Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΔΗΜΗΤΡΑ (Τεύχος 5, Ιανουάριος – Μάρτιος 2014) – Τριμηνιαία έκδοση του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού – ΔΗΜΗΤΡΑ

Παραγωγή βιομάζας και τεχνικού ξύλου από φυτείες ταχυαυξών δασικών δέντρων και δυνατότητες για ενεργειακή και χημική αξιοποίηση: μια σταθερή και ασφαλής επένδυση

Δρ Ιωάννης Σπανός, Τακτικός Ερευνητής
Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης

Η παραγωγή βιομάζας από φυτείες ταχυαυξών δασικών δέντρων – γνωστή ως εντατική δασοπονία μικρού και μέσου περίτροπου χρόνου – έχει ερευνηθεί από τη δεκαετία του ’60 και μπορεί να περιλαμβάνει φυτείες για παραγωγή προϊόντων ξύλου και φυτείες βιομάζας ή ενεργειακές φυτείες. Η παραγωγή ενέργειας από βιομάζα, μπορεί να γίνει με την εφαρμογή διαφόρων τεχνολογικών μεθόδων, όπως είναι η πυρόλυση, υδρόλυση, μηχανική και χημική μετατροπή. Οι θερμιδικές τιμές ξύλου από φυτείες παραγωγής δασικής βιομάζας έχει αναφερθεί ότι κυμαίνονται μεταξύ 4,3 και 4,8 Kcal/g, το οποίο ισοδυναμεί περίπου με 27 βαρέλια πετρελαίου στο εκτάριο (Ha) ετησίως (1 Ha = 10 στρέμματα). Η βιομάζα από ταχυαυξή είδη (π.χ. λεύκες, ιτιές, παυλώνια, πλάτανος, ακακία, ευκάλυπτος, φράξος, φτελιά) αντιπροσωπεύει μία καθαρή πηγή ενέργειας και παράγει λιγότερες εκπομπές σε σύγκριση με τα περισσότερα συμβατικά στερεά καύσιμα. Η βιομάζα από δασοπονικές φυτείες αποτελεί μια σημαντική πηγή καυσίμου και μπορεί να χρησιμοποιείται αμιγής ή σε μίξη με τα στερεά καύσιμα (π.χ. λιγνίτης) για μείωση των ανεπιθύμητων αέριων εκπομπών.

Στις φυτείες μικρού (βιομηχανικές φυτείες) και μέσου περίτροπου χρόνου, προελεύσεις, ποικιλίες ή κλώνοι ταχυαυξών δασοπονικών ειδών (π.χ. Eucalyptus spp., Populus spp., Salix spp., Paulownia spp., Platanus spp., Alnus spp., Robinia pseudoacacia, Fraxinus spp.) αυξάνουν σε πυκνούς φυτευτικούς συνδέσμους με κανονική κατανομή στο χώρο, που προσεγγίζουν περισσότερο τις γεωργικές καλλιέργειες. Τα δασοπονικά αυτά είδη έχουν πολλά πλεονεκτήματα, όπως είναι η ταχυαύξεια, εύκολη αναπαραγωγή με μοσχεύματα, μεγάλη πρεμνοβλαστική ή ριζοβλαστική ικανότητα και ξύλο κατάλληλο για πολλές χρήσεις.

Η παραγωγή βιομάζας από φυτείες ταχυαυξών δασικών δέντρων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, σπουδαιότεροι των οποίων είναι: 1) δασοπονικό είδος, 2) προέλευση, ποικιλία ή κλώνος, 3) φυτευτικός σύνδεσμος, 4) πειραματικός σχεδιασμός (αμιγείς ή μικτές φυτείες), 5) φυτευτικό υλικό (δενδρύλλια ή μοσχεύματα, τύπος και διαστάσεις μοσχευμάτων), 6) καλλιεργητικές φροντίδες (φρεζάρισμα, λίπανση, άρδευση, φυτοπροστασία, αραίωση), και 7) εδαφικές και κλιματικές συνθήκες. Η παραγωγή βιομάζας έχει αναφερθεί ότι ποικίλλει μεταξύ ειδών, ποικιλιών και κλώνων με μεγάλο εύρος παραγωγής (ξηρό βάρος) που μπορεί να κυμαίνεται από 8 έως 35 tn/ha/έτος, ανάλογα με τον αριθμό των δέντρων/ha, τις τοπικές συνθήκες και τις καλλιεργητικές φροντίδες.

Η στήριξη μέσω κινήτρων ή επιδοτήσεων είναι επίσης ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, ακόμη και όταν υπάρχει μεγάλο οικονομικό όφελος των δασοπονικών φυτειών μικρού και μέσου περίτροπου χρόνου. Θα πρέπει να βασίζεται σε ένα εθνικό/περιφερειακό ορθολογικό σύστημα επιδοτήσεων (με βάση την απόδοση προϊόντος και όχι τη χωρική επιφάνεια, όπως γινόταν και συχνά γίνεται μέχρι σήμερα), και δεν πρέπει ο παραγωγός/επενδυτής να βασίζεται μόνο σε αυτή. Οικονομικοί και άλλοι γραφειοκρατικοί περιορισμοί που σχετίζονται με την αλλαγή χρήσης γης θα πρέπει να απλοποιηθούν, μελέτες βιωσιμότητας πρέπει να ενισχυθούν και τεχνικές συμβουλές πρέπει να είναι διαθέσιμες στους αγρότες και επιχειρηματίες επενδυτές.

ΚατηγορίεςΔάσωση Γεωργικών Γαιών, Δασικά Προϊόντα

Tags: Βιομάζα, Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, Παυλώνια, Τεχνητές Δασικές Φυτείες