Είκοσι χρόνια αφότου τέθηκε σε ισχύ, η οδηγία περί οικοτόπων δημιούργησε το ευρύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο. Μαζί με το πρόγραμμα LIFE-Φύση, καθώς και τα δύο εορτάζουν την ευοίωνη αυτή επέτειο-ορόσημο, μπορούν να λάβουν τα εύσημα για την αρωγή τους στην ανάσχεση της απώλειας πολλών από τα πολύτιμα στοιχεία βιοποικιλότητας της Ευρώπης και για τη βοήθεια που προσέφεραν στην ανάκαμψη ειδών και οικοτόπων.
Η οδηγία περί οικοτόπων είναι η πιο φιλόδοξη πρωτοβουλία που αναλήφθηκε ποτέ για την προστασία της βιοποικιλότητας της Ευρώπης. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ υιοθέτησαν τη νομοθεσία αυτή το 1992, εξαιτίας της αυξανόμενης ανησυχίας ότι η αδιαφορία και η αμέλεια επέφεραν βλάβες σ’ αυτό τον πολύτιμο πόρο. Μαζί με την οδηγία περί πτηνών, θέτει τα πρότυπα και το πλαίσιο για τη διατήρηση της φύσης σε όλη την Ένωση, χωρίς να παρεμποδίζεται από πολιτικά και διοικητικά σύνορα.
Η οδηγία προστατεύει πάνω από 1 000 είδη και περίπου 230 πολύτιμους τύπους οικοτόπων, όπως αμμοθίνες, ερεικώνες και δάση πλημμυρικών περιοχών, που θεωρούνται σπουδαίας ευρωπαϊκής σημασίας και τα οποία ενεργούν ως δομικά στοιχεία οικοσυστημάτων.
Η προάσπιση των τόπων για τη βιοποικιλότητα με θεσμοθετημένες προστατευόμενες φυσικές περιοχές είναι μια πρακτική που ακολουθείται από τις αρχές του 20ού αιώνα. Αλλά μόνο με τη δημιουργία του δικτύου Natura 2000 ο ορισμός περιοχών έγινε σε επαρκή κλίμακα, ώστε να αναχαιτίσει την απώλεια βιοποικιλότητας.
Natura 2000
Ένα κεντρικό χαρακτηριστικό της νομοθεσίας είναι το Natura 2000, ένα πανευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών, σχεδιασμένο να προστατεύει είδη και οικοτόπους στο φυσικό τους περιβάλλον σε όλη την Ένωση. Περιλαμβάνοντας πάνω από 26 000 τόπους, το δίκτυο έχει πλέον σχεδόν ολοκληρωθεί καλύπτοντας περίπου το 18 % της επικράτειας της ΕΕ – μια περιοχή αντίστοιχη με το μέγεθος της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας, μαζί.
Από τη στιγμή που έχουν καθορισθεί οι περιοχές, τα κράτη μέλη αποφασίζουν πώς να τις διαχειριστούν με τον καλύτερο τρόπο, προκειμένου να μη συντηρούνται απλά, αλλά να αποκαθίστανται στην καλύτερη δυνατή τους κατάσταση. Αυτό απαιτεί μία συνολική προσπάθεια, η οποία εμπλέκει τις δημόσιες αρχές, τους ιδιοκτήτες και τους χρήστες γης, καθώς και τους ΜΚΟ, τους εμπειρογνώμονες και το γενικό κοινό.
Αντί να προστατεύσει τεχνητά τους τόπους, έχοντάς τους «στα πούπουλα», το Natura 2000 αντιπροσωπεύει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία τοποθετεί τους ανθρώπους στην καρδιά της διαδικασίας, στο πλάι της φύσης. Οι κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες ενθαρρύνονται, με την προϋπόθεση ότι συνεισφέρουν στους συνολικούς στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και της ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Το ίδιο το μέγεθος του Natura 2000 συμβάλλει στη διατήρηση της σπανιότερης άγριας ζωής στην Ευρώπη και των εμβληματικών ειδών όπως, θηλαστικά ή πτηνά, αλλά προσφέρει επίσης ένα ασφαλές καταφύγιο για άλλα πιο «κοινά» ζώα και φυτά.
Θρέφει υγιή οικοσυστήματα που παρέχουν ανεκτίμητες υπηρεσίες, όπως καθαρό νερό, αποθήκευση άνθρακα και προστασία έναντι των πλημμυρών και της παράκτιας διάβρωσης. Συλλογικά, υπολογίζεται ότι οι ποικίλες αυτές υπηρεσίες οικοσυστήματος αντιστοιχούν σε 200-300 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο – ποσό ουσιωδώς μεγαλύτερο από το κόστος διαχείρισης του δικτύου. Τα οφέλη μόνον της αναψυχής και του τουρισμού από τους τόπους Natura 2000 δημιουργούν ετήσιο εισόδημα μεταξύ 5 και 9 δισεκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο.
