Χάος επικράτησε και στη τρέχουσα κυνηγετική περίοδο με τις απαγορεύσεις θήρας κατά την περίοδο δυσμενών καιρικών συνθηκών όπως για παράδειγμα χιονοπτώσεις μεγάλης διάρκειας και έντασης. Η επέλαση ενός κύματος κακοκαιρίας με έντονες χιονοπτώσεις έδειξε για άλλη μια φορά ότι η διαδικασία που ακολουθούν οι δασικές υπηρεσίες για την έκδοση αποφάσεων απαγόρευσης θήρας προκαλεί ασάφειες και παρερμηνείες. Και αυτό επιβεβαιώνεται από τις δεκάδες αναρτήσεις κυνηγών στα κοινωνικά δίκτυα με ερωτήματα εάν επιτρέπεται το κυνήγι σε διάφορες περιοχές.
Η δημοσίευση σε ΦΕΚ και τα προβλήματα
Να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Σύμφωνα με την αριθμ. 1287/2008 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, κάθε απόφαση στην οποία περιλαμβάνεται διάταξη απαγόρευσης θήρας, φέρει κανονιστικό χαρακτήρα και για να λάβει νόμιμη υπόσταση πρέπει να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η υποχρέωση της Διοίκησης για δημοσίευση των αποφάσεων απαγόρευσης θήρας λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, διαδικασία που απαιτεί αρκετές ημέρες, οδήγησε πολλές δασικές υπηρεσίες να εκδίδουν τις αποφάσεις αυτές από το φθινόπωρο κάθε έτους, πριν την εκδήλωση οποιασδήποτε χιονόπτωσης, και με ισχύ για όλη την κυνηγετική περίοδο.
Στις αποφάσεις αυτές, η συνηθισμένη διάταξη που προσδιορίζει πότε απαγορεύεται η θήρα διατυπώνεται πάνω-κάτω με τις εξής φράσεις:
- «… σε περιπτώσεις ιδιαιτέρων δυσμενών συνθηκών, όπως χιονοπτώσεων μεγάλης διάρκειας και έντασης», ή
- «… σε περίπτωση που επικρατούν ιδιαίτερα δυσμενείς καιρικές συνθήκες λόγω: 1. Χιονοπτώσεων μεγάλης διάρκειας και έντασης. 2. Πλήρους κάλυψης του εδάφους με χιόνι.
Με αυτή διαδικασία οι Δασικές Υπηρεσίες μπορεί να καλύπτουν την υποχρέωση για δημοσίευση της απόφασης σε ΦΕΚ αλλά οι διατυπώσεις απαγόρευσης δημιουργούν πλήθος προβλημάτων στην εφαρμογή τους. Θα πρέπει ο κάθε κυνηγός να δώσει τη δική του ερμηνεία και να απαντήσει σε μια σειρά ερωτημάτων. Πότε μια χιονόπτωση είναι μεγάλης διάρκειας και έντασης; Η κάλυψη του εδάφους με χιόνι 1-2cm σημαίνει αυτόματα και απαγόρευση της θήρας; Πότε ξεκινάει και πότε λήγει η απαγόρευση; Ισχύει για όλη την περιοχή αρμοδιότητας της Δ/νσης Δασών;
Γι’ αυτό και από την πλευρά των κυνηγών, εδώ και πολλά χρόνια, έχει εκφραστεί η απαίτηση οι αποφάσεις αυτές να εκδίδονται όταν εμφανιστούν οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες και να είναι πλήρως αιτιολογημένες, να ανακαλούνται δε όταν αυτά εξασθενήσουν και όχι να εκδίδονται σε άσχετο χρονικό διάστημα.
Από την άλλη, όμως, αν μια απόφαση εκδοθεί όταν εμφανιστούν οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, το σίγουρο είναι ότι θα αποκτήσει νόμιμη υπόσταση (δημοσίευση σε ΦΕΚ) μετά από αρκετές ημέρες, όταν πλέον δεν θα υφίστανται οι λόγοι έκδοσής της.
