Στην «κοσμογονία» των δασικών χαρτών: Και πάλι βελτιώσεις*
Δημήτριος Η. Παπαστερίου
Ομότιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Ι. Προδιάθεση [1-7]
ΙΙ. Οι δασικές εν γένει εκτάσεις στους δασικούς χάρτες [8-11]
ΙΙI. Απεικόνιση δασικών χαρτών και αεροφωτογραφία [12-17]
ΙV. Τα ποικίλα νομικά καθεστώτα των δασικών χαρτών [18-20]
V. Το ισχύον σχήμα των δέκα σημείων για τους δασικούς χάρτες και το δασολόγιο [21-27]
VI. Το δασικό Κτηματολόγιο: Ο ανεκπλήρωτος στόχος [28-29]
VII. Το νομικό καθεστώς του Μαρτίου 2017 [30-48]
VIII. Ο όγκος των αντιδράσεων [49-50]
IX. Οι θέσεις της ΠΕΔΔΥ [51-53]
X. Τα αιτήματα της ΕΝΠΕ [54-55]
XI. Οι θέσεις της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας [56-67]
XII. Οι πρόσφατες θέσεις του αρμόδιου Υπουργού [68-76]
XΙΙI. Συνοπτικές παρατηρήσεις για τους νόμους Μαρτίου και Απριλίου 2017 [77-85]
IV. Επίμετρο [86-92]
| Ι. Προδιάθεση | |
| 1 | Οι δασικοί χάρτες είναι σημαντικός θεσμός της ελληνικής έννομης τάξης. Είναι θεσμός του Δασικού, Εποικιστικού, Περιβαλλοντικού, Κτηματολογικού, καθώς και Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου. Με αυτήν την έννοια οι δασικοί χάρτες δεν προϋποθέτουν μόνο την εφαρμογή βασικών ρυθμίσεων του Εμπράγματου Δικαίου του Αστικού Κώδικα και του Εισαγωγικού του Νόμου, αλλά πολύ περισσότερο συμβάλλουν στην αποδοχή ενός Νέου Εμπράγματου Δικαίου, το οποίο ως σύνθεμα περιέχει ρυθμίσεις όλων των παραπάνω κλάδων δικαίου[1]. |
| 2 | Σημαντική αρχή που διέπει το περιβαλλοντικό γίγνεσθαι αλλά και τα αντίστοιχα δασικό και κτηματολογικό είναι η αρχή της αειφορίας από κοινού με την αρχή της βιώσιμης αναπτύξεως[2]. Οι αρχές αυτές, σε συνδυασμό και με άλλες, προσεγγίζονται ως σύνθεση[3], που επιτρέπει την υιοθέτηση μιας συνδυαστικής ερμηνείας[4]. |
| Πρόκειται για αρχές που εντάσσονται στη σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία, μια ερμηνεία που επιβάλλει την άμεση, ευθεία και αδιαμεσολάβητη ερμηνεία των κανόνων δικαίου με αναγωγή στο Σύνταγμα, αναγωγή που περιλαμβάνεται στο έργο της δικαστικής εξουσίας και συνεπώς απαγόρευσή της με νόμο θα προσέκρουε στην αρχή της διακρίσεως των εξουσιών (ΟλΑΠ 246/1986)[5]. | |
| Η συνδυαστική ερμηνεία των αρχών αυτών εμπλουτίζει τη σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία: μέσα σε ένα νομοθετικό περιβάλλον κοσμογονίας, όπου το χθες μεταβάλλεται συνεχώς από το σήμερα, όπου το σήμερα καθίσταται πολύπλοκα αβέβαιο αλλά και αβέβαια πολύπλοκο και όπου το αύριο προοιωνίζεται ως μια χρονική ενότητα συνεχών αναζητήσεων με αντικείμενο τους δασικούς χάρτες, το δασολόγιο και το δασικό κτηματολόγιο. | |
| 3 | Κυρίαρχη είναι η νομολογιακή θέση, όπως αυτή διατυπώνεται στη ΣτΕ 53/1993, κατά την ερμηνεία του άρθρου 24 Συντ, με αντικείμενο την υποχρέωση της πολιτείας για προστασία του περιβάλλοντος, υποχρέωση που εκπορεύεται από τη επικρα-τέστερη αρχή της προλήψεως της βλάβης του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένου και του δασικού περιβάλλοντος: |
| «…Επειδή εκ της ειρημένης διατάξεως του άρθρου 24 του Συντάγματος και των συναφών προς αυτήν ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι η επιβαλλομένη εις την πολιτείαν υποχρέωσις προστασίας του περιβάλλοντος δέον να αποτελή θεμελιώδη γνώμονα κατά την λήψιν των δημοσίων αποφάσεων που επιτρέπουν δραστηριότητας συναπτομένας προς την οικονομικήν ανάπτυξιν και ιδίως προς την ίδρυσιν, επέκτασιν, εκσυγχρονισμόν και λειτουργίαν των βιομηχανιών, εις τρόπον ώστε η μεν έρευνα των συναφών περιβαλλοντικών, οικονομικών και τεχνικών ζητημάτων να γίνεται όχι χωριστά αλλά με πλήρη αλληλοσυσχέτισιν, η δε απόφασις να διέπεται προεχόντως από την επικρατεστέραν αρχήν της προλήψεως της βλάβης του περιβάλλοντος. | |
| Ειδικώτερον δε, κατά την χορήγησιν αδείας λειτουργίας πάσης μηχανολογικής εγκαταστάσεως, δέον πρωτίστως να λαμβάνεται υπ’ όψιν η επίδρασις αυτής επί του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής, εν όψει και των τυχόν ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών τούτου, αποκλειομένης της χορηγήσεως της αδείας εις περίπτωσιν κατά την οποίαν απειλείται σοβαρά βλάβη ή αλλοίωσις αυτού ή κίνδυνος διά την υγείαν ανθρώπων…»[6]. | |
| Κατά την παρουσίαση, ερμηνεία και αξιολόγηση του θεσμού των δασικών χαρτών πρέπει να συνεκτιμάται η θεμελιώδης ιδέα της συνεξελίξεως οικοσυστημάτων και ανθρωπογενών συστη-μάτων[7]. | |
| 4 | Τίτλος της παρούσας εισηγήσεως είναι «Στην “κοσμογονία” των δασικών χαρτών: Και πάλι βελτιώσεις». Χρήσιμο είναι να διευκρινισθεί τι εννοούμε με τους όρους «κοσμογονία» και «βελτιώσεις». |
| Χρησιμοποιούμε τον όρο «κοσμογονία» για να δηλώσουμε: | |
| Τις βαθμιαίες μεταβολές και διακυμάνσεις, που περιέχουν συνεχείς αλλαγές προς το καλύτερο ή το χειρότερο, ενίοτε μεγάλες ανακατατάξεις, συχνά αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις ή ακόμη και ανατροπές στο πέρασμα του χρόνου. | |
| 5 | Όλες αυτές οι μεταμορφώσεις με αντικείμενο τους δασικούς χάρτες προβάλλουν, όπως ήδη επισημάνθηκε, ένα ασταθές νομικό καθεστώς. Η αστάθεια οφείλεται αφενός στην αρχική σύλληψη του πρώτου σχήματος των δέκα σημείων για τους δασικούς χάρτες, με τις εγγενείς αδυναμίες του. Η ίδια αστάθεια ενισχύεται από την παραπάνω «κοσμογονία». Αυτή η διφυής αστάθεια – πολύτροπη κατά τη σύνθεσή της, δυσπρόσιτη ως προς την προσέγγισή της και αινιγματική ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή της – δεν εξυπηρετεί τους δασικούς χάρτες· αντιτίθεται προς τη σύνταξη δασολογίου· μεταφέρει στο απώτερο μέλλον το Δασικό Κτηματολόγιο· προσβάλλει το Εθνικό Κτηματολόγιο· αποδυναμώνει την ασφάλεια των συναλλαγών και, τέλος, απομακρύνει την ασφάλεια δικαίου από το πεδίο του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου. |
| 6 | Στον τίτλο της ίδιας εισηγήσεως υπάρχει και η φράση «Και πάλι βελτιώσεις». Από το αρχικό κείμενο του άρθρου 27 ν. 2664/1998, που είναι το σημείο εκκινήσεως για τους δασικούς χάρτες, μέχρι το δεύτερο άρθρο Μνημονίου με το Αζερμπαϊτζάν (ν. 4462/2017), και από αυτό μέχρι τις διατάξεις του νόμου του Απριλίου του 2017 (ν. 4467/2017), οι εξαγγελίες των εισηγητικών εκθέσεων περιέχουν συνεχείς βελτιώσεις και επιταχύνσεις. Έν εκ των δύο μπορεί να συμβαίνει: Ή χρησιμοποιούνται οι όροι αυτοί από παραδρομή ή πράγματι ορθοτομούν, χαρακτηρίζοντας τις εκάστοτε εισαγόμενες ρυθμίσεις ως βελτιώσεις. Όμως, κάθε επιγενόμενη βελτίωση, συμβάλλει στην καθαίρεση ή τον αποχαρακτηρισμό κάθε προηγούμενης. Προφανώς κάτι δεν πάει καλά με τις αλλεπάλληλες αναβελτιώσεις και τις αδιάκοπες αναεπιταχύνσεις. Και αυτό έχει άμεση σχέση με το δασικό πλούτο της χώρας. Μάλιστα, η όλη εικόνα ενισχύεται προς την αρνητική κατεύθυνση, όταν συνειδητοποιήσουμε τις θέσεις-ομολογία που καταγράφονται στο κείμενο της υ.α. 34844 (ΦΕΚ ΑΑΠ 145 20.7.2016)[8]», σε συνδυασμό με την υ.α. 153394/919/12.04.2017 (Β´ 1366)], που καθορίζονται ο προσδιορισμός, ο τρόπος και η διαδικασία διορθώσεως πρόδηλων σφαλμάτων στην κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών[9]. |
| 7 | Βέβαια, κάθε κοινωνός του δικαίου μπορεί να έχει τη δική του υποκειμενική αντίληψη για τους δασικούς χάρτες. Δεν μπορεί όμως να αγνοείται η θέση των αρμόδιων δικαστηρίων, που καλούνται να ορθοτομούν. Η αποδοχή των θέσεων της νομολογίας από τη νομοθετούσα πολιτεία εντάσσεται, στον εναλλασσόμενο και όχι ικανοποιητικό βαθμό που υπάρχει, στις θετικές εξελίξεις στον τομέα του περιβάλλοντος και ειδικότερα του δασικού περιβάλλοντος, διότι, κατά την άποψή μας, τα αρμόδια δικαστήρια, εξακολουθούν να διατηρούν την ιδιότητα του σκαπανέα αλλά και του εγγυητή του Περιβαλλοντικού Συντάγματος. |
| ΙΙ. Οι δασικές εν γένει εκτάσεις στους δασικούς χάρτες | |
| 8 | Οι δασικοί χάρτες απεικονίζουν συγκεκριμένη δασική περιοχή[10]. Από την απλή αυτή πρόταση αναδύονται δύο σημαντικότατα ζητήματα: Τι νοείται κατά νόμο ως δασική περιοχή, καθώς και τι σημαίνει απεικόνιση και πως αυτή υλοποιείται. Σημαντικό είναι να αξιολογηθεί η σχέση που διέπει τα ζητήματα αυτά με το Εθνικό Κτηματολόγιο[11]. |
| «Δασικές εν γένει εκτάσεις» κατά το Δασικό Κτηματολογικό Δίκαιο | |
| 9 | Ο δασικός χάρτης μπορεί να απεικονίζει μόνο «δασικές εν γένει εκτάσεις». Πρόκειται για τις εκτάσεις που καθορίζονται στο άρθρο 3, §§ 1-5, ν. 998/1979, δηλαδή συνοπτικά για: |
| i. τα δάση, τις δασικές εκτάσεις, [άρθρο 5, παρ. 1 και 2, ν. 998/1979][12]· | |
| ii. «τις οποιασδήποτε φύσεως «ασκεπείς εκτάσεις (φρυγανώδεις ή χορτολιβαδικές εκτάσεις, βραχώδεις εξάρσεις και γενικά ακάλυπτοι χώροι) που περικλείονται, αντιστοίχως, από δάση και δασικές εκτάσεις, καθώς και τις υπεράνω των δασών ή δασικών εκτάσεων ασκεπείς κορυφές ή αλπικές ζώνες των ορέων και τις άβατες κλιτύες αυτών» [άρθρο 3, παρ. 3, εδ. α΄, ν. 998/1979][13]· | |
| iii. τα εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών πάρκα και άλση, [άρθρο 3, παρ. 4, ν. 998/1979][14]· | |
| iv. το περιαστικό πράσινο, [άρθρο 3, παρ. 4, ν. 998/1979][15]· | |
| v. τις κηρυγμένες δασωτέες ή αναδασωτέες εκτάσεις, [άρθρο 3, παρ. 4, ν. 998/1979][16]· | |
| vi. ορισμένες χορτολιβαδικές εκτάσεις, [άρθρο 3, παρ. 5, υπό α΄, ν. 998/1979][17]· | |
| vii. καθώς και τις βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις των ημιορεινών, ορεινών και ανώμαλων εδαφών[18], [άρθρο 5, παρ. 5, υπό β΄, ν. 998/1979]. | |
| 10 | Υπάρχουν, όμως, και περιοχές που δεν υπάγονται στο ν. 998/1979, Αυτό δε σημαίνει καθόλου ότι δεν υπάγονται στη δασική νομοθεσία[19], in globo. Έτσι, μπορεί για παράδειγμα να υπάγονται στο ν. 3889/2010, όπως αυτός ισχύει σήμερα, ή στις διατάξεις του Περιβαλλοντικού Δικαίου και σίγουρα στις διατάξεις του Κτηματολογικού Δικαίου. |
| 11 | Ενδεικτικά δεν υπάγονται στο ν. 998/1979, οι ανέκαθεν γεωργικώς καλλιεργούμενες εκτάσεις, οι αλυκές, οι αμμώδεις εκτάσεις της παραλιακής ζώνης που δεν καταλαμβάνονται από δασική βλάστηση, τα πεδινά ρέματα που δε φέρουν δασική βλάστηση, καθώς και οι περιοχές για τις οποίες υφίστανται εγκεκριμένα σχέδια πόλεως ή καταλαμβάνονται από οικισμούς, όλα αυτά κατά τους όρους του νόμου. Oι παραπάνω όροι είναι νομικοί τεχνικοί όροι, που πρέπει να εξειδικεύονται στη συγκεκριμένη περίπτωση και υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο. |
