ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΑΣΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
(με ερέθισμα τους τελευταίους νόμους)

Είναι γνωστό ότι οι επενδύσεις στα δάση και γενικότερα στο περιβάλλον είναι μια διαδικασία που τα αποτελέσματα της φαίνονται και αποδίδουν μετά από αρκετά χρόνια (τα δένδρα δεν μεγαλώνουν γρήγορα !!!). Έτσι μια πολιτική που αποσκοπεί στην μεγιστοποίηση του κέρδους – που αποτιμάται σε χρήμα – δεν προσφέρεται για επενδύσεις στο δάσος. Αντίθετα η ύπαρξη του δάσους τις περισσότερες φορές είναι “εμπόδιο” για αυτού του είδους τις επενδύσεις. Για αυτό και βλέπουμε από τις πολιτικές ηγεσίες που έχουν σαν αυτοσκοπό τους το χρηματικό κέρδος, να προσπαθούν με διάφορα νομοθετήματα να περιορίσουν τα δάση και τις δασικές εκτάσεις αλλά και τις δασικές υπηρεσίες.

Αντίθετα μια πολιτική που θα έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο και την ευημερία αυτού τόσο στο σήμερα όσο και στο αύριο, στο μέλλον των επερχόμενων γενεών, θα πρέπει να επενδύσει σε αυτή την προοπτική με την προστασία και την ενίσχυση του δάσους και κατ’ επέκταση και του περιβάλλοντος. Γιατί ως γνωστό το περιβάλλον δεν μας ανήκει.

Έτσι τον τελευταίο χρόνο από μεριά της πολιτείας, με μια σειρά νόμους και διατάγματα επιχειρείται το ξεπούλημα του δασικού πλούτου της χώρας στα ιδιωτικά συμφέροντα και η “νομιμοποίηση” των δασικών παραβάσεων.

Η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες έχει το πλεονέκτημα το 80 +% των δασικών εδαφών να είναι δημόσια περιουσία (είτε του στενού δημόσιου τομέα είτε των ΟΤΑ) πράγμα που δίνει την δυνατότητα στο δημόσιο να ασκεί ουσιαστική δασική πολιτική με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη αυτού.

Ας αναφέρουμε εδώ μερικά βασικά στοιχεία μιας τέτοιας πολιτικής σε σχέση με το τι ισχύει νομικά σήμερα και πως πρέπει να αντιμετωπισθεί το περιβάλλον στα πλαίσια μιας άλλης διακυβέρνησης. Μια τέτοια παρέμβαση πρέπει να έχει το στοιχείο του δικαίου για τους πολίτες ώστε να γίνονται σεβαστά και αποδεκτά τα όποια μέτρα παίρνονται και παράλληλα να προστατεύεται το κοινωνικό αγαθό του δάσους στο διηνεκές.

1. Γεννάται το ερώτημα: ποιος είναι ο ποιό πρόσφορος χρόνος από τον οποίο θα αρχίζει η εξέταση του αν μια έκταση διέπεται από την δασική νομοθεσία ή όχι. Το παλιότερο στοιχείο; οι αεροφωτογραφίες του έτους 1945; η ισχύς του συντάγματος του 1975; ή κάτι άλλο.

Η αποδοχή του παλιότερου στοιχείου ως χρόνου εξέτασης αν και μπορεί να επεκτείνεται σε περισσότερες εκτάσεις εν τούτοις δημιουργεί μια ανισομέρεια στην εφαρμογή του γιατί δεν υπάρχει κοινό σημείο αναφοράς – ενιαίο κριτήριο – για όλο των Ελλαδικό χώρο και πολλές φορές τα στοιχεία αυτά δεν είναι άμεσα αξιοποιήσιμα. Η εφαρμογή του δημιουργεί αδικίες μεταξύ των πολιτών από περιοχή σε περιοχή.

Η υιοθέτηση του έτους 1945 σαν χρόνου εξέτασης αν και υπάρχει αεροφωτογραφική κάλυψη στο μεγαλύτερο μέρος του Ελλαδικού χώρου εν τούτοις θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την κατάσταση που υπήρχε τότε. Η χωρά μόλις είχε βγει από μια Γερμανική κατοχή και από ένα αντάρτικο. Πολλές εκτάσεις είχαν εγκαταλειφθεί λόγω του πολέμου αλλά και της πριν του πολέμου δικτατορίας με αποτέλεσμα στις Α/Φ του 1945 να εμφανίζονται σαν δασικού ενδιαφέροντος εκτάσεις, πράγμα που δεν είναι ούτε ορθό ούτε δίκαιο.

Η λήψη σαν αφετηρία το έτος ψήφισης του συντάγματος, το 1975, αφ’ ενός νομιμοποιεί μεγάλες καταπατήσεις δασικών εκτάσεων που έγιναν τις δεκαετίες 1960 και 1970 και αφ’ εταίρου δεν υπάρχει γύρω από το έτος αυτό αεροφωτογραφική κάλυψη σε πανελλαδική κλίμακα για το ενιαίο της αντιμετώπισης.

Το έτος 1960 φαίνεται σαν το πιο πρόσφορο για την εξέταση των δασικού ενδιαφέροντος εδαφών γιατί το έτος αυτό υπάρχει πανελλαδική αεροφωτογραφική κάλυψη και μάλιστα με καλής ποιότητας Α/φιες, πράγμα που εξασφαλίζει το ενιαίο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό των δασικών εδαφών. Οι όποιες εκχερσώσεις έχουν γίνει από το 1945 έως το 1960, αυτές με βάσει τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της εποχής, έγιναν καθαρά για βιοποριστικούς λόγους. Στην Ελλάδα μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, με κατεστραμμένη την οικονομική βάση, το κύριο μέλημα της ελληνικής οικογένειας ήταν η σίτιση και η εξασφάλιση των αναγκαίων προς το “ζην”. Δεν μπορούμε να “τιμωρήσουμε” τους ανθρώπους αυτούς, να τους θεωρήσουμε καταπατητές και να πούμε ότι μια έκταση που εκχερσώθηκε το 1950 δεν τους ανήκει.

Το “ευ ζην” άρχισε να αναπτύσσεται στην Ελλάδα μετά το 1960 οπότε και άρχισε να αποκτά οικοπεδική αξία η γη. Αυτή ακριβώς τη χρονική στιγμή πρέπει να ορίσουμε ως σημείο αναφοράς για τον εντοπισμό και καταγραφή των δασικών εδαφών.

2. Θα πρέπει να γίνουν ξεκάθαρες οι έννοιες δάσος- δασική έκταση – χορτολιβαδική έκταση – άγονες εκτάσεις (δασικά εδάφη), δασοβιοκοινότητα και μη δασικές εκτάσεις, προκειμένου να καθορίσουμε και τις επιτρεπτές επεμβάσεις ανά κατηγορία εδαφών.

Μέχρι ποιού ποσοστού κάλυψης μια έκταση θα θεωρείται σαν δασική η γεωργική. Το είδος επηρεάζει τον χαρακτηρισμό δάσος- δασική έκταση;

Το ποσοστό κάλυψης από δασική βλάστηση μικρότερο του 15% της έκτασης που ισχύει σήμερα για να χαρακτηριστεί μια έκταση γεωργική θα πρέπει να θεωρηθεί το μεγαλύτερο ποσοστό που πρέπει να γίνει αποδεκτό (μικρότερο ποσοστό πιθανόν να είναι και ποιό σωστό) και αυτό καθορίζεται από τον τρόπο της γεωργικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι αγρότες στην Ελλάδα είναι παράλληλα και κτηνοτρόφοι και δασεργάτες και ρητινοσυλλέκτες κλπ. Αυτό έχει αντίκτυπο και στον τρόπο καλλιέργειας. Αφήνουν π.χ. μέσα στα χωράφια μερικά δασικά δένδρα είτε για ίσκιο για τα ζώα, είτε για συλλογή ρητίνης, είτε για συλλογή βελανιδίων για τροφή των ζώων, παράλληλα με την γεωργική καλλιέργεια ( καλλιέργεια κάτω από τα δένδρα). Είναι δηλαδή ένα μεικτό σύστημα γεωργικής και δενδροκομικής (με δασικά ειδή) καλλιέργειας.