Η λύση που μπορούσε να εφαρμοστεί
Κατά την φετινή περίοδο, στην υπουργική απόφαση 143542/2086/31.07.2018 (Β’ 3416) με τις ρυθμίσεις θήρας (ετήσια Ρυθμιστική), προστέθηκε μια διάταξη προκειμένου να ξεπεραστεί το πρόβλημα που δημιουργεί η υποχρέωση για δημοσίευση των σχετικών αποφάσεων των δασικών υπηρεσιών σε ΦΕΚ.
Πρόκειται για την παρ. 1.11 του κεφ. Γ. ΓΕΝΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ που αναφέρει ότι απαγορεύεται το κυνήγι σε περιοχές που λόγω παρατεταμένων χιονοπτώσεων ή ολικού παγετού δημιουργούνται αρνητικές για τα θηράματα συνθήκες επιβίωσης, σε εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 258 του ν.δ. 86/1969. Για την ισχύ της σχετικής απαγόρευσης, απαιτείται η έκδοση από την οικεία Δασική Αρχή, ειδικότερης για το θέμα αυτό Δ.Α.Δ. αναφορικά με τα όρια και το χρόνο διάρκειας της απαγόρευσης και αφού προηγηθεί εκτίμηση της επικρατούσας κατάστασης.
Η διάταξη αυτή δίνει λύσεις σε πολλές περιπτώσεις. Καταρχήν δεν χρειάζεται να εκδίδεται και να δημοσιεύεται σε ΦΕΚ απόφαση από κάθε Διεύθυνση Δασών για την περιοχή ευθύνης της (όρια νομού). Απόφαση δημοσιευμένη σε ΦΕΚ, άρα με νόμιμη υπόσταση, υπάρχει και ισχύει για όλη την επικράτεια. Αυτό που χρειάζεται είναι η έκδοση ειδικότερης για το θέμα αυτό Δασικής Απαγορευτικής Διάταξης (Δ.Α.Δ.) όταν και όπου η επικρατούσα κατάσταση λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών απαιτεί την απαγόρευση της θήρας.
Με αυτή τη διαδικασία, όταν η οικεία Δασική Αρχή (Δασαρχείο ή Δ/νση Δασών άνευ Δασαρχείο) διαπιστώνει ότι σε τμήμα ή στο σύνολο της περιοχής αρμοδιότητάς της, δημιουργούνται αρνητικές για τα θηράματα συνθήκες επιβίωσης λόγω παρατεταμένων χιονοπτώσεων ή ολικού παγετού, προχωράει άμεσα στην έκδοση Δ.Α.Δ., όπου ορίζει με σαφήνεια το χρόνο (ή τουλάχιστον την έναρξη) της απαγόρευσης και όχι με ασαφείς διατυπώσεις που χωρούν διαφορετικές ερμηνείες. Η Δ.Α.Δ. αναρτάται άμεσα στο ΔΙΑΥΓΕΙΑ, κάτι που μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, και κοινοποιείται στις κυνηγετικές οργανώσεις και στα μέσα ενημέρωσης για ευρεία δημοσιοποίηση.
Πιστεύουμε ότι η νέα μεθοδολογία αποτελεί μια βελτίωση που πρέπει να εφαρμοσθεί. Από όσο γνωρίζουμε την ακολούθησε μέσα στο Σαββατοκύριακο (5-6/1) το Δασαρχείο Τρικάλων. Το μεσημέρι της Παρασκευής (4/1) και χωρίς να υφίσταται απόφαση απαγόρευσης θήρας του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης ή του Διευθυντή Δασών (με εντολή Συντονιστή), το Δασαρχείο Τρικάλων προχώρησε στην έκδοση Δ.Α.Δ. απαγόρευσης θήρας, βάσει της υπουργικής απόφασης με τις ρυθμίσεις θήρας.
Ν.Θ.
* Το παρόν κείμενο εξετάζει μόνο το τυπικό μέρος έκδοσης και δημοσίευσης των αποφάσεων απαγόρευσης θήρας και όχι τους λόγους και τις καιρικές συνθήκες στις οποίες πρέπει να απαγορεύεται η άσκηση θήρας.
