Με αφορμή τον ερχομό της άνοιξης και την αναγέννηση της φύσης θεωρώ πως είναι καλή στιγμή να ξαναθυμηθούμε τα οφέλη μιας επίσκεψης στη φύση. Δε χρειάζεται να οργανώσουμε κάποιο μακρινό ταξίδι, να αγοράσουμε το τέλειο εξοπλισμό και να δούμε δεκάδες βιντεάκια διαβίωσης στο διαδίκτυο. Ένα ζευγάρι άνετα παπούτσια και λίγος χρόνος χρειάζεται. Αρκεί να σηκώσουμε τα μάτια μας, να εντοπίσουμε ένα πράσινο σημείο κάπου στον ορίζοντα (ας μην είναι κάποιο κατάστημα αλυσίδας καφέ) και να κατευθυνθούμε προς τα εκεί. Μπορούμε να βρούμε το κοντινότερο μας πάρκο, άλσος ή δάσος και να το ανακαλύψουμε. Δε χρειάζεται καν να έχουμε καλή διάθεση, αυτή θα μας βρει εκεί, να είστε σίγουροι.
Γράφει ο Γιώργος Σουρβάς
Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος
Η επαφή με τη φύση μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει στη ψυχολογία μας. Πολλά συμπτώματα της κατάθλιψης και του στρες μπορούν να εξαλειφθούν ή να μετριαστούν από τη επαφή μας με τη φύση. Ο Τέοντορ Ρόσακ, καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και συγγραφέας του βιβλίου «Η φωνή της γης», επέκρινε τη σύγχρονη του ψυχολογία διότι παραμέλησε την αρχέγονη σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Γράφει χαρακτηριστικά, «Η Δυτική Ψυχολογία του κυρίαρχου ρεύματος έχει περιορίσει τον ορισμό της ψυχικής υγείας εντός ενός διαπροσωπικού πλαισίου μίας αστικής-βιομηχανικής κοινωνίας».
Ο ίδιος κάποια στιγμή αργότερα έγραψε: «Ό,τι επεκτείνεται πέρα από την αστικοποιημένη ψυχή παρουσιάζεται σα να μην παίζει τον παραμικρό ρόλο στη διαμόρφωση της ανθρώπινης φύσης – ή ίσως μας φοβίζει τόσο που αρνούμαστε να το αναλογιστούμε.» Η επαφή με τη φύση μας υποχρεώνει να έρθουμε σε επαφή πρώτα και κύρια με τον ίδιο μας τον εαυτό. Με το ένα μάτι μπορούμε να κοιτάζουμε έξω και με το άλλο μέσα. Μερικές φορές αυτό μπορεί να μην είναι ευχάριστο αλλά είναι σίγουρα χρήσιμο. Όταν κάποιος απομακρύνεται από το αστικό περιβάλλον και τα αδιάκριτα βλέμματα των υπολοίπων σταματά να προσπαθεί να είναι πομπός ερεθισμάτων και μηνυμάτων και μετατρέπεται σε δέκτη. Αυτή η αλλαγή ξεκουράζει και ηρεμεί τον άνθρωπο. Στη φύση οι περιορισμοί στη κίνηση και την έκφραση είναι ελάχιστοι. Μπορούμε να κινηθούμε προς όποια κατεύθυνση θέλουμε και να εκφραστούμε ελεύθερα χωρίς να δεχθούμε κριτική. Δε θα πρότεινα να αγκαλιάσετε ένα δένδρο, ιδίως όταν κάποιοι νιώθουν αμήχανα ακόμα και όταν αγκαλιάζουν ένα άλλο άνθρωπο, θα πρότεινα όμως να ξαπλώσετέ κάτω από ένα.
Ο άνθρωπος από τη νηπιακή του ηλικία νιώθει μια έλξη προς τη φύση και τα δάση. Ο Καρλ Γιουνγκ το αποδίδει αυτό στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Η επαφή του ανθρώπου με τη φύση αποτελεί ένα αρχέτυπο και όταν ερχόμαστε σε ρήξη με αυτήν ερχόμαστε ουσιαστικά σε ρήξη με τον ίδιο μας τον εαυτό. Μέσω της φύσης το παιδί μπορεί να ανακαλύψει τον οικοψυχολογικό εαυτό (ecopsychological self) του, δηλαδή, τη φυσική αίσθηση ενός παιδιού για τον εαυτό του σε σχέση με τον φυσικό περιβάλλον (Phenice & Griffore 2003). Η αίσθηση ταύτισης που νιώθουν τα περισσότερα παιδιά με τη φύση γίνεται αντιληπτή από τη προσήλωση με την οποία σε παρακολουθούν όταν τους διαβάζεις ένα παραμύθι στο οποίο οι ήρωες είναι ζώα του δάσους. (Barrows 1995). Για το λόγο αυτό ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ θεωρούσε πως «πρέπει να φέρουμε τα παιδιά μας στη φύση και να τα αφήσουμε εκεί ελεύθερα να διαβάσουν από μόνα τους το ανοιχτό βιβλίο της».