Η δε διάκριση μεταξύ δάσους και δασικής έκτασης θα πρέπει να γίνει με σαφήνεια αποδεχόμενοι ένα ποσοστό γύρω στο 25 – 30% εδαφικής κάλυψης πάνω από το οποίο χαρακτηρίζεται ως δάσος. Η έννοια “αραιή βλάστηση” αν δεν συνοδεύεται από ποσοστό κάλυψης αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας πράγμα που δεν καλύπτει το ενιαίο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό και δασοκομικά μπορεί να μην έχει και μεγάλη σημασία αυτό, μιας και τα μέτρα εξειδικεύονται ανά συστάδα κλπ, νομικά όμως έχει μεγάλη σημασία για το τι επιτρέπεται και τι όχι στις αντίστοιχες κατηγορίες.

3. Το “ενιαίο κριτήριο” χαρακτηρισμού είναι απαραίτητο στη σύνταξη των δασικών χαρτών η οποία σύνταξη έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί. Δεν νοείται σήμερα να μη γνωρίζουμε ποιο είναι και πόσο είναι το δάσος και τα δασικού ενδιαφέροντος εδάφη. Τίνος είναι αυτά κλπ. Οι χάρτες του Ν. 248 έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί, όπως και σήμερα οι δασικοί χάρτες, με όποια σφάλματα μπορεί να περιείχαν ή να περιέχουν. Αν υπάρχει το “ενιαίο κριτήριο” αυτά μπορούν και ενιαία να διορθωθούν.

Οι χάρτες αυτοί μπορεί και πρέπει να γίνουν από την δασική υπηρεσία και η τεχνογνωσία υπάρχει και η επιστημονική δασική γνώση. Αυτό που λείπει είναι η θέληση της πολιτείας, η οργάνωση των υπηρεσιών και η πρόσληψη προσωπικού και μάλιστα με κοστολόγιο πολύ μικρότερο από την ανάθεση στις ιδιωτικές εταιρείες. Μετά την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών μπορούμε να δούμε τρόπους και χρόνους ενημέρωσης αυτών, μιας και τα δασικά οικοσυστήματα έχουν μια δυναμική και η φύση από μόνη της, άλλες εκτάσεις δασώνει και άλλες αποψιλώνει (η αποψίλωση μιας έκτασης δεν την θέτει και εκτός δασικής προστασίας, εξακολουθεί να είναι δασικό έδαφος όπως δασικό έδαφος γίνεται και η έκταση που δασώθηκε).

Οι δασικοί χάρτες θα απαλλάξουν τις δασικές υπηρεσίες από το δευτερευούσης σημασίας έργο των χαρακτηρισμών που σε μερικές έχει γίνει και μοναδική απασχόληση κάτω από την πίεση των πραγμάτων και θα προστατεύουν αποτελεσματικά τα δασικά εδάφη. Η κοινοποίηση αυτών σε όλες τις εμπλεκόμενες με την δασική νομοθεσία υπηρεσίες για εφαρμογή και η ανάρτηση τους στο διαδίκτυο θα απαλλάξει πολίτες και υπηρεσίες από μεγάλη γραφειοκρατία.

4. Επεμβάσεις στις εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία (δασικά εδάφη).