| III. Απεικόνιση δασικών χαρτών και αεροφωτογραφία | |
| 12 | Ακολουθούν δύο σημαντικά ζητήματα: Η απεικόνιση των δασικών περιοχών και η αποφασιστική συμμετοχή των αεροφωτογραφιών. Μια δυσάρεστη εικόνα των ανακριβειών, ελλείψεων και ασαφειών που ενυπάρχει στους δασικούς χάρτες, αλλά και μια παθογόνος προσπάθεια καλύψεως των παραπάνω ελαττωμάτων αναδύεται από την πρόσφατη υπουργική απόφαση, που ήδη αναφέραμε. |
| Α. Απεικόνιση | |
| 13 | Η απεικόνιση είναι ειδική παρουσίαση της πραγματικότητας. Με αυτή την έννοια η απεικόνιση των δασικών περιοχών βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το αίτημα της αλήθειας. Ειδικότερα η απεικόνιση πρέπει να είναι πλήρης, σαφής και ακριβής. Αλλιώς τίθεται ζήτημα αποκαταστάσεως της πραγματικότητας[20], που στο πεδίο του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου υλοποιείται με συστήματα δικαστικής και εξωδικαστικής άρσης των ποικίλων σφαλμάτων (πρόδηλων ή μη)[21]. |
| 14 | Σε σχέση με την απεικόνιση η υ.α. 153394/919/12.04.2017 (Β΄1366) [Καθορισμός, προσδιορισμός, τρόπος και διαδικασία διόρθωσης πρόδηλων σφαλμάτων στην κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών] περιέχει διατάξεις για: – απεικόνιση εμφανώς λανθασμένη αγροτικής εκτάσεως ως δασικής και το αντίστροφο. [υπό Α, αρ. 3] – εσφαλμένη απεικόνιση πολυγώνου μη δασικής εκτάσεως ως δασικής και το αντίστροφο. [υπό Β, αρ. 3] – ειδικά σφάλματα που οφείλονται σε παράλειψη απεικονίσεως πράξεων της διοικήσεως πριν την κύρωση του δασικού χάρτη. [υπό Α, αρ. 9] |
| Σημειωτέο ότι η απεικόνιση των δασικών περιοχών συμπίπτει υπό καθεστώς Κτηματολογίου, με τη λεγόμενη κτηματολογική αποτύπωση[22]. | |
| Β. Αεροφωτογραφία | |
| 15 | Σε σχέση με την αεροφωτογραφία πρέπει να σημειωθεί η αποφασιστική σημασία της τόσο στο πεδίο του Δασικού Δικαίου όσο στο πεδίο του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου. Αρκεί στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι η σύνταξη των δασικών χαρτών βασίζεται εν πολλοίς στην αεροφωτογραφία, ειδικότερα στην ερμηνεία των αεροφωτογραφιών, με αποτέλεσμα να συνδέεται η τελευταία και με το στόχο του Δασικού Κτηματολογίου[23]. |
| 16 | Σημαντική είναι η υ.α. 153394/919/12.04.2017 (Β΄1366) και για τις εισαγόμενες ρυθμίσεις με αντικείμενο τις αεροφωτογραφίες. Ειδικότερα, στην απόφαση αυτή περιέχονται οι ακόλουθες ρυθμίσεις: – Σφάλματα που οφείλονται σε παράλειψη ή λάθος απεικονίσεως θεματικών εκτάσεων (αφορούν στη μορφή ή χαρακτήρα). [υπό Β, 3] – Προφανέστατη, εσφαλμένη, απεικόνιση πολυγώνου μη δασικής εκτάσεως ως δασικής και το αντίστροφο. [υπό Β, 3] – Ειδικά σφάλματα που οφείλονται σε παράλειψη απεικονίσεως πράξεων της διοικήσεως πριν την κύρωση του δασικού χάρτη. [υπό Β, 9] |
| 17 | Από τα πολλά ζητήματα που συνέχονται με τα δάση και τους δασικές χάρτες επιλέγουμε να επισημάνουμε (και μόνο) τις ρυθμίσεις για τα πάρκα και τα άλση, τις εκτάσεις που κηρύχθηκαν δασωτές ή αναδασωτέες[24], τις εποικιστικές εκτάσεις[25], το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου στα δάση[26], καθώς και το χωροταξικό σχεδιασμό[27]. |
| IV. Τα ποικίλα νομικά καθεστώτα των δασικών χαρτών | |
| 18 | Ζητήματα των δασικών χαρτών αποτελούν αντικείμενο διαχρονικής ρυθμίσεως σε ποικίλο βαθμό και ένταση, σε περισσότερα νομοθετήματα: |
| Στο ν. 998/1979, σχετικό το καταργηθέν άρθρο 12. Το άρθρο 12 καταργήθηκε από την παρ. 15 του άρθρου 28 ν. 2664/1998. | |
| Στο ν. 2664/1998 ρυθμίσεις για τους δασικούς χάρτες εισάγονταν στο άρθρο 27. | |
| Το άρθρο 27 ν. 2664/1998 υπέστη, πριν από την κατάργησή του πολλές τροποποιήσεις. Ενδεικτικά: ● Η παρ. 5 του άρθρου 27 αντικαταστάθηκε από την παρ. 14 άρθρ. 2 ν. 3127/2003, ΦΕΚ Α΄ 67/19.3.2003. ● Η παρ. 1 του άρθρου 27 αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 άρθρ. 5 ν. 3208/2003, ΦΕΚ Α΄ 303/24.12.2003. ● Το πρώτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 27 αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 άρθρ. 5 ν. 3208/2003, ΦΕΚ Α΄ 303/24.12.2003. Εδάφια προστέθηκαν στο άρθρο 27, παρ. 4, με την παρ. 2 άρθρ. 5 ν. 3208/2003, ΦΕΚ Α΄ 303/24.12.2003. ● Η παρ. 5 του άρθρου 27 αντικαταστάθηκε από την παρ. 14 άρθρ. 2 ν. 3127/2003, ΦΕΚ Α΄ 67/19.3.2003. |
|
| 19 | Το άρθρο 27 καταργήθηκε από την παρ. 1 άρθρου 26 ν. 3889/2010, ΦΕΚ Α΄ 182/14.10.2010, σύμφωνα με την οποία: “Όπου στις κείμενες διατάξεις γίνεται παραπομπή στο άρθρο αυτό, εφαρμόζονται οι αντίστοιχες διατάξεις των άρθρων 13 έως 22 του παρόντος κεφαλαίου“. Τα άρθρα αυτά εξακολουθούν και διέπουν τους δασικούς χάρτες μέχρι και σήμερα, υπό τις αλλεπάλληλες όμως τροποποιήσεις τους. |
| Ειδικότερα ο ν. 4164/2013, ΦΕΚ Α΄ 156, υπό τον τίτλο «Συμπλήρωση διατάξεων περί Εθνικού Κτηματολογίου και άλλες ρυθμίσεις», στο άρθρο 7, επιφέρει σημαντικότατες τροποποιήσεις στα άρθρα 13 επ. ν. 3889/2010[28]. | |
| 20 | Έτσι, αρχίζει το πεδίο εφαρμογής του ισχύοντος νομικού καθεστώτος, το οποίο αναπτύσσεται: ❖ στις ρυθμίσεις των άρθρων 153 έως 155 ν. 4389/2016 (ΦΕΚ Α΄ 94), του προεδρικού διατάγματος 32/2016 (ΦΕΚ Α΄46), ❖ ήδη στις διατάξεις του δεύτερου άρθρου του Μνημονίου με το Αζερμπαϊτζάν υπό το τίτλο «Κύρωση του Μνημονίου Κατανόησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Κυβέρνησης της Ελληνική Δημοκρατίας και του Υπουργείου Βιομηχανίας και Ενέργειας και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν για συνεργασία στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών και της ενεργειακής Αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις»[29](ν. 4462/2017 (ΦΕΚ Α΄ 39/28.3.2017), ❖ στο νόμο του Απριλίου του 2017 (ν. 4467/2017), ❖καθώς και στην Υ.Α. 153394/919/12.04.2017 (Β´ 1366) «Κα-θορισμός, προσδιορισμός, τρόπος και διαδικασία διόρθωσης πρόδηλων σφαλμάτων στην κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών», η οποία περιέχει εννέα (9) περιπτώσεις σφαλμάτων στην κατάρτιση των δασικών χαρτών άμεσα και στην κύρωση αργότερα. |
| Το σύνολο των διατάξεων της πρόσφατης νομοθετικής παραγωγής βασίζεται στο σχήμα των δέκα σημείων για τους δασικούς χάρτες και το δασολόγιο, σχήμα το οποίο και αναπαράγει. | |
| V. Το ισχύον σχήμα των δέκα σημείων για τους δασικούς χάρτες και το δασολόγιο | |
| 21 | Αξίζει να επισημανθεί ότι για τους δασικούς χάρτες ακολουθείται η αρχική σύλληψη, δηλαδή πάλι το παλαιό αλλά μέχρι σήμερα ανεφάρμοστο σχήμα: «Κατάρτιση ↔ θεώρηση ↔ ανάρτηση ↔ αντιρρήσεις ↔ κύρωση ↔ δημοσίευση ↔ οριστικοποίηση ↔ αναμόρφωση ↔ εκ νέου κύρωση ↔ εκ νέου δημοσίευση ↔ κατάρτιση δασολογίου»[30]. |
| Πρόκειται για ένα σχήμα δέκα σημείων, από την κατάρτιση του δασικού χάρτη μέχρι το δασολόγιο, σχήμα το οποίο δεν έχει υλοποιηθεί ποτέ μέχρι σήμερα. Και όμως διατηρείται και πάλι. Και βέβαια σε αυτό το σχήμα αγνοείται η τύχη του δασικού Κτηματολογίου, που πρέπει να είναι ο τελικός στόχος. | |
| Το γεγονός ότι «διασώθηκε αλλά δεν εφαρμόσθηκε» το ίδιο σχήμα (των δέκα σημείων) για τους δασικούς χάρτες και το δασολόγιο, επιτρέπει ορισμένες παρατηρήσεις: | |
| 22 | Πρώτη παρατήρηση: Επιβιώνει το σχήμα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Από το 1979, όταν στο καταργηθέν άρθρο 12 ν. 998/197 ρυθμίστηκαν τα των δασικών χαρτών, μέχρι σήμερα, παρήλθαν 38 χρόνια. Η επιβίωση αυτή δηλώνει την αναγνώριση της όποιας αξίας τους στη διαδρομή του χρόνου. Ακριβέστερα, η ίδια επιβίωση δηλώνει την αξία μιας γραφειοκρατικής συλλήψεως, το περιεχόμενο της οποίας δεν έχει πλέον κανένα λόγο υπάρξεως, αφού επί τόσα χρόνια δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, αλλά οδήγησε όχι μόνο σε μη εκπλήρωση του κυρίαρχου σκοπού, αλλά πολύ περισσότερο σε καταστρατήγησή του. |
| Για το δασικό χάρτη προβλέπονται τόσα και τέτοια στάδια καταρτίσεως, όσα δεν προβλέπονται για τη σύνταξη νομο-θετημάτων, καθώς και για την έκδοση και δημοσίευση δικαστικών αποφάσεων. Η γραφειοκρατία έχει και τις προτιμήσεις της. | |
| 23 | Δεύτερη παρατήρηση: Διατηρούνται όλα τα μειονεκτήματα του σχήματος. Παρά τις συνεχείς «βελτιώσεις» και «επιταχύνσεις», με την ίδια επιβίωση των δέκα σημείων διατηρούνται όλα τα μειονεκτήματα που συνοδεύουν το παραπάνω σχήμα. Το μειονεκτήματα αυτά δε σηματοδοτούν επιτάχυνση ή βελτίωση του προκριθέντος συστήματος δασικών χαρτών και δασολογίου. Είναι τα ίδια μειονεκτήματα που αναδύονται από τις πρόσφατες αναρτήσεις των δασικών χαρτών. Σωστά επισημαίνεται ότι το σφάλμα δεν ταυτίζεται με τις αναρτήσεις των δασικών χαρτών, αλλά με ό,τι αυτοί οι χάρτες απεικονίζουν και αναδεικνύουν μέσω των αναρτήσεων. Η απεικόνιση αναδεικνύει υπάρχοντα σφάλματα και την έλλειψη αποτελεσματικότητας του ισχύοντος νομικού καθεστώτος των δασικών χαρτών. |
| 24 | Τρίτη παρατήρηση: Προκρίνεται, ως λύση, η μετακύληση αρμοδιοτήτων σε νέα και παλαιά όργανα. Το ίδιο σχήμα των δέκα σημείων κυριαρχείται όχι από την παρουσία της ΕΚΧΑ ΑΕ, αλλά της Διεύθυνσης Δασών, του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠ.Ε.Α.) και βέβαια του αρμόδιου Υπουργού (Περιβάλλοντος και Ενέργειας)[31]. Οι πρόσφατες αυτές μετακυλήσεις αρμοδιοτήτων σε παλαιά και νέα δασικά όργανα με στόχο τη βελτίωση και επιτάχυνση την δασικών χαρτών φαίνεται περισσότερο να εντείνουν τα αναδυόμενα ζητήματα και λιγότερο να συμβάλλουν στην αποφασιστική αντιμετώπισή τους. |
| 25 | Τέλος, τέταρτη παρατήρηση: Προβλέπεται προσωρινή διοικητική επίλυση αμφισβητήσεων, λόγω της αναμενόμενης έντονης βραδυπορίας στους τομείς των δασικών χαρτών και του δασολογίου. |
| Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα αποφάσεως του ΣτΕ: «…με τις ρυθμίσεις του ν. 998/1979 (Α΄ 289), σκοπήθηκε η συνολική ρύθμιση της προστασίας των εκτάσεων δασικού χαρακτήρα και προβλέφθηκε η κατάρτιση δασικών χαρτών, η μέχρι τη δημιουργία δασολογίου προσωρινή διοικητική επίλυση αμφισβητήσεων ως προς το δασικό χαρακτήρα εκτάσεως από δασικά διοικητικά όργανα και η κήρυξη δασικών εκτάσεων ως αναδασωτέων….»[32]. |
