Η λίμνη στο έλεος των πολιτικών
Της ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Η λίμνη Κορώνεια συμβολίζει την πολιτική που άσκησαν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Η επί σειρά ετών ανεξέλεγκτη ρίψη βιομηχανικών και αστικών λυμάτων, οι υδροβόρες καλλιέργειες και η ανεξέλεγκτη χρήση γεωτρήσεων οδήγησαν στην υποβάθμιση των υδάτων της και στην αποξήρανση ενός μεγάλου μέρους της. Από το 1999 μέχρι σήμερα δαπανήθηκαν αρκετά εκατομμύρια ευρώ για τη διάσωσή της, η οποία όμως ακόμη παραμένει ζητούμενο.
Λίμνη Κορώνεια: ένα διαρκές περιβαλλοντικό «έγκλημα» για το οποίο ακόμη δεν έχει βρεθεί λύση. Το επί χρόνια ανεφάρμοστο διαχειριστικό σχέδιο διάσωσης οδήγησε σε ευρωπαϊκή «καμπάνα»Πριν από λίγες ημέρες το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα γιατί δεν υλοποίησε ένα πολύ μεγάλο μέρος των έργων αποκατάστασης που προέβλεπε το κατευθυντήριο σχέδιο (master plan), στο οποίο εμπεριέχονται 21 δράσεις και εμπλέκονται επτά διαφορετικοί φορείς: τέσσερα υπουργεία (Περιβάλλοντος, Αγροτικής Ανάπτυξης, Οικονομικών και Ανάπτυξης), η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ο Δήμος Λαγκαδά και ο Φορέας Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας, Βόλβης. Επιτελικό και συντονιστικό ρόλο παίζει το ΥΠΕΚΑ.
Τις πταίει, λοιπόν, για τη νέα καταδίκη της Ελλάδας; Ας δούμε τι λένε οι επιστήμονες και αρμόδιοι, που γνωρίζουν εκ των έσω την κατάσταση. Η πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας Βόλβης και καθηγήτρια του ΑΠΘ, Δ. