«…Και έχουμε να κάνουμε πολλά: για την περιφρούρηση του κράτους δικαίου, την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, την ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, την καλύτερη προοπτική ζωής για τους νέους…»
Δημήτριος Η. Παπαστερίου
Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
Ένα απόσπασμα από την ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στη δεξίωση για την 46η επέτειο της αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας. Τα επί μέρους στοιχεία από το κείμενο αυτό εμπεριέχονται σε αποφάσεις του ΣτΕ.
Περιφρούρηση κράτους δικαίου
«…ο νομοθέτης δεν κατέλιπε ανεξέλεγκτη αυτή την επιχειρηματική δραστηριότητα κατά παράβαση των αρχών του κράτους δικαίου και της ισότητας…». ΟλΣτΕ 1160/2020, (υπό 14), SoL.
«…η ευνοϊκή μεταχείριση των αυθαιρέτως καλλιεργησάντων δάση και δασικές εκτάσεις, χωρίς άδεια της αρμόδιας αρχής, και η μεταβίβαση των εκτάσεων αυτών κατά κυριότητα στους καλλιεργητές τους αντίκεινται και στις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και της ισότητας…»: ΟλΣτΕ 710/2020, (υπό 18), SoL.
Αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης
«…Η επίμαχη όμως νομοθετική ρύθμιση, υπό τα προπεριγραφόμενα εννοιολογικά χαρακτηριστικά (βλ. και την προηγούμενη σκέψη), δεν είναι συνταγματικώς ανεκτή, καθόσον αυτή, μη εξαντλούμενη σε εισπρακτικούς σκοπούς, αν και δεν παραγνωρίζεται η δυσμενής δημοσιονομική συγκυρία στην οποία ευρίσκεται η Χώρα από το έτος 2010, πρωτίστως υπαγορεύθηκε από την ανάγκη αντιμετώπισης της εν τοις πράγμασι μακροχρόνιας αυθαίρετης κατοχής δημόσιων εκτάσεων καθώς και από τη διαχρονική αναποφασιστικότητα του Κράτους σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του υπαρκτού αυτού προβλήματος και, εντεύθεν, την έλλειψη ενεργού βούλησής του να προασπίσει, κατά νόμον, τα απορρέοντα από την κυριότητα δικαιώματά του και, επομένως, την αποδοχή από το Κράτος πραγματικών καταστάσεων που δημιουργήθηκαν από παρανόμως ενεργούντες, σε αντίθεση προς τους νομοταγείς, πολίτες, η οποία ενέχει παραδοχή εκ μέρους της νομοθετικής εξουσίας της αδυναμίας λειτουργίας του κράτους δικαίου…»: ΟλΣτΕ 709/2020, (υπό 12), SoL.
Ανάπτυξη
«…Ο θεμελιώδης κανόνας της βιώσιμης ανάπτυξης ισχύει, κατά μείζονα λόγο, για τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, των οποίων η ανάπτυξη, οικιστική, τουριστική και, γενικώς, οικονομική, πρέπει να συνδέεται με τη διατήρηση του χαρακτήρα τους και του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος και να μην παραβιάζει τη φέρουσα ικανότητά τους (ΣτΕ 3920/2010 Ολ., 2489/2006 Ολ., 3478/2000 Ολ., πρβλ. 3823/2010 κ.ά.)…»: ΣτΕ 100/2018, (υπό 11), SoL.
«…Τα αρμόδια όργανα του Κράτους οφείλουν να προβαίνουν σε θετικές ενέργειες για την αποτελεσματική διαφύλαξη των αγαθών αυτών και να λαμβάνουν τα απαιτούμενα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα, κανονιστικά ή ατομικά, παρεμβαίνοντας στον αναγκαίο βαθμό στην οικονομική ή άλλη ατομική ή συλλογική δραστηριότητα (ΣΕ 2102-03/2019 Ολομ., 1025, 3527/2017 7μ. κ.ά.)…»: ΟλΣτΕ 706/2020, (υπό 5), SoL.
Προστασία του περιβάλλοντος
«…από το συνδυασμό των προαναφερομένων διατάξεων των άρθρων 24 παρ. 1, 106 παρ. 1 και 22 παρ. 1 του Συντάγματος προκύπτει ότι ο συντακτικός νομοθέτης, σταθμίζοντας, αφενός, την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και, αφετέρου, άλλους παράγοντες αναγόμενους στο γενικότερο εθνικό και δημόσιο συμφέρον, όπως εκείνους που σχετίζονται με την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, την αξιοποίηση του εθνικού πλούτου, την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, τη διασφάλιση της οικονομικής ελευθερίας και την εξασφάλιση εργασίας στους πολίτες, επιτάσσει το συγκερασμό των σκοπών αυτών, κατά τρόπο που θα διασφαλίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη (ΣτΕ Ολομ. 3219/2010, 613/2002)…»: ΟλΣτΕ 710/2020, (υπό 7), SoL.