|
| Είναι χαρακτηριστική περίπτωση της διαπιστώσεως «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού». | |
| Αλλά και το καθεστώς της προσωρινής επιλύσεως αμφισβητήσεων έχει υποστεί σημαντικές ανακατατάξεις, που δεν πρέπει να μείνουν στο περιθώριο. | |
| 26 | Όλες αυτές οι παρατηρήσεις, που ενδεικτικά επισημαίνονται, δεν συνοδεύουν μόνο τα προηγούμενα στάδια, από τα οποία διήλθαν οι θεσμοί των δασικών χαρτών και του δασολογίου. Δυστυχώς, χαρακτηρίζουν σε μεγάλο βαθμό και το νομικό καθεστώς του δεύτερου άρθρου του Μνημονίου με το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και το μεταγενέστερο νόμο του Απριλίου 2017. Γιατί, οι πραγματοποι- ούμενες με αυτά επεμβάσεις στο ισχύον νομικό καθεστώς δεν αμβλύνουν ούτε ελαχιστοποιούν την αναποτελεσματική σύλληψη των δέκα σημείων για τους δασικούς χάρτες και το δασολόγιο. Αντίθετα· την αποδέχονται, την θεωρούν δεδομένη, την επιστηρίζουν και την προωθούν. |
| 27 | Κατά τη γνώμη μας θα ήταν υπέρ αρκετό το ακόλουθο σχήμα τεσσάρων σημείων: «κατάρτιση ↔ αντιρρήσεις ↔ κύρωση ↔ δασολόγιο». Σφάλματα μπορεί να υπάρξουν και θα υπάρχουν. Ποικίλα «σφάλματα» υπάρχουν και σε νόμους, που τροποποιούνται και επανατροποποιούνται για βελτιώσεις και επιταχύνσεις. Παραπέρα, «σφάλματα» υπάρχουν και σε δικαστικές αποφάσεις. Για αυτό υπάρχουν τα Εφετεία, ο Άρειος Πάγος και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Για να αντιληφθούμε την όλη κατάσταση, φαντασθείτε ένα σχήμα δέκα σημείων στην απονομή της δικαιοσύνης. |
| VI. Το δασικό Κτηματολόγιο: Ο ανεκπλήρωτος στόχος | |
| 28 | Αναφέραμε παραπάνω ότι αγνοείται η τύχη του δασικού Κτηματολογίου, που πρέπει να είναι ο τελικός στόχος. Σημείο εκκινήσεως αποτελεί η διαπίστωση ότι «δασικό κτηματολόγιο» και «κτηματολογικό δασολόγιο» δε συμπίπτουν. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι ευφυολόγημα. Θεωρούμε ορθή την κατεύθυνση ότι το κτηματολόγιο είναι το γένος, ενώ το δασολόγιο είναι το είδος. Επομένως, η έννομη τάξη στοχεύει στην ύπαρξη δασικού Κτηματολογίου, το οποίο είναι προϋπόθεση του Εθνικού Κτηματολογίου. Εάν τα 80.000 στρέμματα των δασών και δασικών εκτάσεων αντιστοιχούν στο 60% των συνολικών εκτάσεων της χώρας, τότε, χωρίς το 60% του Ελληνικού εδάφους, το υπόλοιπο Εθνικό Κτηματολόγιο -όταν ποτέ ολοκληρωθεί- θα είναι ένα χωλό Εθνικό Κτηματολόγιο[33]. |
| 29 | Αυτό που χαρακτηρίζει τη σημερινή κατάσταση είναι ότι οι δασικοί χάρτες ως λογικό προηγούμενο κάθε δασολογίου, και το Δασικό Κτηματολόγιο, ως αναπόσπαστο μέρος του Εθνικού Κτηματολογίου διακρίνονται από μια έντονη καταστροφική και προφανώς αντισυνταγματική βραδυπορία. |
| Σχετικά αποφαίνεται η ΣτΕ 805/2016, ΠκΔ 1/2016, σελ. 66-68, (υπό 15): | |
| «…με τα άρθρα 24 και 117 παρ. 3 του Συντάγματος ο συντακτικός νομοθέτης ανήγαγε την προστασία του δασικού κεφαλαίου της χώρας σε υποχρέωση του Κράτους, δεσμεύοντας τον κοινό νομοθέτη, αλλά και την Διοίκηση, να λαμβάνει όλα τα πρόσφορα και αναγκαία, προληπτικά ή κατασταλτικά, νομοθετικά, κανονιστικά και ατομικά μέτρα, που να διασφαλίζουν την αποτελεσματική του προστασία και την αέναη διατήρησή του. Ως βασική συνιστώσα της προστασίας αυτής ανήχθη, διά των διατάξεων του αναθεωρημένου Συντάγματος, η σύνταξη και τήρηση του δασολογίου της χώρας, στο οποίο θα αποτυπώνονται κατά τρόπο ακριβή και οριστικό τα δάση και οι δασικές εκτάσεις της χώρας. Και ναι μεν επαφίεται, δυνάμει του άρθρου 24 του Συντάγματος, στον κοινό νομοθέτη να θεσπίσει καθεστώς προστασίας των δασών και δασικών εκτάσεων της χώρας, στην διακριτική ευχέρεια του οποίου ανήκει η επιλογή του τρόπου και των μέσων για την πραγμάτωση του σκοπού αυτού, ωστόσο τα θεσπιζόμενα μέτρα θα πρέπει να διασφαλίζουν την συνταγματική επιταγή περί αποτελεσματικής προστασίας και μη υποβαθμίσεως των δασικών οικοσυστημάτων…». | |
| Είναι φανερό ότι στη νομολογία υπάρχουν σημαντικότατες αποφάσεις, όπως είναι η ΣτΕ 2818/1997[34] και η ΣτΕ 805/2016[35], που στηλιτεύουν, άμεσα ή έμμεσα, τη βραδυπορία των δασικών χαρτών και του δασολογίου, μια βραδυπορία που πολύ λίγο απέχει από ο χαρακτηρισμό της ως «σκόπιμης βραδυπορίας». | |
| VII. Το νομικό καθεστώς του Μαρτίου 2017 | |
| 30 | Ύστερα από πολλές εξαγγελίες και υπό μορφή νομοθετικής αξιολογήσεως των αναδυθέντων προβλημάτων από τις αναρτήσεις των δασικών χαρτών εισάγεται ένα νομικό καθεστώς για ορισμένα από τα δέκα σημεία που ρυθμίζουν τους δασικούς χάρτες μέχρι το δασολόγιο. Αυτό το εισαγόμενο νομικό καθεστώς του Μαρτίου 2017 ενυπάρχει στο δεύτερο άρθρο του Μνημονίου με το Αζερμπαϊτζάν[36]. Τονίζουμε του Μαρτίου, διότι ακολούθησε εντός του 2017 και άλλη νομοθετική κίνηση για επιτάχυνση και βελτίωση του όλου συστήματος, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο με το νόμο του Απριλίου του 2017 (ν. 4467/2017). |
| 31 | Έξι είναι τα ζητήματα που ρυθμίζονται στο παραπάνω δεύτερο άρθρο του Μνημονίου με το Αζερμπαϊτζάν, χωρίς κανένα από αυτά να επηρεάζει αποφασιστικά το σχήμα των δέκα σημείων: Α. Παράταση προθεσμιών Β. Αποστολές αντιγράφων Γ. Ανάκληση πράξεων αναδασώσεως Δ. Αρμοδιότητες ΕΠΕΑ σε αναδασωτέες περιοχές Ε. Ενέργειες μετά τις αποφάσεις των ΕΠ.Ε.Α. Στ. Οι αναδασμοί στις διαδικασίες αποτυπώσεως στους δασι-κούς χάρτες. |
| Στη συνέχεια καταβάλλεται μια πρώτη προσέγγιση στο νέο νομικό καθεστώς. Ειδικότερα, εντοπίζουμε επεμβάσεις στα ακόλουθα ζητήματα: | |
| Α. Παράταση προθεσμιών | |
| 32 | Εισάγεται παράταση των προθεσμιών για την υποβολή αντιρρήσεων από 60 ημέρες σε 105 ημέρες (η προηγούμενη σκέψη για παράταση σε 90 ημέρες εγκαταλείφθηκε). Πρόκειται για αποκλειστική προθεσμία, όπως ρητά ορίζεται στο νόμο, η οποία αρχίζει από την ημερομηνία που ορίζεται στην πρόσκληση υποβολής αντιρρήσεων του άρθρου 14, παρ. 2, ν. 3889/2010. Η προθεσμία αυτή παρατείνεται για είκοσι ημέρες για όσους κατοικούν μόνιμα ή διαμένουν στην αλλοδαπή. Εξάλλου, για την υποβολή των αντιρρήσεων καταβάλλεται επί ποινή απαραδέκτου των αντιρρήσεων ειδικό τέλος, το ύψος του οποίου καθορίζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 22, παρ. 2, ν. 3889/2010[37]. |
| Η παράταση αυτή, αν και δεν φαίνεται ότι μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά και από μόνη της στη αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναδύθηκαν, κινείται στην κατεύθυνση μιας ηπιότερης αντιμετωπίσεώς τους προς κατευνασμό των αντιδράσεων. | |
| Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς, κατά τις 22.3.2017, διαδικασίες[38]. | |
| Χαρακτηριστικό είναι ότι οι αρμόδιες δασικές υπηρεσίες προχωρούν σε τροποποιήσεις των αναρτημένων δασικών χατών σε σχέση με την προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων[39]. | |
| B. Αποστολές αντιγράφων | |
| 33 | Παρά την αρχική θέση για κατάργηση της υποχρεώσεως αποστολής αντιγράφου του αναρτημένου δασικού χάρτη στον ΟΠΕΚΕΠΕ και στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας τελικά (κατά το άρθρο δεύτερο, παρ. 2, ν. 4462/2017) στο νόμο ορίζεται ότι «5. Ψηφιακό αντίγραφο του αναρτημένου δασικού χάρτη αποστέλλεται επίσης στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. και στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας για λόγους ενημέρωσής τους»[40]. |
| 34 | Η αρχική θέση για μετάθεση της υποχρεώσεως αυτής σε χρόνο μόνο μετά την κύρωση των δασικών χαρτών ήταν ορθή. Δεν έχει όμως άμεση σχέση με την πηγή του «κακού». Τώρα το νέο νομικό καθεστώς επιβάλλει αποστολή αντιγράφου τόσο του αναρτημένου δασικού χάρτη όσο (στη συνέχεια) και του κυρωμένου δασικού χάρτη στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. και στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας. |
| 35 | Ορίζονται σχετικά στο νόμο τα ακόλουθα: |
| i. «2. Η παράγραφος 5 του άρθρου 14 αντικαθίσταται ως εξής: “5. Ψηφιακό αντίγραφο του αναρτημένου δασικού χάρτη αποστέλλεται επίσης στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. και στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας για λόγους ενημέρωσής τους”.» [Άρθρο δεύτερο, παρ. 2, ν. 4462/2017]. |
|
| ii. «Στο άρθρο 17 προστίθεται παράγραφος 5α ως εξής: “Ψηφιακό αντίγραφο του κυρωμένου δασικού χάρτη αποστέλλεται στον Ο.Π.Ε.Κ.Π.Ε. και στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας”.» [Άρθρο δεύτερο, παρ. 3 και 6, ν. 4462/2017]. |
|
| Στο σημείο αυτό μπορεί να διατυπωθεί η ακόλουθη απορία: Ποιο λόγο εξυπηρετεί η διπλή αυτή αποστολή; Κάθε πολίτης αυτής της χώρας μπορεί ο ίδιος να προσφύγει και να αντλήσει στοιχεία μόνος του τόσο από τον αναρτημένο δασικό χάρτη όσο και από τον κυρωμένο δασικό χάρτη. Γιατί δεν μπορούν Ο.Π.Ε.Κ.Π.Ε και η οικεία περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσια Περιουσίας να αντλήσουν τα στοιχεία που τους ενδιαφέρουν με δική τους πρωτοβουλία, αλλά πρέπει να επιβαρύνουν άλλες υπηρεσίες- ήδη πολύ επιβαρυμένες- με το πρόσθετο αυτό διπλό έργο αποστολής; | |
| Γ. Ανάκληση πράξεων αναδασώσεως | |
| 36 | Στο άρθρο 17 ν. 3889/2010, το οποίο έχει ως αντικείμενο την επεξεργασία των αντιρρήσεων και την κύρωση των δασικών χαρτών, προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος υπό τον αριθμό 9. Το σχετικό ζήτημα ρυθμίζεται ως εξής: |
| «Από την ανωτέρω κύρωση εξαιρούνται οι εκτάσεις για τις οποίες ισχύουν αποφάσεις κήρυξής τους ως αναδασωτέων λόγω πυρκαγιάς και δεν αποτέλεσαν ή και δεν αποτελούν δάση ή δασικές εκτάσεις σύμφωνα με την φωτοερμηνεία κατά τα οριζόμενα στην παρ. 2 το άρθρου 13 του παρόντος ή έχουν εκδοθεί τελεσίδικες πράξεις και αποφάσεις με τη διαδικασία του άρθρου 14 του ν. 998/1979 (Α΄289) που τις χαρακτηρίζουν μη δάση ή μη δασικές εκτάσεις. Η εφαρμογή των προβλεπομένων στο άρθρο 44, παρ. 4, ν. 998/1979, αυτεπαγγέλτως, για τις ανωτέρω εκτάσεις είναι υποχρεωτική. Η ολοκλήρωση της κατά τα προηγούμενα διαδικασίας του άρθρου 44, παρ. 4 ν. 998/1979 πριν από την κατ΄ άρθρο 19 του παρόντος ολική κύρωση του δασικού χάρτη αποτελεί υποχρέωση του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και έως ότου διορισθεί του ασκούντος καθήκοντα Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.» [Άρθρο δεύτερο, παρ. 3, ν. 4462/2017]. |