Σύμφωνα με τους αρχαίους στωικούς φιλοσόφους «Η αρχή που διέπει τη φύση, είναι ο λόγος ο οποίος καθορίζει όχι µόνο πώς είναι τα πράγματα, αλλά και πώς πρέπει να είναι». Αν πάμε μια βόλτα στη φύση και μας δοθεί η ευκαιρία να παρατηρήσουμε μια φωλιά ζώου ή πουλιού καταλαβαίνουμε ποια είναι τα απολύτως απαραίτητα για να ζήσει ένας οργανισμός. Τα υπόλοιπα υλικά τα αποκτούμε με σκοπό να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσής μας αλλά τελικά καταντάμε εργαλεία των εργαλείων μας όπως τονίζει και ο Χένρι Ντέιβιντ Θορώ. Ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά «Ήθελα να γευτώ μια ζωή γεμάτη και να ρουφήξω όλο της το μεδούλι, να ζήσω με τρόπο τόσο αυστηρό και σπαρτιάτικο ώστε να τρέψω σε άτακτη φυγή οτιδήποτε δεν ήταν ζωή.» και προσθέτει, «Τα δάση δεν είναι ακατοίκητα αλλά ασφυκτικά γεμάτα από τίμια πνεύματα το ίδιο καλά μ’ εμένα… Αυτό που ονομάζουμε άγρια φύση, είναι ένας πολιτισμός διαφορετικός από τον δικό μας».
Εκτός των άλλων μια βόλτα στο δάσος δε κοστίζει τίποτα – σε ποιον δεν αρέσει το δωρεάν;- και αποτελεί μια ήπια μορφή άθλησης που με τη σειράς της οδηγεί στην ευεξία. Η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης, της ορμόνης που είναι υπεύθυνη για το αίσθημα της ευφορίας και της καλής διάθεσης.
Όταν κάποιος κάνει μια λίγο μεγαλύτερη βόλτα σε ένα φυσικό δάσος νιώθει να αυξάνεται η αυτοπεποίθησή του και το αίσθημα αυτοσυντήρησής. Εκεί γίνεται υπεύθυνος για τις επιλογές και τις πράξεις του. Ορίζει μόνος του τη πορεία του και τη διάρκειά της. Επαναξιολογεί συνεχώς τους ήχους, τις εικόνες και τον καιρό. Με όλα αυτά ξεχνά τις υπόλοιπες έννοιες και ανησυχίες του.
Έτσι, την επόμενη φορά που θελήσετε να κάνετε κάτι για να χαλαρώσετε ξεκινήστε μόνοι σας ή με παρέα για μια βόλτα στη φύση. Θα γυρίσετε διαφορετικοί άνθρωποι.
Θα ολοκλήρωνα το άρθρο αυτό με νουθεσίες και κανόνες περί του τι πρέπει να κάνουμε όταν βγαίνουμε στη φύση αλλά δε νομίζω ότι χρειάζεται. Αρκεί να συμπεριφερθούμε σα να είμαστε σε ένα δικό μας μέρος που αγαπάμε και προσέχουμε.
Καλές βόλτες…
Βιβλιογραφία:
– Barrows, A. (1995) The Ecopsychology of Child Development, in T. Roszak, M.E. Gomes & A.D. Kanner (Eds) Ecopsychology: restoring the Earth, healing the mind. New York: Sierra Press
– Phenice, L.A. & Griffore, R.J. (2003) Young Children and the Natural World, Contemporary Issues in Early Childhood, 4(2), 167–171. http://dx.doi.org/10.2304/ciec.2003.4.2.6
– Theodore Roszak: Voice of the Earth: An Exploration of Ecopsychology.
– Thoreau, Henry David, 1817-1862. Walden ή Η ζωή στο δάσος / Henry D. Thoreau. Μετάφραση Βασίλης Αθανασιάδης. – 1η έκδ. – Αθήνα: Κέδρος, 2007.
* Φωτογραφία: Sebastian Voortman (https://www.pexels.com)
ΚατηγορίεςΔασικά Οικοσυστήματα, Διάφορα
Αφήστε μια απάντηση