«…το άρθρο 47Β του ν. 998/1979 καλύπτει εκχερσώσεις που έχουν γίνει κατά τα οριζόμενα στο νόμο χρονικά διαστήματα (1975 – 2007, δηλαδή πιο προσφάτως σε σχέση με τις ρυθμίσεις του άρθρου 47 παρ. 5 επ. του νόμου), ομοίως ανεπιλέκτως και ασυνδέτως προς κρατικούς αναπτυξιακούς σκοπούς, και, ως εκ τούτου, δεν προκύπτει ότι η ρύθμιση αυτή έχει αποτελέσει προϊόν στάθμισης μεταξύ, από τη μία πλευρά, της υποχρέωσης προστασίας του περιβάλλοντος και των δασικών εκτάσεων, και, από την άλλη, της ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας, ούτε, πολύ περισσότερο, προκύπτει ότι εξυπηρετείται ανάγκη με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία, που θα δικαιολογούσε, όλως κατ’ εξαίρεση, την έγκριση της επέμβασης, σύμφωνα με το άρθρο 117 παρ. 3 του Συντάγματος…»: ΟλΣτΕ 710/2020, (υπό 20), SoL.
«…αφενός μεν ανατίθεται στον κοινό νομοθέτη η υποχρέωση να θεσπίσει τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων, αφετέρου δε επιβάλλεται απαγόρευση της μεταβολής του προορισμού τους, παρεχομένης, ωστόσο, στο νομοθέτη της δυνατότητας να επιτρέψει κατ’ εξαίρεση και υπό τη συνδρομή επιτακτικών λόγων δημοσίου συμφέροντος επεμβάσεις που μεταβάλλουν ή αλλοιώνουν το δασικό τους χαρακτήρα. Και στην περίπτωση, πάντως, αυτή, η μεταβολή ή η αλλοίωση του δασικού χαρακτήρα επιτρέπεται, μόνον εάν η θυσία της δασικής βλάστησης αποτελεί το μοναδικό πρόσφορο μέσο για την ικανοποίηση των εν λόγω αναγκών και εφόσον οι επεμβάσεις περιορίζονται στο απολύτως αναγκαίο μέτρο (ΣτΕ 2971-2/2010, 2517/2009, 3559/2008, 3588/2007, 2763/2006, 2089/2004, κ.ά.)…», ΣτΕ 696/2016, (υπό 9), SoL.
Καλύτερη προοπτική ζωής για τους νέους
«…στο άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (Ε.Σ.Δ.Α.), που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.δ. 53/1974 (Α΄ 256), ορίζονται τα εξής: «1. Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασμόν της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και της αλληλογραφίας του. 2. Δεν επιτρέπεται να υπάρξει επέμβασις δημοσίας αρχής εν τη ασκήσει του δικαιώματος τούτου, εκτός εάν η επέμβασις αυτή προβλέπεται υπό του νόμου και αποτελεί μέτρον το οποίον, εις μίαν δημοκρατικήν κοινωνίαν, είναι αναγκαίον δια την εθνικήν ασφάλειαν, την δημoσίαν ασφάλειαν, την οικονομικήν ευημερίαν της χώρας, την προάσπισιν της τάξεως και την πρόληψιν ποινικών παραβάσεων, την προστασίαν της υγείας ή της ηθικής, ή την προστασίαν των δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων». Η παραπάνω διάταξη, όπως έχει ερμηνευθεί από την νομολογία του Ε.Δ.Δ.Α., δεν αποκλείει από την έννοια της «ιδιωτικής ζωής» δραστηριότητες επαγγελματικής ή επιχειρηματικής φύσεως…»: ΟλΣτΕ, 1757/2019, (υπό 26), SoL.
Σε όλες τις παραπάνω αποφάσεις (πλην της τελευταίας) η Πρόεδρος της Δημοκρατίας προήδρευσε ως Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Το ίδιο ισχύει και για την πρωτοποριακή απόφαση ΟλΣτΕ 685/2019, SoL.
Η καλύτερη προοπτική ζωής για τους νέους συνέχεται με τη θεμελιώδη αρχή της αειφορίας: ΟλΣτΕ 710/2020, (υπό 7), SoL.
Η προτροπή – λιτή, ευγενική, αλλά μεστή περιεχομένου – της Προέδρου έχει πολλούς αποδέκτες. Μεταξύ αυτών το αρμόδιο Υπουργείο, αλλά και όλους εμάς ως φορείς της συνεχιζόμενης «κοινωνικής υπαιτιότητας» για το «διαρκές έγκλημα» σε βάρος του περιβάλλοντος. Τελευταίο συμβάν η εκ νέου αναμόρφωση του πολύπαθου άρθρου 3 ν. 998/1979.
Έχουμε να κάνουμε πολλά, αλλά όχι βέβαια τέτοια.
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 29.07.2020
Διαβάστε επίσης:
– Επιστημονικό «αφήγημα» της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου
– Προεδρία Δημοκρατίας και Περιβάλλον