|
| 37 | Ανακύπτει τo ερώτημα πως θα υλοποιηθεί η εισαγόμενη εξαίρεση από την κύρωση των δασικών χαρτών. |
| Η απάντηση στο γενικό αυτό ερώτημα επιβάλλει την συνεξέταση πλείστων όσων ζητημάτων, όπως ενδεικτικά είναι: ● το ζήτημα της συνταγματικότητάς της, ● ο εντοπισμός των αρμόδιων οργάνων, ● η έκδοση της σχετικής αποφάσεως, ● καθώς και το ζήτημα της δικαστικής ή εξωδικαστικής προστα-σίας των θιγομένων. |
|
| Από τα ζητήματα αυτά επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας στο πρώτο, αυτό της συνταγματικότητας. | |
| 38 | Διευκρινίζεται ότι η διάταξη του άρθρου 44, παρ. 4, ν. 998/1979 εφαρμόζεται όπως ισχύει, κατά τα οριζόμενα της οποίας μπορεί να ανακληθεί μερικώς ή ολικώς αρμοδίως κάθε διοικητική πράξη σχετική με την κήρυξη της εκτάσεως ως αναδασωτέας[41]. Κατά την εκτίμησή μας το άρθρο 44, παρ. 4, ν. 998/1979 προσεγγίζει τα όρια της αντισυνταγματικότητας, Το ίδιο ισχύει, πολύ περισσότερο και για την προκρινόμενη διάταξη. Η αντίθεσή τους προς το άρθρο 117, παρ. 3, Συντ είναι προφανής. Άλλο ανάκληση διοικητικών πράξεων και άλλο ανάκληση κτηματολογικών δασικών πράξεων, που χαρακτηρίζουν ορισμένη έκταση ως αναδασωτέα. Υφέρπει νομιμοποίηση εκτάσεων που έχουν καεί ή που έχουν εκχερσωθεί παράνομα, νομιμοποίηση που αντιτίθεται στο Περιβαλλοντικό Σύνταγμά μας. |
| Δ. Αρμοδιότητες ΕΠΕΑ σε αναδασωτέες περιοχές | |
| Ένα επόμενο ζήτημα που ανακύπτει από τις ρυθμίσεις στο παραπάνω δεύτερο άρθρο του Μνημονίου με το Αζερμπαϊτζάν (ν. 44/62/2017) είναι οι αρμοδιότητες των ΕΠΕΑ στις αναδασωτέες περιοχές. | |
| 39 | Εισάγεται αρμοδιότητα των ΕΠΕΑ (Επιτροπών Εξετάσεως Αντιρρήσεων) να αποφαίνονται επί αντιρρήσεων για το δασικό εν γένει ή μη χαρακτήρα και τη μορφή εκτάσεων που περιλαμβάνονται σε περιοχές που είναι κηρυγμένες ως αναδασωτέες[42]. Η παροχή της συγκεκριμένης αρμοδιότητας στις ΕΠΕΑ είναι προφανώς αντισυνταγματική. Προσκρούει στο άρθρο 117, παρ. 3, Συντ. Εξάλλου, η μετάθεση τόσων και τέτοιων αρμοδιοτήτων στις ΕΠΕΑ κρίνεται μάλλον ως απρόσφορη, λόγω της συγκεκριμένης συνθέσεώς τους αλλά και λόγω της ποιότητας και βαρύτητας των απονεμόμενων αρμοδιοτήτων. Αν εφαρμοσθεί, συμβάλλει περισσότερο στη διαιώνιση των προβλημάτων με την μετακύλησή τους σε επίλυση ανώτερων δασικών οργάνων ή , βέβαια, σε δικαστική επίλυση. |
| 40 | Ορίζονται σχετικά στο νέο νομικό καθεστώς τα ακόλουθα: |
| «Στην παρ. 2 του άρθρου 18 του ν. 3889/2010, μετά το δεύτερο εδάφιο προστίθενται νέα εδάφια ως εξής: “Επιπρόσθετα οι ΕΠ.Ε.Α. αποφαίνονται επί αντιρρήσεων για τον δασικό εν γένει ή μη χαρακτήρα και μορφή εκτάσεων που περιλαμβάνονται σε περιοχές που είναι κηρυγμένες ως αναδασωτέες, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του θεωρημένου και αναρτημένου δασικού χάρτη που προκύπτουν σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 13 του παρόντος. Στις περιπτώσεις που αποφάσεις των ΕΠ.Ε.Α. εξαιρούν εκτάσεις της υπαγωγής τους στο δασικό χάρτη ως δάση ή δασικές, αυτές γνωστοποιούνται και στον Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και έως όρου διορισθεί, στον ασκούντα καθήκοντα Γενικού γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, για την αμελλητί συμπερίληψή τους στην εφαρμογή του άρθρου 44, παρ. 4 του νόμου 998/1979.”.» [Άρθρο δεύτερο, παρ. 4, ν. 4462/2017]. |
|
| 41 | Αρκεί να επισημανθεί ότι ο ίδιος ο νόμος, αντιλαμβανόμενος τη σωρεία των προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ΕΠ.Ε.Α., εισάγει την ακόλουθη ρύθμιση: |
| «3. Για την επίλυση νομικών και τεχνικών ζητημάτων μείζονος σημασίας που ανακύπτουν κατά το στάδιο της εξέτασης των αντιρρήσεων, η ΕΠ.Ε.Α. μπορεί να ζητεί γνωμοδότηση από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ή το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών, αντίστοιχα» [νέο άρθρο 18, παρ. 3, εδ. α΄, ν. 3889/2010]. | |
| 42 | Επειδή πρέπει να τηρείται αυστηρότατα η διοικητική ιεραρχία, εισάγεται το ακόλουθο επίτευγμα «αντιγραφειοκρατικών» ρυθμίσεων προς υποβοήθηση του έργου των ΕΠ.Ε.Α. |
| Διαπίστωση από ΕΠ.Ε.Α. ζητημάτων μείζονος σημασίας ↔ Αδυναμία επιλύσεως από ΕΠ.Ε.Α. ↔ Αίτημα ΕΠ.Ε.Α. ↔ Διαβίβαση αιτήματος στο Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης ↔ Διαβίβαση από αυτόν στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας ↔ Υποβολή από τον Υπουργό στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ή στο Τεχνικό Συμβούλιο Δασών. | |
| 43 | Πρόκειται για ένα εκπληκτικό δείγμα «ιεραρχικής επικοινωνίας» εξωδικαστικών οργάνων(!). Στο νόμο δεν αντιμετωπίζεται το ζήτημα της χρονικής διάρκειας αυτής της νομοθετικής συλλήψεως (δεν ορίζονται καν ενδεικτικές προθεσμίες), ούτε των επιπτώσεων στους δασικούς χάρτες, ούτε της αλυσιδωτής καθυστερήσεως στη σύσταση Δασικού Κτηματολογίου. Μάλιστα, εφόσον δεν τίθεται ζήτημα προθεσμιών, αποφεύγεται και η ρύθμιση των παρατάσεών τους. |
| 44 | Ο νόμος στο σημείο αυτό δε ρυθμίζει την αντίστροφη πορεία: Δηλαδή την πορεία από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ή από το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών μέχρι τις ΕΠ.Ε.Α. Συνεπές προς την προηγηθείσα πορεία θα είναι να τηρηθεί η μετακύλιση του πορίσματος κατά αντίστοιχο τρόπο[43]. |
| 45 | Σε κάθε περίπτωση, ο θεσμός των ΕΠ.Ε.Α. εξελίσσεται σε ένα σημαντικό όργανο και στον τομέα των δασικών χαρτών και γενικότερα του δασολογίου[44]. |
| Ε. Ενέργειες μετά τις αποφάσεις των ΕΠ.Ε.Α. – Ολοκλήρωση εξετάσεως συνόλου αντιρρήσεων | |
| 46 | Μετά την έκδοση αποφάσεων των ΕΠ.Ε.Α ακολουθούν συγκεκριμένες ενέργειες |
| «Παραπέρα, το πρώτο εδάφιο της παρ. 1, του άρθρου 19 αντικαθίσταται ως εξής: | |
| “Με βάση τις αποφάσεις επί των ασκηθεισών αντιρρήσεων και των λοιπών στοιχείων της παρ. 9 του άρθρου 17, ο δασικός χάρτης που κυρώθηκε σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 17, συμπληρώνεται και διορθώνεται από την οικεία Διεύθυνση Δασών ή σε περίπτωση εφαρμογής της παραγράφου 4 του άρθρου 13 από την Ε.Κ.ΧΑ. ΑΕ, το αργότερο εντός δύο (2) μηνών από την ολοκλήρωση της εξέτασης του συνόλου των αντιρρήσεων από τις ΕΠ.Ε.Α.”». | |
| 47 | Η επιλογή του νόμου να συμπληρώνεται και να διορθώνεται ο δασικός χάρτης «το αργότερο εντός δύο μηνών από την ολοκλήρωση της εξέτασης του συνόλου των αντιρρήσεων από τις ΕΠ.Ε.Α.» συνιστά ρύθμιση που συμβάλλει στην παραπέρα επιμήκυνση της όλης διαδικασίας. Ποιο στόχο εξυπηρετεί η συγκεκριμένη νομοθετική επιλογή; Μήπως προσκρούει στα άρθρα 24 και 117, παρ. 3 Συντ; Τι σχέση μπορεί να έχει η διόρθωση και συμπλήρωση συγκεκριμένου δασικού χάρτη με την ολοκλήρωση της εξετάσεως του συνόλου των αντιρρήσεων από όλες τις ΕΠ.Ε.Α. ανά την επικράτεια; |
| Στ. Οι διανομές και οι αναδασμοί στις διαδικασίες αποτυπώσεως στους δασικούς χάρτες | |
| 48 | Προσθήκη και των διανομών και αναδασμών, που πραγματοποιήθηκαν κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων της αγροτικής νομοθεσίας στις διαδικασίες αποτυπώσεως στο δασικό χάρτη. Ορθά συμπεριλαμβάνονται στις διαδικασίες αποτυπώσεως των δασικών χαρτών και οι διανομές και οι αναδασμοί που πραγματοποιήθηκαν κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων της αγροτικής νομοθεσίας. |
| VIII. Ο όγκος των αντιδράσεων | |
| 49 | Ποικίλες είναι οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από τις αναρτήσεις των δασικών χαρτών. Οι περισσότερες από αυτές προέρχονται είτε από συνδικαλιστικές οργανώσεις είτε από εκπροσώπους της Κυβερνήσεως. Η διατύπωση των αντιδράσεων αυτών, οι όροι που χρησιμοποιούνται, η καταγραφή των αιτημάτων, αλλά και οι εξαγγελίες της πολιτείας διαπλάθουν ένα «νομικό περίγυρο», ένα «κλίμα ανησυχιών», μια «συγκρουσιακή κατάσταση», ακόμη και έναν «πολυετή πόλεμο των δασών». Τη σύνθεση αυτή δεν πρέπει να την αγνοήσουμε. Όσο και αν οι διογκούμενες αντιδράσεις κινούνται μερικές φορές στα όρια αδυναμίας μιας επιστημονικής αξιολογήσεως, χρήσιμο πάντα μένει αφενός να τις προσεγγίσουμε, αφετέρου να συνεχίσουμε ένα διάλογο, επιστημονικό πάντως, που, μεταξύ άλλων, πρέπει να βασίζεται στα πορίσματα της νομολογίας και της θεωρίας. |
| 50 | Σε αυτές τις αντιδράσεις μπορεί να ενταχθούν, μεταξύ άλλων: |
| Α) Η ανακοίνωση της ΠΕΔΔΥ με θέμα «Οι δασικοί χάρτες και η αρχή του τέλους του “τριακονταετή πολέμου των δασών”», dasarxeio.com, 31/1/2017, με ενδιαφέρουσες προτάσεις. | |
| Β) Το αίτημα της ΕΝΠΕ (Ενώσεως Περιφερειών Ελλάδας), να ανασταλούν οι διαδικασίες για τους δασικούς χάρτες, σε dasarxeio.com, 20/2/2017 και πάλι με ποικίλες ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις. | |
| Γ) Οι θέσεις της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας, την παρουσίαση των οποίων επιχειρούμε στη συνέχεια από κοινού με ορισμένες παρατηρήσεις. | |
| Δ) Οι συνεχείς εξαγγελίες του αρμόδιου Υπουργού με αντικείμενο τις αναρτήσεις των δασικών χαρτών, τις ποικίλες αντιδράσεις, καθώς και τα μέτρα που λήφθηκαν ή πρόκειται να ληφθούν από την πολιτεία. | |
| Ε. Προσφυγές του ΠΑΝΔΟΙΚΟ (Πανελλήνιου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων) στο ΣτΕ για τους δασικούς χάρτες[45]. | |
| IX. Οι θέσεις της ΠΕΔΔΥ | |
| 51 | Η Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων Δημόσιων Υπαλλήλων εξέδωσε ανακοίνωση με το ακόλουθο τίτλο: ΟΙ ΔΑΣΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΟΥ «ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΕΤΗ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ». Δηλώνει, μάλιστα, ότι τον τίτλο τον δανείστηκε από μια παλιά ομιλία του Προέδρου του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ κ. Μιχ. Δεκλερή, που ήθελε να περιγράψει με αυτό τον πολύ λιτό και περιεκτικό τρόπο έναν ακήρυκτο, πλην όμως υπαρκτό, και καταστροφικό «πόλεμο», που εξελίσσεται στη χώρα μας ίσως και για περισσότερα από τριάντα χρόνια. |