Πολυμορφία έργων
Η συγχρηματοδότηση της ΕΕ για τις πολλές δραστηριότητες οι οποίες υλοποιούνται στο πλαίσιο της οδηγίας περί οικοτόπων προέρχεται από το σκέλος του προγράμματος LIFE-Φύση και Βιοποικιλότητα». Κατά τη διάρκεια των περασμένων 20 ετών, το πρόγραμμα αυτό στήριξε 1 256 έργα, παρέχοντας 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ και αποφέροντας ένα παρόμοιο ποσό δημόσιων και ιδιωτικών συμμετοχών.
Το Δίκτυο Natura 2000 έχει ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από αυτή την οικονομική υποστήριξη. Βοήθησε στην αποκατάσταση 320 000 εκταρίων πολύτιμων οικοτόπων κατά μήκος της Ευρώπης και χρηματοδότησε πάνω από 1 500 σχέδια διαχείρισης τόπων Natura 2000. Επιπλέον, το ένα τρίτο του προϋπολογισμού του σκέλους LIFE-Φύση και Βιοποικιλότητα χρησιμοποιήθηκε για την αγορά 200 000 εκτάριων για τη διατήρηση οικοτόπων και ειδών.
Οι οικοτόποι που βρίσκονται πιο συχνά στο στόχαστρο των έργων του προγράμματος LIFE-Φύση περιλαμβάνουν αλλουβιακά δάση, λειμώνες και υγρότοπους, ενώ το καθεστώς διατήρησής τους συνεχίζει να βελτιώνεται σημαντικά στους αντίστοιχους τόπους του Natura 2000. Το πρόγραμμα LIFE έχει βοηθήσει επίσης στην εξεύρεση μακροπρόθεσμων λύσεων διαχείρισης των οικοτόπων αυτών, για παράδειγμα χρηματοδοτώντας τα σχέδια διαχείρισής τους και τον σχετικό εξοπλισμό γι’ αυτήν και αναπτύσσοντας τη βέλτιστη πρακτική.
Μεταξύ των ειδών που έχουν ωφεληθεί από τη χρηματοδότηση περιλαμβάνονται η καφέ αρκούδα, τα ψάρια γλυκών υδάτων και ο κοκκινογάστορας φρύνος. Στην Ισπανία οι αριθμοί του ιβηρικού λύγκα αυξήθηκαν από 160 σε 230 άτομα σε μια δεκαετή περίοδο. Άλλα έργα βοήθησαν την αποκατάσταση, μεταξύ άλλων, των μυδιών του γλυκού νερού, του αγριόγιδου του Αμπρούτσο, της οχιάς των λιβαδιών της Ουγγαρίας και του ισπανικού βασιλαετού.
Γιορτάζοντας τα επιτεύγματα
Σε συνδυασμό με ποικίλες εθνικές δραστηριότητες, πραγματοποιήθηκε τους πρόσφατους μήνες μια σειρά εκδηλώσεων ευρείας προβολής για τον εορτασμό της οδηγίας περί οικοτόπων και του δικτύου Natura 2000. Η έναρξη των εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε στη χερσόνησο Jutland στη Βόρεια Δανία από τον επίτροπο Περιβάλλοντος, κ. Janez Potočnik, και τη δανή υπουργό Περιβάλλοντος, κ. Ida Auken, και συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε Πολωνία, Βουλγαρία, Σλοβενία και Ισπανία.
Αυτό τον Οκτώβριο η σύνοδος EUROPARC conference 2012 θα πραγματοποιηθεί στο περιφερειακό τοπίο Kempen και Maasland στην Genk (Βέλγιο), με κύριο θέμα τον εορτασμό της οδηγίας περί οικοτόπων και του προγράμματος LIFE και την επανασύνδεση της κοινωνίας με τη βιοποικιλότητα.
Ωστόσο, παρά την ικανότητα της νομοθεσίας περί οικοτόπων να αναστρέφει το ρεύμα της απώλειας βιοποικιλότητας, ο απώτερος στόχος της ένταξης όλων των προστατευόμενων ειδών και οικοτόπων υπό την αιγίδα ενός ευνοϊκού καθεστώτος διατήρησης θα απαιτήσει ακόμη πολλή εργασία. Προς το παρόν, μόνον το 17 % των καλυπτόμενων από την οδηγία απολαμβάνει αυτό το καθεστώς.
Δέκα βασικά επιτεύγματα των οικοτόπων
|
Για περισσότερες πληροφορίες
http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000
Πηγή: Περιβάλλον για τους Ευρωπαίους – Περιοδικό της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της ΕΕ ● Σεπτέμβριος 2012 | αρ . 4 8
ΚατηγορίεςΆγρια Ζωή, Περιβάλλον
Απάντηση