α) Μια σύγχρονη μορφή επέμβασης που τείνει να πάρει μορφή “επιδημίας” για τα εδάφη αυτά είναι οι λεγόμενες Α.Π.Ε.. Αφού καταλήξουμε πρώτα αν είναι περιβαλλοντικά συμφέρουσες, πρέπει να δούμε που τοποθετούνται. Δεν νοείται π.χ. να μπαίνουν τεράστια φωτοβολταϊκά πάρκα σε δάση ή και δασικές εκτάσεις και σε γεωργική γη υψηλής ή και λιγότερο υψηλής παραγωγικότητας, όταν υπάρχουν μεγάλες αναξιοποίητες χορτολιβαδικές, άγονες και βραχώδης εκτάσεις, φρυγανότοποι και υποβαθμισμένες γεωργικές εκτάσεις. Και σε αυτές μετά από εξέταση των τοπικών οικολογικών και περιβαλλοντικών συνθηκών ακόμη και αν επενδυτής είναι το δημόσιο.

β) Μια άμεση απειλή για τα δασικά οικοσυστήματα είναι η αυθαίρετη και η εκτός σχεδίου δόμηση. Αυτή θα πρέπει να απαγορευτεί και να προωθηθεί η οργανωμένη δόμηση με την ένταξη σε σχέδια πόλης, εκτάσεων που να καλύπτουν σε βάθος χρόνου (50 -70 χρόνια) την πληθυσμιακή εξέλιξη της κάθε περιοχής λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη του πληθυσμού κατά τις 2, 3 τελευταίες απογραφές και την οικιστική πίεση που τυχόν θα δημιουργηθεί στην περιοχή.

Υπάρχουν παρά πολλές εκτάσεις που το δημόσιο οργανωμένα μετά την εξέταση όλων των παραμέτρων θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πιέσεις για παραθεριστικές και μη κατοικίες καθώς και για τουριστική ανάπτυξη αξιοποιώντας δημόσιες εκτάσεις ( άγονες και βραχώδεις εκτάσεις, υποβαθμισμένα χορτολίβαδα) και μη αφήνοντας τους έμπορους γης να κερδοσκοπούν και αυθαιρετούν πατώντας στην υπαρκτή ανάγκη της κοινωνίας. Αυτή η οργάνωση της οίκησης και άμεσα έσοδα θα δώσει στο κράτος και έμμεσα ( προστασία των πολιτών, ασφάλεια, παροχή έργων υποδομής, σύγχρονοι και ανθρώπινοι οικισμοί κλπ).

γ) Γενικά οι επεμβάσεις στα δάση και τις δασικές εκτάσεις θα πρέπει να είναι τέτοιες που να μην αλλοιώνουν την φυσιογνωμία αυτών και να μην επέρχεται αλλαγή της χρήσης αυτών (πχ διελεύσεις δικτύων) και θα πρέπει να εξειδικευτούν ανά κατηγορία δασικών εδαφών.

Τα δάση (και μάλιστα στα ψηλά δάση) που αποτελούν το 25,40% της ελλαδικής έκτασης σύμφωνα με τα στοιχεία της πρώτης απογραφής δασών, θα πρέπει να τύχουν αυξημένης προστασίας σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες. Οι δε αναδασωτέες εκτάσεις να έχουν την επιπλέον προστασία μέχρι αποκατάστασης της βλάστησης που καταστράφηκε. Η δε επεμβάσεις σε αυτές δεν μπορεί να είναι περισσότερες από αυτές που επιτρέπονται στα δάση και να είναι τέτοιες που δεν θα εμποδίζουν την δάσωση της ευρύτερης έκτασης.

δ) Η κάθε είδους διαχείριση και επέμβαση στα δασικά εδάφη πρέπει να περιλαμβάνεται σε δασικά διαχειριστικά σχέδια που θα πρέπει να εκπονηθούν από τις δασικές υπηρεσίες για το σύνολο της έκτασης της αρμοδιότητας των. Εκεί θα περιγράφονται όλες οι μορφές διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων (όχι μόνο ως ξυλοπονία) με γνώμονα την αειφορία και την προστασία της βιοποικιλότητας που θα επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (5ετια ή 10ετια).