| Ένα πόλεμο που εξελίσσεται πάνω στα δάση της χώρας, πάνω στη δημόσια περιουσία και έχει σαν μοναδικό θύμα του, τα δασικά οικοσυστήματα – που συμβαίνει στην πλειονότητά τους να είναι δημόσια –και θύτη, ένα πολύ μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Ένα πόλεμο που, «θύτης και θύμα» συναντώνται, έχοντας απέναντί τους την επίσημη πολιτεία σε ρόλο θεατή να παρακολουθεί ή πολλές φορές ακόμα και να ενισχύει αυτή τη σύγκρουση, διαιωνίζοντας ουσιαστικά την ομηρία των πολιτών για μικροπολιτικούς σκοπούς ή και κομματικά οφέλη. | |
| Εδώ, κατά την άποψή μας, η ΠΕΔΔΥ περιγράφει την ουσία της καταστάσεως: μοναδικό θύμα είναι τα δασικά οικοσυστήματα. | |
| Ακολουθούν ορισμένα αποσπάσματα από το κείμενο της ανακοινώσεως: | |
| 52 | Απόσπασμα πρώτο: «Η ολοκλήρωση του έργου των δασικών χαρτών και η αποτύπωση των εκτάσεων δασικού χαρακτήρα, είναι ο μόνος τρόπος για να τελειώσει η οποιαδήποτε αμφισβήτηση και να αποκτήσει επιτέλους η χώρα μας ένα οριστικό πλαίσιο χαρτογραφικής αποτύπωσης των εκτάσεων που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία». |
| 53 | Απόσπασμα δεύτερο: «Στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, τα προβλήματα που θα πρέπει άμεσα να επιλυθούν, ώστε να προχωρήσει το όλο έργο, κατά την άποψή μας είναι: 1. Να αυξηθεί το χρονικό διάστημα υποβολής αντιρρήσεων, 2. Να μειωθεί το παράβολο για την άσκηση αντιρρήσεων, 3. Να μην επιβαρυνθούν με την καταβολή παραβόλου οι ιδιοκτήτες των ανέκαθεν αγροτικών εκτάσεων, που έχουν εκ παραδρομής ή εσφαλμένα εγκλωβιστεί εντός των εκτάσεων που έχουν κηρυχτεί αναδασωτέες, 4. Να εξασφαλιστεί η συγκρότηση ολιγομελών και ευέλικτων Επιτροπών Εξέτασης των Αντιρρήσεων, 5. Να ανακληθεί νομοθετικά η έννοια του προδήλως αντισυνταγματικού όρου των «οικιστικών πυκνώσεων», ώστε να αποτυπωθούν οι εκτάσεις που μη αναστρέψιμα πλέον έχουν αλλάξει χαρακτήρα, και να ακολουθήσει στη συνέχεια η επίσημη πολιτεία και να δώσει οριστική λύση, λύνοντας επιτέλους την ομηρία των ανθρώπων αυτών. Εξάλλου για το θέμα αυτό έχει υποβληθεί και αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Σ.τ.Ε από το ΓΕΩ.Τ.Ε.Ε και την Π.Ε.Δ.Δ.Υ που θα εκδικαστεί πολύ σύντομα. 6. Να εξασφαλιστεί άμεσα η χρηματοδότηση της κατάρτισης των δασικών χαρτών που αφορά το υπόλοιπο 52% της ελληνικής επικράτειας. 7. Να προσληφθεί άμεσα και κατ’ εξαίρεση του μέτρου του περιορισμού των προσλήψεων, ένας ικανοποιητικός αριθμός Δασολόγων που ακριβώς θα στηρίξουν το έργο της κύρωσης των υπαρχόντων και του ελέγχου – θεώρησης των νέων δασικών χαρτών αλλά και της σύνταξης του δασολογίου που ακολουθεί και είναι συνταγματική υποχρέωσή της πολιτείας». |
| Πολλά από τα παραπάνω αιτήματα είναι ορθά. Μερικά έχουν ήδη γίνει δεκτά από την πολιτεία. | |
| X. Τα αιτήματα της ΕΝΠΕ | |
| 54 | Η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας διατύπωσε ως κεντρικό αίτημά της την αναστολή των διαδικασιών για τους δασικούς χάρτες, λόγω των ποικίλων προβλημάτων που έχουν προκύψει, με κυριότερο πρόβλημα την αμφισβήτηση του αγροτικού χαρακτήρα πολλών εκτάσεων. |
| Μάλιστα το ΔΣ της ΕΝΠΕ θεωρεί ότι η ανάρτηση των δασικών χαρτών παράγει αποτελέσματα μη αναστρέψιμα και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι θα οδηγήσει στη διάλυση της αγροτικής παραγωγής της χώρας και θα επιφέρει πολυεπίπεδες στρεβλώσεις στην οικονομία, την κοινωνία, τις υποδομές, το οικιστικό περιβάλλον, τη βιομηχανία και τον τουρισμό. | |
| Παραπέρα, επισημαίνει ότι η χώρα μας κινδυνεύει να της επιβληθούν από την ΕΕ σημαντικότατες δημοσιονομικές διορθώσεις και δεκάδες χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι αφενός να κληθούν να επιστρέψουν επιδοτήσεις που έλαβαν, αφετέρου να διακοπεί εντελώς η καταβολή ενισχύσεων. | |
| Χαρακτηριστικά διατυπώνει την άποψη ότι συντρέχουν «προχειρότητες, έλλειψη σχεδιασμού, «δήθεν βιασύνη», αγκυλώσεις και εμμονές, «σχεδίαση επί χάρτου», χωρίς γνώση των περιοχών, χωρίς τη διενέργεια αυτοψιών που είναι αναγκαίες, χωρίς προηγούμενη και αναγκαία κύρωση των χαρτών και των εποικιστικών εκτάσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών, χωρίς καμία συνεργασία με τις υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού». | |
| Επιμένει ότι είναι αδιανόητο να μη λαμβάνεται υπόψη ο αγροτικός χαρακτήρας εκτάσεων. Οι εκτάσεις, οι οποίες στις αεροφωτογραφήσεις του έτους 1945 και έτους 1960 είχαν αγροτικό χαρακτήρα, πρέπει να παραμένουν αγροτικές και να μην χάνουν αυτόν το χαρακτηρισμό τους. Το ίδιο πρέπει να ισχύσει και στις χορτολιβαδικές εκτάσεις, που μάλιστα ορίζονται ως τέτοιες (βοσκοτόπια και αντίστοιχα είναι καταγεγραμμένες και στον ΟΠΕΚΕΠΕ). Σε αυτά προσθέτει τον κίνδυνο που διατρέχουν οι επικοιστικές εκτάσεις. | |
| 55 | Σε όλα αυτά δεν υπάρχει σχεδόν καμία αναφορά στην ανάγκη προστασίας του δασικού πλούτου της χώρας, στην καταστρατήγηση των συνταγματικών διατάξεων των άρθρων 24 και 117, παρ. 3, καθώς και στην προσβολή του αιτήματος της αλήθειας, αίτημα που αγνοείται για να μην επιβληθούν από την ΕΕ σημαντικότατες δημοσιονομικές διορθώσεις και δεκάδες χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι αφενός να κληθούν να επιστρέψουν επιδοτήσεις που έλαβαν, αφετέρου να διακοπεί εντελώς η καταβολή ενισχύσεων. |
| XΙ. Οι θέσεις της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβο-λαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας | |
| Α. Προσδιορισμός των θέσεων | |
| 56 | Στον παρόν άρθρο αρμόζει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα, στις θέσεις της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας, διότι πρόκειται για θέσεις διατυπωμένες από νομικούς. |
| Η Συντονιστική Επιτροπή Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας ζητά να σταματήσει η διαδικασία αναρτήσεων δασικών χαρτών, αφού περιέχονται σωρεία λαθών και υπάρχει κίνδυνος απώλειας ιδιωτικής περιουσίας. Οι συμβολαιογράφοι επισημαίνουν ότι οι δασικοί χάρτες της χώρας αναρτήθηκαν εσπευσμένα και χαρακτηρίζουν καλλιεργήσιμες επιφάνειες ως δασικές. | |
| 57 | Η ανακοίνωση έχει ως εξής: |
| «Η κατάρτιση του Δασολογίου στη χώρα, εκτός από συνταγματική επιταγή, είναι το μόνο αποτελεσματικό μέσο για την προστασία και διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της Ελλάδας. Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει αποφανθεί ότι η διαδικασία κατάρτισης των δασικών χαρτών είναι μεν αυτοτελής και δεν εξαρτάται από την διαδικασία κατάρτισης του κτηματολογίου, πλην όμως η κύρωση των δασικών χαρτών θα πρέπει να ολοκληρώνεται πριν την περαίωση της κτηματογράφησης, άλλως αυτή θα είναι νομικά πλημμελής. Οι δασικοί χάρτες της χώρας, λόγω της πρόσφατης νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, αναρτήθηκαν εσπευσμένα, περιέχουν σωρεία λαθών και χαρακτηρίζουν καλλιεργήσιμες επιφάνειες ως δασικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο απώλειας ιδιωτικής περιουσίας, λόγω του τεκμηρίου κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου στις εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως δασικές. Η Συντονιστική Επιτροπή Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας ζητά από την Ελληνική Πολιτεία: – την άμεση ανάκληση των αναρτημένων δασικών χαρτών, – την αναστολή της κύρωσης των δασικών χαρτών για ικανό χρονικό διάστημα, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις και συμπληρώσεις επ΄ αυτών, – τον χαρακτηρισμό ως αγροτικών εκτάσεων, αυτών που στις αεροφωτογραφίες είτε του έτους 1945 είτε του 1960 φαίνεται να είχαν αγροτικό χαρακτήρα και τη μείωση του ειδικού τέλους άσκησης αντιρρήσεων. Η νομοθέτηση και η διοικητική αντιμετώπιση της προστασίας των δασικών εκτάσεων ισότιμα με την προστασία της ιδιωτικής περιουσίας, η εξισορρόπηση της προστασίας ιδιωτικού και δημόσιου συμφέροντος, ο περιορισμός του έργου της κτηματογράφησης σε τεχνική διαδικασία χαρτογράφησης ως συμπληρώματος του θεσμού της μεταγραφής, ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας, με συνολική ανάγνωση και ενιαία αντιμετώπιση του συνόλου των ανωτέρω εκτεθέντων ζητημάτων, σε συνδυασμό με την κωδικοποίηση, η οποία έχει μεν ολοκληρωθεί, αλλά δεν έχει ακόμη γίνει νόμος του Κράτους καθώς και η σύνταξη του δασολογίου, θα επιλύσουν τις αντιθέσεις της περιπτωσιολογικής και αποσπασματικής αντιμετώπισης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των δασικών εκτάσεων, θα άρουν αδικίες του παρελθόντος και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την αειφόρα διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων και την εξασφάλιση του πολυ-λειτουργικού ρόλου τους». |
|
| Β. Σε σχέση με τα αιτήματα της Συντονιστικής Επιτροπής | |
| 58 | Η παραπάνω ανακοίνωση περιέχει μια σειρά θέσεων, η οποία μπορεί να επιτρέψει πολλές αναγνώσεις. Μάλιστα, λόγω του κύρους των συμβολαιογράφων, θα ήταν χρήσιμες και κρίσιμες αφενός μια εκτενέστερη ανάπτυξη των θέσεων που περιέχονται στην ανακοίνωση από τους συντάκτες της, αφετέρου ένας επιστημονικός διάλογος με τις θέσεις αυτές. |
| Ενδεικτικά και συνοπτικά στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου συνεξεταστέα είναι τα ακόλουθα ζητήματα: | |
| 1. Ζήτημα πρώτο | |
| 59 | Σε σχέση με τη θέση ότι «Η νομοθέτηση και η διοικητική αντιμετώπιση της προστασίας των δασικών εκτάσεων (πρέπει να γίνεται) ισότιμα με την προστασία της ιδιωτικής περιουσίας». |
| Η θέση αυτή παραπέμπει στη σχέση των άρθρων 17, 24 και 117, παρ. 3, Συντ. Ωστόσο, είναι πάγια η θέση του ΣτΕ, ότι τα άρθρα 24 και 117, παρ. 3, Συντ υπερέχουν έναντι του άρθρου 17 Συντ, πράγμα που σημαίνει ότι προηγείται η προστασία των δασών και του περιβάλλοντος έναντι της προστασίας της ιδιοκτησίας[46]. Η ορθή αυτή υπεροχή γίνεται ευρέως δεκτή και στη θεωρία. Επομένως, η θέση της ισότιμης αντιμετωπίσεως της προστασίας των δασών και της προστασίας της ιδιωτικής περιουσίας δε συμπλέει με τα ισχύοντα στην ελληνική έννομη τάξη. | |
| 2. Ζήτημα δεύτερο | |
| 60 | Σε σχέση με την «εξισορρόπηση της προστασίας ιδιωτικού και δημόσιου συμφέροντος». |