ΚατηγορίεςΔασική Υπηρεσία, Θήρα
Δεν είμαι αντίθετος με την άποψη για την πλήρη απαγόρευση θήρας στην έκταση αρμοδιότητας του Δασαρχείου ή σε τμήμα αυτής. Είμαι όμως επιφυλακτικός γιατί πιστεύω ότι για να εφαρμοσθεί όπως πρέπει χρειάζεται οι υπηρεσίες να λειτουργούν με γρήγορα αντανακλαστικά και με δεδομένο ότι κατά μέσο όρο οι εξαιρετικά δύσκολες καιρικές συνθήκες δεν κρατούν πολλές μέρες στη χώρας μας. Επίσης, αν οι εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες ξεκινήσουν από την Παρασκευή και συνεχίσουν τα φαινόμενα το Σάββατο και την Κυριακή, πότε θα εκδώσει την απόφαση απαγόρευσης θήρας το Δασαρχείο, πότε θα είναι σε θέση αυτή να γίνει γνωστή στους ενδιαφερόμενους (είναι γνωστό ότι υπάρχει πλούσια νομολογία πάνω σε αυτό με πλήθος δικαστικών αποφάσεων για το ποιο είναι το εύλογο χρονικό διάστημα και δεν αναφέρομαι στη γνωστή απόφαση του ΣΤΕ για τη δημοσίευση στο ΦΕΚ) και πότε θα μπορέσει να εφαρμοσθεί στην πράξη. Μήπως τελικά θα αρχίσουν να υπάρχουν διαμαρτυρίες ότι δεν παρέχεται η απαιτούμενη προστασία στα θηράματα ή φτάσουμε και στο άλλο άκρο, δηλαδή να απαγορεύεται το κυνήγι ενώ οι καιρικές συνθήκες έχουν εντωμεταξύ βελτιωθεί. Από την άλλη πλευρά, η απαγόρευση για την πλήρη χιονοκάλυψη ή τον ολικό παγετό έχει ισχύ όταν οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες είναι εκτεταμένες στην περιοχή ευθύνης του Δασαρχείου, κάτι που αναγνωρίζεται εύκολα και το καταλαβαίνουν όλοι. Δεν νομίζω να περιορίσθηκε το κυνήγι σε μία περιοχή ή να μηνύθηκε ποτέ κάποιος κυνηγός γιατί μέσα σε ένα ρέμα με βορεινή έκθεση η θερμοκρασία είναι συνεχώς χαμηλή ή γιατί σε μια περιορισμένη βορεινή πλαγιά βουνού κρατάει πάγο ή χιόνι ενώ παντού γύρω τα πάντα έχουν λιώσει ή επικρατούν ήπιες συνθήκες.
Αντίστοιχα το ίδιο ισχύει και από την πλευρά των κυνηγών. Ο καθένας θα μπορεί εύκολα να γνωρίζει πότε θα επιτρέπεται και πότε όχι η άσκηση της θήρας. Αν δηλαδή έχει συμπληρωθεί ένα 24ωρο με συνεχή παγετό και συνεχίζονται αυτές οι συνθήκες τότε δεν θα επιτρέπεται η θήρα μέχρι ωσότου ανέβει ξανά η θερμοκρασία πάνω από το μηδέν.
Κι έτσι αυτός που θα κυνηγάει στο κάτω μέρος μιας πλαγιάς και σε νότια έκθεση θα είναι νόμιμος γιατί η θερμοκρασία θα έχει ανέβει στους +0.5 ενώ ο άλλος που θα κυνηγάει στο άνω μέρος της πλαγιάς και σε βόρειες εκθέσεις θα είναι παράνομος γιατί η θερμοκρασία θα είναι στο -1. Αυτός που θα κυνηγάει στις 11 το πρωί θα είναι παράνομος γιατί η θερμοκρασία βρίσκεται στο -1, ενώ ο δεύτερος κυνηγός που θα ελεγχθεί στις 13:00 θα είναι νόμιμος γιατί η θερμοκρασία για λίγη ώρα έφτασε στους +1. Περιμένουμε από χιλιάδες κυνηγούς να παρακολουθούν την εξέλιξη του καιρού και να είναι άρτια ενημερωμένοι ανά ώρα που βρίσκεται η θερμοκρασία της περιοχής που τους ενδιαφέρει και πως εξελίχθηκε το τελευταίο 24ωρο. Με τέτοιες θεωρητικές προσεγγίσεις φτάσαμε στην μη πρακτική εφαρμογή των απαγορεύσεων. Όλα αυτά λύνονται με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο. Όταν κι αν οι καιρικές συνθήκες και οι ανάγκες της άγριας πανίδας, επιβάλλουν τη λήψη μέτρων προστασίας, ο αρμόδιος δασάρχης εκδίδει μια δασική απαγορευτική διάταξη και απαγορεύει το κυνήγι στο σύνολο ή σε μέρος της περιοχής αρμοδιότητάς του…τελεία. Όταν στρώσει ο καιρός, εκδίδει ανακοίνωση με την οποία λήγει την απαγόρευση.