Να ξανασχεδιαστούν από το δημόσιο και να προωθηθούν δραστηριότητες σχετικά με την λιβαδοπονία, την θηραματοπονία, τα ορεινά υδρονομικά, τις ΚΕΔ, ώστε να αναβαθμιστεί το περιβάλλον και να ανασάνει λίγο η ορεινή οικονομία, της οποίας η δασική Υπηρεσία υπήρξε στυλοβάτης κατά το παρελθόν.

5. Οι εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις που έχουν εκχερσωθεί παράνομα μετά το 1960 κηρύσσονται αναδασωτέες, αν δε μέσα σε αυτές υπάρχουν και παράνομες κατασκευές και αυτές είναι κατεδαφιστέες. Για να έχουν δε αντίκρισμα αυτές οι αποφάσεις και να γίνονται σεβαστές και αποδεκτές από την κοινωνία θα πρέπει να εκτελούνται. Να μη “σέρνονται” χρόνια στα δικαστήρια δημιουργώντας την εντύπωση της ατιμωρησίας και οι τελεσίδικες αποφάσεις να υλοποιούνται άμεσα. Για το σκοπό αυτό πρέπει να λειτουργεί σε επίπεδο νομού ειδική υπηρεσία κατεδαφίσεων που με δικά της μέσα θα υλοποιεί τις κατεδαφίσεις ώστε να λειτουργούν οι ενέργειες αυτές και αποτρεπτικά και παιδευτικά. Τα επαναλαμβανόμενα σήμερα πρόστιμα διατήρησης (ΠΕΕΑ) και αποφάσεις κατεδάφισης από την στιγμή που δεν υλοποιούνται δεν μπορούν να λειτουργήσουν ούτε αποτρεπτικά ούτε παιδευτικά. Ούτε τα μεγάλα πρόστιμα και οι μεγάλες ποινές μπορούν να λειτουργήσουν αν δεν έχουν μια γείωση με την πραγματικότητα και αν δεν εκτελούνται. Οι δε φωτογραφικές κατά καιρούς νομιμοποιήσεις και “ταχτοποιήσεις” δημιουργούν νέες γενιές αυθαιρέτων και καταπατήσεων.

Όσες από τις εκχερσώσεις αυτές καλύπτονται από το τεκμήριο της νομιμότητας όπως ίσχυε κατά τον χρόνο έκδοσης των αποφάσεων πρέπει να γίνουν σεβαστές στο βαθμό που με βάσει τις αποφάσεις αυτές έχουν επέλθει και άλλου είδους δικαιοπραξίες (αγοραπωλησίες, άδειες οικοδομής κλπ)- εκτός αν διαφαίνεται δόλος στην έκδοση της απόφασης. Το αίσθημα του δικαίου πρέπει να διακατέχει την κοινωνία και να γίνει συνείδηση του λαού.

6. Σε καμία περίπτωση να μη εκχωρούνται δασικές εκτάσεις είτε προς χρήση είτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο σε ιδιώτες για σκοπούς διάφορους του προορισμού αυτών (βιομηχανίες, ξενοδοχεία κλπ). Η ανέγερση ναών, ησυχαστήριων, φυλακών, και παρόμοιων δραστηριοτήτων, είναι ξένες με την φύση του δασικού οικοσυστήματος και δεν πρέπει να επιτρέπονται εντός αυτού.

7. Ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των πολιτών και πρώτα από όλα στα σχολεία με την εισαγωγή – και όχι μόνο – αντίστοιχων μαθημάτων ώστε οι νέοι να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση.

Δεκέμβρης ’14
Διονύσης Σωτηρόπουλος,
Δασολόγος

.

.

.

ΚατηγορίεςΔασική Πολιτική, Νομοθεσία

Tags: Έγκριση επέμβασης, Αεροφωτογραφίες, Δασική Νομοθεσία, Δασικοί Χάρτες, Διονύσης Σωτηρόπουλος, Εκχέρσωση, Ορισμός δάσους, Χαρακτηρισμός εκτάσεων