| Η εξισορρόπηση αυτή συνιστά νέα πρόταση και ως τέτοια εντάσσεται στο πεδίο ενός επιστημονικού διαλόγου, που είναι πάντα χρήσιμος σε ζητήματα ύψιστης σημασίας. Ωστόσο, σε περίπτωση συγκρούσεως του ιδιωτικού προς το δημόσιο συμφέρον πάγια γίνεται δεκτό ότι υπερτερεί το δημόσιο συμφέρον[47]. | |
| «…Κατά τη λήψη των ανωτέρω μέτρων, τα όργανα της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας οφείλουν να σταθμίζουν και άλλους παράγοντες, αναγόμενους στο γενικότερο εθνικό και δημόσιο συμφέρον, η επιδίωξη όμως των σκοπών αυτών και η στάθμιση των προστατευόμενων αντίστοιχων εννόμων αγαθών πρέπει να συμπορεύεται προς την υποχρέωση της Πολιτείας να μεριμνά για την προστασία του περιβάλλοντος κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται βιώσιμη ανάπτυξη…»[48] | |
| «…, ο ιδιοκτήτης του βαρυνομένου ακινήτου οφείλει να ανεχθεί τον αποβλέποντα στην ικανοποίηση του, συνιστώμενου στην προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, δημοσίου συμφέροντος, περιορισμό της ιδιοκτησίας του για εύλογο χρονικό διάστημα (πρβ. Σ.τ.Ε. 640/2015, 3759/2014 επταμ., 4283/2013 επταμ.)…»[49] | |
| 3. Ζήτημα τρίτο | |
| 61 | Σε σχέση με τον περιορισμό «του έργου της κτηματογράφησης σε τεχνική διαδικασία χαρτογράφησης ως συμπληρώματος του θεσμού της μεταγραφής». |
| Η κτηματογράφηση, όπως διέπεται από το ν. 2308/1995, δεν είναι απλώς μια «τεχνική διαδικασία χαρτογράφησης» και ούτε βέβαια είναι «συμπλήρωμα του θεσμού της μεταγραφής». Η κτηματογράφηση είναι ένα σύνθετο νομικό και τεχνικό έργο, -μια σύνθετη κτηματολογική ενέργεια[50] – απαραίτητο προστάδιο για τη σύνταξη και λειτουργία του ανοικτού κτηματολογίου, το οποίο κρίθηκε συνταγματικό κατά το συγκεκριμένο νομικό καθεστώς του ν. 2308/1995[51], και το οποίο διέπεται από τις αρχές του άρθρου 2 ν. 2664/1998. Το ότι η κτηματογράφηση χαρακτηρίζεται «συμπλήρωμα τοΥ θεσμού της μεταγραφής» μπορεί επιεικώς να χαρακτηρισθεί ως επιστημονική παραδρομή. Βέβαια, το ότι όσο ισχύει το καθεστώς της κτηματογραφήσεως εξακολουθεί να ισχύει ο θεσμός της μεταγραφής δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Όταν όμως η κτηματογράφηση καταλήγει στη σύνταξη και λειτουργία του Εθνικού Κτηματολογίου, με το οποίο αίρεται ο θεσμός της μεταγραφής, είναι τελείως απρόσφορο και αποπροσανατολίζει η θέση ότι η κτηματογράφηση είναι συμπλήρωμα του θεσμού της μεταγραφής. | |
| Γ. Σε σχέση με τα αιτήματα της Συντονιστικής Επιτροπής | |
| 60 | Παραπέρα, η Συντονιστική Επιτροπή Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδος διατυπώνει, μεταξύ άλλων, τα εξής τρία αιτήματα: – την άμεση ανάκληση των αναρτημένων δασικών χαρτών, – την αναστολή της κύρωσης των δασικών χαρτών για ικανό χρο-νικό διάστημα, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις και συμπληρώσεις επ΄ αυτών, – τον χαρακτηρισμό ως αγροτικών εκτάσεων, αυτών που στις αε-ροφωτογραφίες είτε του έτους 1945 είτε του 1960 φαίνεται να είχαν αγροτικό χαρακτήρα και τη μείωση του ειδικού τέλους άσκησης αντιρρήσεων. |
| Στο πλαίσιο του αναγκαίου επιστημονικού διαλόγου έχουν θέση οι παρακάτω σκέψεις: | |
| 63 | i. Η άμεση ανάκληση των αναρτημένων δασικών χαρτών δεν είναι λύση. Με την ανάκληση δεν επέρχεται θεραπεία των πλημμελειών που περιέχονται στους δασικούς χάρτες. Εξάλλου, για την ανάκληση είναι απαραίτητη η έκδοση νόμου, δεν αρκεί διοικητική πράξη. Οποιαδήποτε τέτοια διοικητική πράξη αλλά και κάθε σχετικό νομοθέτημα θα είναι αντισυνταγματικά[52], διότι θα αντιτίθενται στα άρθρα 24 και 117, παρ. 3, Συντ. |
| 64 | ii. Η πρόταση για αναστολή κυρώσεως των δασικών χαρτών θεωρεί δεδομένο, για να έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα, ότι έχουμε εισέλθει στο στάδιο της κυρώσεως, τουλάχιστον με βάση το ισχύον νομικό καθεστώς. Όμως, έχουμε ακόμη να διανύσουμε πολλά στάδια για να φθάσουμε στην κύρωση των δασικών χαρτών. Η προτεινόμενη ανάκληση των δασικών χαρτών σε συνδυασμό με την αναστολή της κυρώσεώς τους οδηγούν στην πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος, που ισοδυναμεί με διαιώνιση της υπάρχουσας νομικής «κακοδαιμονίας». |
| Εξάλλου, οι παραπάνω ανάκληση και αναστολή προϋποθέτουν τη σχετική έκδοση νόμου, με δεδομένο ότι δεν αρκεί διοικητική πράξη. Όπως ήδη δεχθήκαμε, ένα τέτοιο νομοθέτημα ή πολύ περισσότερο μια τέτοια διοικητική πράξη προσκρούουν στα άρθρα 24 και 117, παρ. 3, Συντ. | |
| 65 | iii. Ο χαρακτηρισμός ως αγροτικών εκτάσεων αυτών, που στις αεροφωτογραφίες είτε του έτους 1945 είτε του 1960 φαίνεται να είχαν αγροτικό χαρακτήρα, έχει νόημα μόνο αν οι εκτάσεις αυτές έχουν σήμερα δασικό χαρακτήρα. Αν και σήμερα όπως και τότε έχουν αγροτικό χαρακτήρα προφανώς το αίτημα για αποχαρακτηρισμό είναι δίκαιο και πρέπει να επιλυθεί νομοθετικά. |
| 66 | Αν όμως σήμερα οι εκτάσεις αυτές έχουν δασικό χαρακτήρα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Για να υπάρχει ένας τέτοιος δασικός χαρακτήρας από το 1945 (δηλαδή εδώ και 72 χρόνια) ή από το 1960 (δηλαδή εδώ και 57 χρόνια) σημαίνει ότι οι ίδιες εκτάσεις και αν ακόμη ήταν πράγματι ποτέ αγροτικές έπαυσαν να είναι αγροτικές «εν τοις πράγμασι», για ποικίλους λόγους. Ο επαναχαρακτηρισμός τους ως αγροτικές σημαίνει ότι συναινούμε στην καταστροφή του υπάρχοντος σήμερα δασικού πλούτου. Και αυτό δε συμβιβάζεται με το ισχύον περιβαλλοντικό Σύνταγμά μας. Εδώ υφέρπει σε κάποιο βαθμό το εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα των επιδοτήσεων. Αυτό, όμως, το ζήτημα δεν επιδέχεται επιστημονική προσέγγιση. Ως πραγματικό γεγονός εκθέτει την ελληνική πολιτεία που το εξέθρεψε και το αποδέχθηκε και εκφράζουμε την ευχή να μην συνοδευθεί από δεύτερο λάθος, όπως φαίνεται να είναι η με οποιοδήποτε τρόπο επιγενόμενη νομιμοποίηση. |
| 67 | iv. Η μείωση του ειδικού τέλους ασκήσεως αντιρρήσεων, υπό τις σημερινές συνθήκες, είναι δίκαιη πρόταση, που φαίνεται ότι γίνεται δεκτή και από την Πολιτεία. |
| XII. Οι πρόσφατες θέσεις του αρμόδιου Υπουργού | |
| Παραθέτουμε ορισμένες από τις δημοσιευμένες θέσεις του Αρμόδιου Υπουργού. | |
| 68 | i. «Οι δασικοί χάρτες είναι περιβαλλοντική και αναπτυξιακή μας υποχρέωση. Χωρίς αυτούς δεν γίνεται Κτηματολόγιο, οργάνωση χρήσεων γης, δεν δημιουργείται οικονομία, δεν προστατεύεται το περιβάλλον. Επίσης, η ανάρτηση των συγκεκριμένων δασικών χαρτών, περίπου για το ένα τρίτο της χώρας, είναι υποχρέωση βάσει μνημονίου. Να θυμίσω ακόμη ότι ο πρώτος νόμος για τους δασικούς χάρτες είναι του 1976. Έχουν περάσει 40 χρόνια… Οι δασικοί χάρτες δεν συνιστούν το πρόβλημα, είναι λύση. Ωστόσο, γεννούν πολλά προβλήματα για τα οποία προφανώς δεν ευθύνεται η σημερινή κυβέρνηση, η οποία όμως έχει αναλάβει να τα λύσει. Άμεσα, θα κατατεθούν στη Βουλή οι αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις»[53]. |
| 69 | ii. «Ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης του χρονικού ορίου υποβολής αντιρρήσεων κατά του περιεχομένου των δασικών χαρτών, άφησε ο αναπλ. Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σωκράτης Φάμελλος σε εκδήλωση που οργανώθηκε από το ΤΕΕ σε συνεργασία με το ΓΕΩΤΕΕ με θέμα: «Δασικοί Χάρτες: προβλήματα και προτάσεις αντιμετώπισής τους». |
| 70 | Δήλωσε πως είναι πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε παράταση δεδομένου πως πρέπει να διευθετηθούν προβλήματα και νομικά ζητήματα που διαπιστώθηκαν με την ανάρτηση και να δοθεί χρόνος στους πολίτες να υποβάλλουν τις αντιρρήσεις έχοντας γνώση των αλλαγών που θα προκύψουν»[54]. |
| 71 | iii. «Συζητάμε να υπάρξουν και άλλες βελτιώσεις στο επίπεδο των δασικών χαρτών τις επόμενες μέρες, όχι όσον αφορά την προθεσμία, αλλά κατά πόσο μπορούν, με χαμηλό ο κόστος και με αρκετές δόσεις, οι αγρότες να παραλαμβάνουν τη γη που είναι ήδη στο σύστημα των επιδοτήσεων, αλλά ήταν σε δασικές εκτάσεις στο παρελθόν», σημείωσε, υπογραμμίζοντας ότι όσοι αγρότες είναι ενταγμένοι στο σύστημα ενισχύσεων δεν θα απαιτηθεί να υποβάλλουν γεωργικές και οικονομικοτεχνικές μελέτες»[55]. |
| 72 | iv. «Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι οι δασικοί χάρτες. Είναι αυτά που αποκαλύπτουν οι δασικοί χάρτες, διότι έρχονται να επιλύσουν προβλήματα που δημιούργησε η μεταπολίτευση στη χώρα μας» είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος και πρόσθεσε ότι «το χτύπημα στην πλάτη του Έλληνα αγρότη, ότι “μην ανησυχείς, δεν θα γίνουν οι δασικοί χάρτες” σήμαινε ότι δεν θα λυθεί το πρόβλημα της αγροτικής καλλιέργειας, δεν θα αποτυπωθεί η γη του, δεν θα εκσυγχρονιστεί η καλλιέργεια του. |
| 73 | Ο κ. Φάμελλος είπε επίσης, ότι και αυτή ακόμη η πιθανή συνδιαλλαγή για την καθυστέρηση των δασικών χαρτών, οδήγησε σε μια χρεοκοπία του συστήματος, που είχε ως αποτέλεσμα το 2017 να μην γνωρίζουμε ακόμη ποια δάση έχει η Ελλάδα και να περιμένουμε τους ΟΤΑ να δώσουν τα όρια των οικισμών τους για να προστατευθεί η κατοικία»[56]. |
| 74 | v. «Ο Αν. ΥΠΕΝ, Σωκράτης Φάμελλος συμμετέχοντας με χαιρετισμό και στις δύο εκδηλώσεις, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη επιλογή να αποτελεί η δασική πολιτική κεντρική πολιτική του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με ιδιαίτερη μέριμνα εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας…. Χαρακτήρισε τους δασικούς χάρτες ως σύγχρονο μύθο, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι αποτελούν συνταγματική και επιστημονική επιταγή. |
| 75 | Η ανάρτηση και στη συνέχεια η κύρωση των δασικών χαρτών διασφαλίζει την δασική περιουσία της χώρας, χωροθετεί τη βάση για την εγχώρια δασική επιστήμη και τροφοδοτεί την αναπτυξιακή και περιβαλλοντική πολιτική της χώρας, με τη σύνταξη του Κτηματολογίου και του Δασολογίου… Η δάσωση, η αναδάσωση, η αειφορική διαχείριση των δασών, όπως και τα αγροδασικά συστήματα είναι καθοριστικά εργαλεία για την μείωση εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και τον μετριασμό του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή, τα δάση μπορούν να συμβάλουν στη διατήρηση της βιολογικής και γενετικής ποικιλότητας»[57]. |
