«Η γη και το έδαφος στην Ευρώπη. Γιατί πρέπει να χρησιμοποιούμε αυτούς τους ζωτικής σημασίας πεπερασμένους πόρους κατά τρόπο βιώσιμο» είναι ο τίτλος μελέτης που εκπόνησε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να συμβάλει στη συνειδητοποίησή μας -με απλές πληροφορίες- για τη σημασία των εδαφών και της γης στη ζωή μας, ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε σε ποια κρίσιμη καμπή έχουμε φέρει τη Γη και τι ακριβώς διακυβεύεται.
Βάση Παναγοπούλου | www.efsyn.gr
«Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς υγιή γη και υγιές έδαφος. Στη γη παράγουμε το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων μας και χτίζουμε τα σπίτια μας. Για όλα τα είδη -ζώα και φυτά που ζουν στην ξηρά ή στο νερό- η γη είναι ζωτικής σημασίας.
Το έδαφος, ένα από τα βασικά συστατικά της γης, είναι ένα πολυσύνθετο και συχνά υποτιμημένο στοιχείο που σφύζει από ζωή. Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γη και το έδαφος στην Ευρώπη και παγκοσμίως σήμερα δεν είναι βιώσιμος. Το γεγονός αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή των χερσαίων οικοσυστημάτων.
Οι πιέσεις που ασκούνται στη γη και στο έδαφος αυξάνονται
Οι αστικές περιοχές της Ευρώπης μεγαλώνουν, συχνά εις βάρος της γόνιμης γεωργικής γης. Οι επιφάνειες από σκυρόδεμα και άσφαλτο σφραγίζουν το έδαφος, παρεμποδίζοντας την επιτέλεση των λειτουργιών του, όπως η αποθήκευση νερού, η παραγωγή τροφίμων και βιομάζας, η ρύθμιση του κλίματος, η ρύθμιση επιβλαβών χημικών ουσιών και η φιλοξενία οικοσυστημάτων. Η βροχή που πέφτει σε σφραγισμένες επιφάνειες απορρέει αντί να διεισδύσει στο έδαφος όπου μπορεί να φιλτραριστεί και να αναπληρώσει τα υπόγεια ύδατα.
Το οδικό δίκτυο, οι σιδηροδρομικές γραμμές, τα κανάλια και οι πόλεις κατακερματίζουν το τοπίο, περιορίζοντας την πανίδα και τη χλωρίδα σε ολοένα και μικρότερες εκτάσεις, βλάπτοντας με αυτόν τον τρόπο τη βιοποικιλότητα. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γη στην Ευρώπη είναι ένας από τους λόγους που εξηγούν γιατί η Ε.Ε. δεν βρίσκεται σε τροχιά επίτευξης του στόχου της να ανασχέσει την απώλεια της βιοποικιλότητας. Το ίδιο ισχύει και για την πορεία επίτευξης του στόχου πολιτικής για “μηδενική καθαρή δέσμευση γης έως το 2050” στην Ευρώπη».
Hans Bruyninckx, εκτελεστικός διευθυντής του ΕΟΠ
_________________
Τι είναι «γη» και τι «έδαφος»;
«Ο όρος γη αναφέρεται συνήθως στην επιφάνεια του πλανήτη που δεν καλύπτεται από θάλασσες, λίμνες και ποταμούς. Περιλαμβάνει επίσης τη συνολική χερσαία μάζα, συμπεριλαμβανομένων των ηπείρων και των νήσων. Στην πιο καθημερινή χρήση του και στα νομικά κείμενα ο όρος γη παραπέμπει συχνά σε ένα καθορισμένο γεωτεμάχιο. Αποτελείται από πετρώματα, πέτρες, έδαφος, βλάστηση, ζώα, μικρές λίμνες, κτίρια κ.λπ.
Η γη μπορεί να καλύπτεται από διάφορους τύπους βλάστησης (π.χ. φυσικούς ή διαχειριζόμενους λειμώνες, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και υγροβιότοπους) και τεχνητές επιφάνειες (π.χ. δρόμους και κτίρια).