Στην περίπτωσή μας η άσκηση θήρας κατά τη διάρκεια ολικού παγετού θα αποτελεί παράβαση όταν στην πράξη προκύπτει από αντικειμενικά στοιχεία ότι διενεργήθηκε πράγματι σε εκείνη την μετεωρολογική κατάσταση το (παράνομο) κυνήγι. Επομένως για να ισχύσει αυτό είναι φυσικό ότι θα πρέπει το αρμόδιο όργανο να μπορεί να το θεμελιώσει. Ο ολικός παγετός είναι μετεωρολογικό φαινόμενο που μεταξύ των άλλων αποτελεί είδηση στα μετεωρολογικά δελτία πρόγνωσης του καιρού, γίνεται ευρέως γνωστό ως πληροφορία και συνήθως είναι το αποτέλεσμα μίας σειράς συνεχώς επιδεινούμενων καιρικών φαινομένων. Είναι εύκολα αντιληπτός από τον καθένα χωρίς να επιδέχεται αμφισβήτηση με χαρακτηριστικές καταστάσεις στην ύπαιθρο, όπως για παράδειγμα αίθριος καιρός σε «παγωμένες» μέρες και νύχτες και παρουσία συνεχώς παγωμένων νερών σε νερόλακκους, τάφρους, διώρυγες, κλπ, η παρουσία παγοκρυστάλλων ή παγετού στο οδόστρωμα, χωρίς να παρουσιάζεται το φαινόμενο της τήξης. Έτσι, δεν είναι λογικό να πάει ένα ελεγκτικό όργανο στις 8, 9 ή 10 το πρωί σε κάποιον που κυνηγάει και να επικαλεστεί παράνομη θήρα λόγω ολικού παγετού επειδή εκείνη την ώρα η θερμοκρασία μπορεί να είναι πχ. -3 oC ενώ την προηγούμενη μέρα η θερμοκρασία ήταν πάνω από το μηδέν. Αν όμως σε αυτές τις ώρες που ανέφερα πριν, με θερμοκρασία κάτω του μηδενός, βρεθεί κάποιος να κυνηγάει, ενώ όλη την προηγούμενη μέρα και νύχτα (τουλάχιστον 24 ώρες πριν), η θερμοκρασία ήταν συνεχώς κάτω από το μηδέν (παγετός), τότε δεν χωράει καμία αμφιβολία για τη θεμελίωση της παράβασης. Με αυτή την έννοια, δεν παρουσιάζεται κανένα πρόβλημα διότι η κατάσταση του ολικού παγετού είναι εύκολα αντιληπτή και δεν αφήνει αμφιβολίες για το όργανο που διενεργεί τον έλεγχο.