| 76 | Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου δεν είναι δυνατό να σκιαγραφηθούν – έστω και συνοπτικά – οι πολύ συμβατικές επεμβάσεις που επιφέρει ο νόμος του Απριλίου 2017, καθώς και η σημαντική Υ.Α., επίσης του Απριλίου 2017, για τα πρόδηλα σφάλματα στους δασικούς χάρτες. |
| XIII. Συνοπτικές παρατηρήσεις για τους νόμους Μαρτίου και Απριλίου 2017 | |
| 77 | Ο νόμος του Απριλίου του 2017 (ν. 4467/2017) επεμβαίνει στη ραχοκοκαλιά της δασικής νομοθεσίας, όπως είναι οι νόμοι 998/1979, 3889/2010, 3208/2003, 4280/2014 καθώς και 4389/2016. Εξίσου σημαντικές είναι και οι επεμβάσεις του Μαρτίου 2017 (ν. 4462/2017). |
| Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου δεν υπάρχει περιθώριο ούτε για μια περιληπτική αναφορά στους νόμους αυτούς καθώς και στην Υ.Α. για τα πρόδηλα σφάλματα των δασικών χαρτών. | |
| Επιτρέπεται, όμως, η παράθεση κάποιων παρατηρήσεων για το νόμο του Απριλίου του 2017. | |
| 78 | Η απουσία ρυθμίσεως ζητημάτων, που εντάσσονται στο ευρύ πεδίο του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου, είναι χαρακτηριστική. Για παράδειγμα, οι όποιοι αποχαρακτηρισμοί εκτάσεων που θα πραγματοποιηθούν δεν μπορεί να απουσιάζουν από τις δηλώσεις του ν. 2308/1995 και τις καταχωρίσεις του ν. 2664/1998. |
| 79 | Σε πολλά σημεία οι επεμβάσεις «όζουν» αντισυνταγματικότητας. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις η αντίθεσή τους στα άρθρα 24 και 117, παρ. 3, είναι προφανής. |
| 80 | Οι νομοθετικές επεμβάσεις του τρέχοντος έτους (Μαρτίου και Απριλίου 2017) δεν προσφέρονται ούτε προς σημαντική βελτίωση ούτε προς αποτελεσματική επιτάχυνση των θεσμών των δασικών χαρτών, του δασολογίου και του δασικού κτηματολογίου. |
| 81 | Οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για τη γεωργική εκμετάλλευση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα υπερβαίνουν κατά πολύ το όριο των «συνταγματικά ανεκτών» ρυθμίσεων. |
| 82 | Οι δασωμένοι αγροί (για την ακρίβεια κάποτε προ δεκαετιών αγροί) καλύπτουν στην ουσία «αγρωμένα» (πολλές φορές λόγω παράνομων εκχερσώσεων) δάση. |
| 83 | Οι αναβελτιώσεις και αναπεπιταχύνσεις (βάσει των ν. 4462/2017 και 4467/2017) στον τομέα των δασικών χαρτών απομακρύνουν κατά τρόπο αποτελεσματικό την κατάρτιση δασολογίου και την επίτευξη δασικού κτηματολογίου. |
| Στις παραπάνω κοινές παρατηρήσεις μπορεί να προστεθούν και οι εξής ειδικότερες. | |
| 84 | Οι εξαιρέσεις από τους δασικούς χάρτες επιφέρουν θνησιγενείς δασικούς χάρτες. Οι ελαττωματικοί αυτοί χάρτες εμπεριέχουν σοβαρά στοιχεία αντισυνταγματικότητας. |
| Οι ίδιοι δασικοί χάρτες οδηγούν σε ένα ημιτελές δασολόγιο. | |
| Και αυτό κατευθύνεται σε ένα ανάπηρο δασικό κτηματολόγιο. | |
| 85 | Ελπίζουμε και ευχόμεθα ένα τέτοιο δασικό κτηματολόγιο, όταν ποτέ υπάρξει, να καταστεί έγκαιρα δεκτικό συμπληρώσεως και επουλώσεως. Αυτό υπαγορεύει και η αρχή του ανοικτού Κτηματολογίου. Η περίθαλψη ανήκει στον καθένα από εμάς και σε όλους μας: Στη νομοθετούσα Βουλή, στις αρμόδιες υπηρεσίες (ενδεικτικά δασικές υπηρεσίες, Ο.Τ.Α. και ΕΚΧΑ ΑΕ), στη θεωρία και πάνω από όλα στο Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι θέσεις του οποίου έχουν αναχθεί σε εγγυήσεις τηρήσεως του περιβαλλοντικού Συντάγματος. |
| XIV. Επίμετρο | |
| 86 | Όπου και αν υπάρχει μια κηλίδα φωτός, υπάρχει και ένα φύλλο που την συλλέγει (διαδικασία φωτοσυνθέσεως) και όπου υπάρχει ένα φύλλο-συλλέκτης υπάρχει δένδρο, που μαζί με άλλα δένδρα, την πανίδα και τη χλωρίδα σχηματίζουν ένα δασικό οικοσύστημα. Μια πλούσια αλυσίδα, αρχιτεκτονικά δομημένη, βασισμένη στο Σύνταγμα της φύσης. Μια ιεραρχία, αντίστοιχη της οποίας παρατηρείται και στην έννομη τάξη. Με σημείο εκκινήσεως τα Συντάγματα. |
| 87 | Ας ρίξουμε μια ματιά στη ζωή που υπάρχει στα δάση. Συνθέτει ο ποιητής: «Πεύκος, μυρσίνη, λυγαριά κάπαρη, δρυς, γέρο πλατάνι κυπάρισσος στη δημοσιά ελιά που γέμει το χωράφι της γης οπώρες που δετά φτιάχνουν της φύσης το λογγάδι»[58]. |
| 88 | Μέσα στη γαλήνη της ακινησίας τους αλλά και της πολυσύνθετης ενδοεπικοινωνίας των δασών (χωρίς νομούς, χωρίς περιφέρειες, χωρίς αποκεντρωμένες διοικήσεις, χωρίς σύνορα πολιτειακά) βρίσκονται οι ρίζες της κοιτίδας μας, του πολιτισμού μας, της όποιας σοφίας μας και του μέλλοντός μας. Άλλοτε ζούσαμε ειρηνικά με τα δένδρα, με το δάσος. Οι πρόγονοί μας τα θεωρούσαν αξιοσέβαστους καλόβουλους θεούς. Σήμερα υποφέρουμε από την ίδια μας τη δύναμη, τη δύναμη της προόδου. Αλλά είναι και η δύναμη των ποικίλων συμφερόντων και των συνοδοιπόρων τους. Πολλοί χρησιμοποιούν την επιστημονική πρόοδο στο βαθμό που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μας, ένα από τα δυσοίωνα στοιχεία των καιρών μας. |
| 89 | Όλα αυτά θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν στην ακόλουθη θέση: «Τα δάσος έχει τη δύναμη να αναγεννιέται. Αρκεί να το αφήσουμε ήσυχο». |
| 90 | Για να αντιμετωπισθούν δύσκολα ζητήματα, όπως αυτά των δασικών χαρτών, του δασολογίου, του δασικού κτηματολογίου αλλά και του Εθνικού Κτηματολογίου απαραίτητο είναι να υπάρχει ακριβής, πλήρης και σαφής πληροφόρηση και σοβαρή σκέψη. Πληροφόρηση για τη ζωή στο δάσος, για ό,τι αυτό προσφέρει και σοβαρή σκέψη για την αποτελεσματική προστασία του και για τις επόμενες γενιές. Αυτές είναι που δεν πρέπει να ξεχνάμε, στο βωμό των όποιων επιλογών και των διάφορων συμφερόντων. |
| 91 | Η δημιουργία περιβαλλοντικής συνειδήσεως, στην οποία εντάσσεται και η δασική συνείδηση, είναι μέσα αποτελεσματικά για ακριβή πληροφόρηση και σοβαρή σκέψη. |
| 92 | Εάν συμφωνούμε με την άποψη ότι η υγεία του ανθρώπου και η υγεία του φυσικού και του δασικού περιβάλλοντος είναι έννοιες αλληλένδετες[59], εάν η αξία του ανθρώπου και η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του αποτελούν στέρεη βάση για το Περιβαλλοντικό Σύνταγμα, τότε η πιστή εφαρμογή των άρθρων 24 και 117, παρ. 3, πρέπει να τηρείται με ακρίβεια, πληρότητα και σαφήνεια. |
* Αναβαθμισμένο κείμενο της εισηγήσεως που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στις 4-5-2017, στο πλαίσιο επιστημονικής εκδηλώσεως της Ενώσεως Ελλήνων Αστικολόγων με θέμα «Δάση και δασικοί χάρτες».
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΕξελΚτημΔασΔ, σε Η προστασία των δασών υπό το πρίσμα του Κτηματολογικού Δικαίου, ΕΝΟΒΕ 73, σ. 81-82.
[2] Κατά την ΟλΣτΕ 462/2010, (υπό 9), «…«…Διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος και για την αρχή της αειφόρου αναπτύξεως περιέχουν, εξ άλλου, τόσο η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους με την Συνθήκη του Άμστερνταμ, που κυρώθηκε με τον ν. 2691/1999 (Α΄ 47) και τέθηκε σε ισχύ από 1-5-1999 (ανακοίνωση της 6.4.1999, Α΄ 87). Ειδικότερα, η μεν Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει μεταξύ των στόχων της Ενώσεως την επίτευξη ισόρροπης και αειφόρου αναπτύξεως (έβδομη παράγραφος του προοιμίου και άρθρο Β, ήδη άρθρο 2 με την νέα αρίθμηση), η δε Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ορίζει ως αποστολή της Κοινότητας την προαγωγή αρμονικής, ισόρροπης και αειφόρου αναπτύξεως των οικονομικών δραστηριοτήτων και περαιτέρω προβλέπει ότι η πολιτική της Κοινότητας στον τομέα του περιβάλλοντος αποβλέπει σε υψηλό επίπεδο προστασίας και στηρίζεται, μεταξύ άλλων, στις αρχές της προφυλάξεως και της προληπτικής δράσεως (άρθρα 2 και 130 Ρ παρ. 2, ήδη άρθρα 2 και 174 παρ. 2 με την νέα αρίθμηση)…».
[3] Οι σχέσεις των αρχών αυτών μεταξύ τους διέπονται από ένα καθεστώς αλληλουχίας και αλληλεπιδράσεως, το οποίο ποικίλλει ανά κλάδο δικαίου (Περιβαλλοντικό Δίκαιο, Δασικό Δίκαιο, Κτηματολογικό Δίκαιο, Εμπράγματο Δίκαιο), το οποίο επιτρέπει κατά περίπτωση άλλοτε την ανάγκη εναρμονίσεως των αρχών αυτών και άλλοτε την προτίμηση της υπεροχής μιας αρχής έναντι άλλης ή άλλων και το οποίο προβάλλει τη διακλαδικότητα από την οποία διέπεται το δασικό φαινόμενο: Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 24, αρ. 2.
[4] Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 24, αρ. 21-22.
[5] Σπυρόπουλος/Κοντιάδης/Ανθόπουλος/Γεραπετρίτης (-Τασόπουλος), ΕρμΣυντ (2107) άρθ. 93 αρ. 28. Σημειωτέο ότι όταν το ΑΕΔ κρίνει διάταξη νόμου ως συνταγματική, εφαρμόζοντας μια σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία, η ερμηνεία αυτή είναι υποχρεωτική για τα λοιπά δικαστήρια [Σπυρόπουλος/Κοντιάδης/Ανθόπουλος/Γεραπετρίτης(-Γιαννακόπουλος] ΕρμΣυντ (2017) άρθ. 100, αρ. 114].
[6] Αρμ 1993 169 = ΤοΣ 1993 390.
[7] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 1, αρ.26 (όπου στη συνέχεια – αρ. 27 έως 56 – γίνεται συνοπτική παρουσίαση των αρχών που συναποτελούν τη λεγόμενη Δωδεκάδελτο του Περιβάλλοντος).
[8] Υπό τον τίτλο «Κριτήρια προσδιορισμού οικιστικής πύκνωσης άρθρου 23 παρ. 4 Ν. 3889/2010, όπως ισχύει».
[9] Πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική υπουργική απόφαση, όπου κατά κανόνα τα προσδιοριζόμενα ως σφάλματα δεν είναι πρόδηλα.
[10] Για την απεικόνιση βλ. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 72.
[11] Ο όρος «Εθνικό Κτηματολόγιο» καθιερώνεται στην έννομη τάξη (και) με το ν. 2308/1995. Ο ίδιος όρος «Εθνικό Κτηματολόγιο» εισάγεται (και) στο ν. 2664/1998. Αξίζει να σημειωθεί το άρθρο 1, παρ. 1, εδ. α΄, ν. 2664/1998, σύμφωνα με το οποίο «Το Εθνικό Κτηματολόγιο αποτελεί σύστημα οργανωμένων σε κτηματοκεντρική βάση νομικών, τεχνικών και άλλων πρόσθετων πληροφοριών για όλα τα ακίνητα της επικράτειας, το οποίο διέπεται από τις αναγραφόμενες στο άρθρο 2 αρχές».
[12] Το δάσος αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής προσεγγίσεως από ποικίλες οπτικές γωνίες. Σε αυτές συγκαταλέγονται η προσέγγιση της δασικής οικολογίας και της τοπογραφικής επιστήμης, καθώς και η νομική προσέγγιση. Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 1. Τα ίδια ισχύουν και για τις δασικές εκτάσεις (Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 13, αρ. 1}.
[13] Ενδεικτικά: ΑΠ 822/2013, ΝΟΜΟΣ. Επίσης: ΑΠ 1524/2012, ΝΟΜΟΣ. ΣτΕ 2938/2012, ΝΟΜΟΣ. ΣτΕ 3220/2012, ΝΟΜΟΣ. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, §, 8, αρ. 154 – 159.