Το έδαφος είναι ένα από τα βασικά συστατικά της γης. Αποτελείται από σωματίδια πετρώματος, άμμου και αργίλου, καθώς και από οργανική ύλη, όπως υπολείμματα φυτικής προέλευσης, ζώα του εδάφους και οργανισμούς όπως βακτήρια και μύκητες, μαζί με αέρα και νερό σε πόρους του εδάφους.
Οι ιδιότητες του εδάφους (π.χ.υφή, χρώμα και περιεκτικότητα σε άνθρακα) μπορούν να διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή καθώς και μεταξύ των στρωμάτων του εδάφους στην ίδια τοποθεσία.
● Το έδαφος διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στους κύκλους της φύσης και ιδίως στον κύκλο του νερού και στον κύκλο των θρεπτικών συστατικών (άνθρακας, άζωτο και φώσφορος).
● Το επιφανειακό στρώμα του εδάφους είναι το στρώμα που βρίσκεται πιο κοντά στην επιφάνεια (συνήθως η ζώνη με πυκνό ριζικό σύστημα ή το στρώμα άροσης, σε βάθος 20-30 εκατοστών). Περιέχει την υψηλότερη ποσότητα οργανικού άνθρακα και ως εκ τούτου αποτελεί το πιο παραγωγικό στρώμα.
● Ενα εκατοστό του επιφανειακού στρώματος του εδάφους μπορεί να χρειαστεί από λίγες εκατοντάδες έως χιλιάδες έτη για να σχηματιστεί. Γι’ αυτόν τον λόγο θεωρείται μη ανανεώσιμος πόρος.
● Βαθύτερα στρώματα στον φλοιό μπορούν να περιέχουν άλλους φυσικούς πόρους, όπως μεταξύ άλλων υπόγεια ύδατα, ορυκτά και ορυκτά καύσιμα».
_________________
Εδαφος: ο ζωντανός θησαυρός
«Το έδαφος είναι πολλά περισσότερα πράγματα από άψυχη άμμο και ιλύ. Σφύζει από ζωή: από μικροσκοπικούς οργανισμούς μέχρι μεγαλύτερα θηλαστικά, όλα αλληλεπιδρούν σε έναν εξίσου πλούσιο αριθμό μικροοικοτόπων.
Οι αλληλεπιδράσεις τους μας χαρίζουν τρόφιμα και ίνες, καθαρό νερό, καθαρό αέρα, βιομηχανικές διεργασίες χωρίς συνθετικές χημικές ουσίες, ενώ μπορούν ακόμα και να μας παρέχουν θεραπεία για πολλές ασθένειες».
Δρ David Russell, διεύθυνση Ζωολογίας Εδάφους, Τμήμα Μεσοπανίδας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Σένκενμπεργκ, Görlitz, Γερμανία
_________________
🍃 Ο τρόπος δόμησης και σύνδεσης των πόλεων μεταξύ τους δεν θα πρέπει να συνεπάγεται την κάλυψη των παρακείμενων περιοχών με σκυρόδεμα και άσφαλτο, αλλά θα πρέπει να βασίζεται στη λογική της επαναχρησιμοποίησης και του επαναπροσδιορισμού του ρόλου της γης που έχει ήδη δεσμευτεί.
🍃 Σύμφωνα με έκθεση της IPBES (διακυβερνητική πλατφόρμα επιστήμης-πολιτικής για τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες), είναι λιγότερο δαπανηρό να διαφυλάσσουμε τους χερσαίους και εδαφικούς πόρους από το να εφαρμόζουμε μέτρα αποκατάστασης ή εξυγίανσής τους (π.χ. μέσω του καθαρισμού μολυσμένων εκτάσεων γης σε παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις). Επιπλέον, οι συμπαγείς πόλεις με επαρκώς διασυνδεδεμένες επιλογές κινητικότητας παρέχουν συχνά την υψηλότερη ποιότητα ζωής στις πόλεις, με μικρότερο άμεσο περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
_________________
ΚατηγορίεςΠεριβάλλον
Αφήστε μια απάντηση