόμακρος όγκος της Πίνδου που διατρέχει την ηπειρωτική Ελλάδα από Βορρά προς Νότο, οι στενές κοιλάδες και τα ποτάμια που ενώνουν τις πεδινές εκτάσεις, η τεράστια μήκους 15.021 χλμ.) και δαντελωτή ακτογραμμή, οι πολλές μυτερές χερσόνησοι (Χαλκιδική, Πελοπόννησος κ.ά.), τα 9.838 νησιά, νησίδες, βραχονήσια και βράχοι αριθμός ρεκόρ για την Ευρώπη), οι πολλοί υγρότοποι, η στρατηγική θέση της Κρήτης μεταξύ της Πελοποννήσου και των αφρικανικών ακτών κ.ά. είναι οι σημαντικότεροι από τους παράγοντες που ευνοούν τα πουλιά, καθώς ταξιδεύουν από και προς τα Βαλκάνια και την ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Στον χάρτη που παρατίθεται βλέπουμε μια πρώτη προσπάθεια απεικόνισα των τριών κύριων και των δευτερευόντων «αεροδιαδρόμων» που ακολουθούν τα μεταναστευτικά πουλιά πάνω από τον ελληνικό χώρο.
Χάρτης με τους διαδρόμους που ακολουθούν τα αποδημητικά πουλιά πάνω από τον ελλαδικό χώρο. Με κόκκινο σημειώνονται οι τρεις κύριοι διάδρομοι και με μπλε οι δευτερεύοντες (πηγή,: Handrinos,1984).
Παράλληλα, οι ήπιοι, σε γενικές γραμμές, χειμώνες, οι πολλοί και σημαντικοί υγρότοποι (στην κεντρική και βόρεια, κυρίως Ελλάδα), οι εκτεταμένοι φρυγανότοποι, οι ελαιώνες κ.ά. προσελκύουν μεγάλους πληθυσμούς από μεταναστευτικά υδρόβια πουλιά (κύκνους, χήνες, πάπιες κ.ά), αλλά και τσίχλες, μικροπούλια κ.ά., που έρχονται στη χώρα μας για να ξεφύγουν τον σκληρό χειμώνα της βόρειας Ευρώπης, και της Ρωσίας. Στατιστικά στοιχεία από τη βάση δεδομένων του «Ελληνικού Κέντρου Δακτυλίωσης Πουλιών» με τις επανευρέσεις πουλιών που είχαν δακτυλιωθεί σε άλλες χώρες, δείχνουν ότι ναι μεν η πλειοψηφία των πουλιών αυτών προέρχεται από την Σκανδιναβία και την τέως ΕΣΣΔ, αλλά επίσης ότι η Ελλάδα αποτελεί χώρο διαχείμανσης για πουλιά που είχαν δακτυλιωθεί και σε όλες τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Ελλείψει χώρου δεν είναι δυνατόν να επεκταθούμε σε αναλυτικότερη παρουσίαση των υπαρχόντων δεδομένων (π.χ. ανά είδος, ανά γεωγραφική περιοχή κ.τλ.). Με δεδομένη όμως τη συνεχιζόμενη συρρίκνωση των πληθυσμών πολλών ειδών σε πανευρωπαϊκή κλίμακα και την ανάγκη που προκύπτει για λήψη μέτρων προστασίας, αξίζει να επαναλάβουμε ότι ο ρόλος της Ελλάδας για ορισμένα, τουλάχιστον αποδημητικά είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Είναι π.χ, γνωστό ότι το Δέλτα Έβρου, το Πόρτο Λάγος κ.ά. αποτελούν σήμερα περιοχές παγκόσμιας σημασίας (κατά την περίοδο της αποδnμίας ή τον χειμώνα) για είδη όπως η λεπτομύτα, η νανόχηνα, η κοκκινόχηνα, το κεφαλούδι, η λαγγόνα, ο στικταετός, ο βασιλαετός, το κιρκινέζι και για πολλά άλλα, λιγότερο σπάνια.
Και καθώς, μέσα από προγράμματα δακτυλιώσεων και καταγραφής πληθυσμών οι γνώσεις συνεχώς διευρύνονται, το γοητευτικό φαινόμενο της μετανάστευσης των πουλιών στην περιοχή μας αποκαλύπτει νέα μυστικά, επιβεβαιώνοντας τη σπουδαιότητα της Ελλάδας για τη μεγάλη αυτή κατηγορία των φτερωτών ταξιδευτών.
Πηγή κειμένου: ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ [ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ] 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2000
Φωτογραφίες:από projekt-storchenzug.com & www.theguardian.com
ΚατηγορίεςΆγρια Ζωή
Αφήστε μια απάντηση