[14] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, §, 8, αρ. 566-567.
[15] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, §, 8, αρ. 568.
[16] ΟλΣτΕ 32/2013, ΕΔΔΔΔ 2013 100=Αρμ 2013 1161=ΝοΒ 2013 776. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 8, αρ. 84-90· § 15, αρ. 119 επ.
[17] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, §, 8, αρ. 706-707.
[18] Βλ. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, §§, 10, αρ. 68 επ.· 26(Β), αρ. 9 επ.
[19] Ο όρος «Δασική νομοθεσία» είναι τεχνικός νομικός όρος, που χρησιμοποιείται από τον ίδιο το νόμο. Ορισμένες ειδικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας εισάγουν περιορισμούς (στη μεταβίβαση) της κυριότητας (βλ. σχετικά Απ. Γεωργιάδη, ΕμπρΔ2, § 43, αρ. 48-50).
[20] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 72 επ.
[21] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 76.
[22] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 73.
[23] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 77 επ.
[24] ΟλΣτΕ 2153/2015, (υπό 12), ΝΟΜΟΣ: «… οι δασικού χαρακτήρα εκτάσεις, οι οποίες έχουν κηρυχθεί ως αναδασωτέες δεν είναι, καταρχήν, εφόσον, δηλαδή, δεν πρόκειται για τιθέμενο με ιδιαίτερη επιτακτικότητα λόγο δημοσίου συμφέροντος (πρβλ. ΣτΕ 2499/2012 Ολομ.), επιτρεπτό να διατεθούν για άλλο σκοπό δημοσίου συμφέροντος, παρά μόνον εφόσον έχει εκπληρωθεί ο σκοπός της αναδάσωσης, εφόσον, δηλαδή, η καταστραφείσα δασική βλάστηση έχει αναγεννηθεί και η έκταση έχει προσλάβει και πάλι δασική μορφή, οπότε οι αναδασωτέες εκτάσεις εξομοιώνονται, και από την άποψη αυτή, με τις λοιπές εκτάσεις δασικού χαρακτήρα…». Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 95.
[25] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 96
[26] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 97-101.
[27] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 10, αρ. 112
[28] Η ανάπτυξη αυτού του νομικού καθεστώτος επιχειρείται σε Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Α), αρ. 1 επ.
[29] Η πάγια ακολουθούμενη νομοθετική «βαρβαρότητα» των «άλλων διατάξεων» εμπλουτίζεται και εδώ με σειρά διατάξεων στο άρθρο δεύτερο και αντικείμενο τους δασικούς χάρτες.
[30]. Βλ. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 5. Έτσι και υπό το προηγούμενο νομικό καθεστώς (βλ. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26 (Α), αρ. 5).
[31] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 5-6.
[32]. ΣτΕ 1184/2014, ΝΟΜΟΣ.
[33] Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 107-110.
[34] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 114-115
[35] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 120-128.
[36] Ν. 4462/2017 (ΦΕΚ Α’ 39/28.3.2017).
[37] Άρθρο δεύτερο (Τροποποιήσεις – προσθήκες στο ν. 3889/2010), παρ. 1α, ν. 4462/2017.
[38] Άρθρο δεύτερο (Τροποποιήσεις – προσθήκες στο ν. 3889/2010), παρ. 1β, ν. 4462/2017.
[39] Ενδεικτικά: Από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας ανακοινώνεται ότι μετά την υπ. αριθ. 57402/28-04-2017 (ΑΔΑ Ω6Ζ8ΟΡ1Γ-ΩΒΓ) απόφαση της Δ/νσεως Δασών Φλώρινας, τροποποιήθηκε η υπ’ αριθ. 10901/27-01-2017 Απόφαση (ΑΔΑ 717ΛΟΡ1Γ-Η6Β), με την οποία αναρτήθηκε ο δασικός χάρτης της Δημοτικής Κοινότητας Φλώρινας (Προκαποδιστριακός Ο.Τ.Α. Φλώρινας), του Δήμου Φλώρινας, της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας, ως προς το τμήμα που αναφέρονται οι προθεσμίες και οι καταληκτικές ημερομηνίες υποβολής αντιρρήσεων.
Η προθεσμία υποβολής των αντιρρήσεων είναι αποκλειστική και ξεκινά την 7η Φεβρουαρίου 2017 ημέρα Τρίτη. Η καταληκτική ημερομηνία της παραπάνω προθεσμίας, είναι η 12η Ιουνίου 2017, ημέρα Δευτέρα. Για τους κατοικούντες ή διαμένοντες στην αλλοδαπή, η παραπάνω προθεσμία παρεκτείνεται κατά 20 ημέρες, συνεπώς η καταληκτική ημερομηνία της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων είναι η 3 Ιουλίου 2017 ημέρα Δευτέρα.
ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΤΑΙ ΌΤΙ Η ΥΠΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ ΜΟΝΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΕΚΧΑ, ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΦΟΡΜΑΣ.
Για τη ενημέρωση των πολιτών σε θέματα δασικού χάρτη που αφορά την ανωτέρω περιοχή έχει συσταθεί Σημείο Υποστήριξης Ανάρτησης Δασικού Χάρτη (Σ.Υ.Α.Δ.Χ.), με έδρα τα γραφεία της Υπηρεσίας μας, Πτολεμαίων 1 – Διοικητήριο, Τ.Κ. 53100, ΦΛΩΡΙΝΑ τηλ. 23850-45757 (εσωτ. 9), τηλεομοιοτυπία 23850 – 25722, δ/νση ηλ. ταχυδρομείου (email): dasonflo@otenet.gr
Ο ανωτέρω δασικός χάρτης είναι προσβάσιμος για τους πολίτες στον ειδικό διαδικτυακό τόπο ανάρτησης Δασικών Χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων της ιστοσελίδας της ΕΚΧΑ Α.Ε. (http://gis.ktimanet.gr/wms/forestsuspension/ default.aspx) και στην ιστοσελίδα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας (www.apdhp-dm.gov.gr)
Για περισσότερες και αναλυτικότερες πληροφορίες οι πολίτες μπορούν να απευθύνονται στo Σημείο Υποστήριξης Ανάρτησης Δασικού Χάρτη της Δ/νσης Δασών Φλώρινας.
[40] Έτσι αντικαταστάθηκε η παράγραφος 5 του άρθρου 14 ν. 3889/2010.
[41] Βλ. Παπαστερίου. ΚτημΔασΔ, § 21, αρ. 50 – 53.
[42] Βλ. Παπαστερίου. ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 58 έως 59ζ.
[43] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26 (Β), αρ. 60-61α.
[44] Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26 (Β), αρ. 58 επ.
[45] dasarxeio.com, 3/4/2027.
[46] Βλ. ενδεικτικά ΣτΕ 4757/2014, (υπό 2). Στο κοινωνικό περιεχόμενο της ιδιοκτησίας κατά το άρθρο 17, παρ. 2, Συντ αναφέρεται η ΣτΕ 350/2013, ΝΟΜΟΣ. Σπυρόπουλος/Κοντιάδης/Ανθόπουλος/Γεραπετρίτης (-Βασιλειάδης), ΕρμΣυντ (2017) άρθ. 24 αρ. 73. Επίσης: Σπυρόπουλος/Κοντιάδης/Ανθόπουλος /Γεραπετρίτης (-Αθανασοπούλου), ΕρμΣυντ (2017) άρθ. 17 αρ. 27-28..
[47] Βλ. σχετικά Σπυρόπουλο/Κοντιάδη/Ανθόπουλο/Γεραπετρίτη (-Βασιλειάδη), ΕρμΣυντ (2017) άρθ. 24 αρ. 104.
[48] ΟλΣτΕ 2998/2014, (υπό 5), ΝΟΜΟΣ. Επίσης: ΟλΣτΕ 2499/2012, Υπό 14), ΕΔΔΔΔ 2012 944 = ΝΟΒ 2012 1834,
[49] ΣτΕ 415/2016, (υπό 2), ΝΟΜΟΣ.
[50] Κτηματογράφηση είναι ο κατά τη διαδικασία του νόμου (ν. 2308/1995) δημοσιοποιημένος προσδιορισμός (i) των υφιστάμενων ακινήτων, (ii) των έννομων σχέσεων σε αυτά και (iii) των φορέων των προηγούμενων έννομων σχέσεων: Παπαστερίου, ΚτημΔ, Α § 6, αρ. 1.
[51] ΟλΣτΕ 3829/1997, ΝΟΜΟΣ: «…ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει ν’ ακυρωθεί, γιατί ο ν. 2308/1995 και οι μνημονευμένες σε προηγούμενη σκέψη υπουργικές αποφάσεις (71155/4394/11.7.1995 και 71154/4228/ 12.7.1995), στις οποίες στηρίζεται, αντίκεινται στα άρθρα 24 (παρ. 1) και 117 (παρ. 3) του Συντάγματος, που προβλέπουν την προστασία των δασών καθώς και σε σειρά νομοθετημάτων, που αφορούν την προστασία των δασών (ν. 248/1976, ν. 998/1979, π.δ. 1141/1980, β.δ. της 17/29.11.1836), πρέπει ν’ απορριφθεί ως αβάσιμος, γιατί, σε κάθε περίπτωση, με τις πιο πάνω ρυθμίσεις του ν. 2308/1995 και των κανονιστικών υπουργικών αποφάσεων καθώς και με την προσβαλλόμενη πράξη δεν θίγεται η προστασία των δασών, όπως υπολαμβάνει το επιμελητήριο που ασκεί την κρινόμενη αίτηση…».
[52] Περιπτώσεις αντισυνταγματικότητας υπάρχουν πολλές στη νομολογία. Ενδεικτικά: ΟλΣτΕ 32/2013, ΕΔΔΔΔ 2013 100 = Αρμ 2013 1161, ΝοΒ 2013 776: «…η αναφερόμενη στην προηγούμενη σκέψη νέα παράγραφος 3 του άρθρου 15 του Ν. 1734/1987, που θεωρεί μία έκταση ως έχουσα δασικό χαρακτήρα από την ύπαρξη σε αυτήν ορισμένων μόνο δασοπονικών φυτών και με μαθηματικώς οριζόμενο ποσοστό συγκομώσεως είναι αντίθετη προς το ανωτέρω άρθρο 24 του Συντάγματος και την υπ’ αυτό ερμηνευτική δήλωση και ως εκ τούτου ανίσχυρη, ως προσκρούουσα στην ανωτέρω ερμηνευτική δήλωση…».
[53] dasarxeio.com, 13/3/2017.
[54] dasarxeio.com, 14/3/2017. Υπάρχουν και άλλες εξαγγελίες όπως, ενδεικτικά «Ως κύρια προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν ανέφερε το θέμα των αναδασωτέων που περιλαμβάνουν αγροτικές ανέκαθεν εκτάσεις το οποίο θα ρυθμιστεί και νομοθετικά, το θέμα των εκχερσωμένων εκτάσεων που καλλιεργούνται γεωργικά και θα δρομολογηθεί φτηνότερο τίμημα εξαγοράς της κυριότητας ή της χρήσης ανάλογα με το αν η εκχέρσωση έγινε πριν το 1975 ή μετά, ενώ θα υπάρχει και η δυνατότητα καταβολής του τιμήματος εξαγοράς σε εκατό δόσεις. Επίσης τόνισε πως δεν θα είναι απαραίτητη η σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας εφόσον οι εκτάσεις είναι ενταγμένες στον ΟΣΔΕ και θα επιτρέπονται για αυτές τις εκτάσεις μικρές επεμβάσεις, συμβατές με την γεωργική καλλιέργεια, όπως γεωτρήσεις, μικρά κτίσματα κλπ με την προϋπόθεση της διατήρησης της γεωργικής χρήσης τους».
[55] dasarxeio.com, 15/3/2017.
[56] dasarxeio.com, 16/3/2017: «Υπάρχει εξάλλου, όπως ανέφερε και υπουργική απόφαση για τα πρόδηλα λάθη, έτσι ώστε ατελώς να επιλύονται ζητήματα, που δημιουργούνται είτε λόγω θέματος της φωτοερμηνείας του παλιού χάρτη με τον καινούργιο, είτε λόγω θέματος ορίων, όπως για παράδειγμα ένας φυτοφράχτης μεταξύ δύο αγροτεμαχίων που έχει μετατοπιστεί κατά τρία μέτρα, είτε ένας ελαιώνας σε μεγάλη πλαγιά που έχει νέφωση και φαίνεται σαν δάσος».
[57] dasarxeio.com , 21/3/2017.
[58] «Προσκυνητής της φύσης», ποίημα του Αντ. Καπετάνιου, σε dasarxeio.com, 21/3/2017.
[59] Βλ. ενδεικτικά Ευ. Μανωλά, H σιωπηλή άνοιξη της Rachel Carson και η άνοδος του περιβαλλοντικού κινήματος, σε dasarxeio.com, 27/03/2017.
* Σημ. dasarxeio.com: Στο πλούσιο συγγραφικό έργο του κ. Δ. Παπαστερίου περιλαμβάνεται και το επίτομο έργο «Δασικό δίκαιο και Εθνικό Κτηματολόγιο» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Σάκκουλα (Αθήνα – Θεσσαλονίκη).
https://dasarxeio.com/wp-content/uploads/2017/01/das_dikaio_ktimatologio_.jpg
.
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 15.05.2017
.
ΚατηγορίεςΔασικοί Χάρτες, Νομοθεσία
Στη Σιθωνια η μελετη στην οποια βασιστηκε η αναρτηση των χαρτων εγινε το 1979.
Απο τοτε καποιοι αγροι εχουν δασωθει . Σε αυτη τη περιπτωση τι θα πρεπει να γινει;
Μνημειώδες…Εξαιρετικό!!!