Οφείλω βέβαια να συμπληρώσω ότι τις περισσότερες φορές οι “οχλήσεις” των κυνηγών, τόσο στους συλλόγους τους όσο και στις δασικές υπηρεσίες για να μάθουν κατά πόσο έχουν εκδοθεί ανάλογες ΔΑΔ ή για διευκρινήσεις για το θέμα αυτό, δείχνει και την ευαισθησία που έχει το συντριπτικά μεγάλο ποσοστό των κυνηγών για τη νόμιμη άσκηση της θήρας αλλά και την έγνοιά τους στην ανάγκη προστασίας των θηραμάτων σε αυτές τις καιρικές συνθήκες. Συνεπώς θεωρώ ότι θα συμβάλλει θετικά η ενιαία στάση στο ζήτημα αυτό των δασικών υπηρεσιών σχετικά με την εικόνα που απαιτείται να έχει επέλθει στην ύπαιθρο ώστε να είναι ξεκάθαρο από όλους για το πότε απαγορεύεται η θήρα και να αποφεύγονται γενικόλογες διατυπώσεις όπως πχ. “απαγορεύεται η θήρα στην περίπτωση που (γενικά) επικρατούν δυσμενείς συνθήκες για τα θηράματα”.
Μερικές φορές νομίζω ότι ορισμένες διαμαρτυρίες από κυνηγούς για τον τρόπο έκδοσης των ΔΑΔ θήρας για την περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών δεν είναι και τόσο αθώες όσο φαίνονται, κυρίως αν έχουν προηγηθεί κατασχέσεις, μηνύσεις, κλπ, από τα αρμόδια όργανα. Θεωρώ ότι δε δημιουργείται ασάφεια με τις υφιστάμενες αποφάσεις που δημοσιεύονται στο ΦΕΚ, ειδικότερα όταν η απαγόρευση της θήρας περιλαμβάνει τους όρους της “πλήρους χιονοκάλυψης του εδάφους” και του “ολικού παγετού”. Δεν μπορεί χιονόστρωση πάχους 1-2 εκ. να επιφέρει πλήρη χιονοκάλυψη του εδάφους στο φυσικό και αγροτικό περιβάλλον, διότι σε τέτοια πάχους χιονόστρωση οι μικροεξάρσεις της επιφάνειας του εδάφους, λόγω της φυσικής παρουσίας διαφόρων υλικών, πχ. πέτρες, μικροί κορμοί – κλαδιά, σβόλοι χώματος (στα χωράφια), κλπ, δημιουργούν την εικόνα της μη πλήρους χιονοκάλυψης (το γνωστό “μπερδεμένο” για πολλούς κυνηγούς). Για να επέλθει πλήρη χιονοκάλυψη σε τέτοιες εκτεταμένες επιφάνειες στην ύπαιθρο (οι οποίες είναι και αυτές που μας ενδιαφέρουν), πρέπει η χιονόστρωση να είναι πάνω από 4-5 εκ. Επίσης το ίδιο σαφής είναι και ο όρος του ολικού παγετού με τον οποίο δε δημιουργείται καμία παρανόηση αφού ολικό παγετό έχουμε όταν η θερμοκρασία είναι κάτω του μηδενός και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Παράλληλα πιστεύω ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους όρους της μεγάλης διάρκειας (μεγάλο χρονικό διάστημα) και έντασης (σφοδρότητα) χιονοπτώσεων αφού δεν αφήνονται περιθώρια παρερμηνειών.
Ειδικά ο όρος “ολικός παγετός” δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή αυτών των αποφάσεων. Ημέρα ολικού παγετού χαρακτηρίζεται η μέρα εκείνη που η θερμοκρασία δεν ανήλθε του μηδενός σε όλη τη διάρκειά της. Άρα για να χαρακτηρίσουμε μια ημέρα ως ολικού παγετού θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί όλο το 24ωρο της. Για παράδειγμα: το πρωί της Τετάρτης γνωρίζουμε εάν η προηγούμενη ημέρα (Τρίτη) ήταν ημέρα ολικού παγετού. Δεν γνωρίζουμε όμως εάν η ημέρα που διανύουμε (η Τετάρτη) είναι ολικού παγετού ή οχι. Θα το γνωρίζουμε στις 12 το βράδυ. Εαν η απαγόρευση βασίζεται μόνο στον ολικό παγετό, πως θα απαγορεύσεις μια ημέρα κυνηγιού πριν ολοκληρωθεί το 24ωρο; Κι αν το απόγευμα ή το βράδυ γυρίσει σε νοτιά και σκαρφαλώσει το θερμόμετρο σε θετικές θερμοκρασίες;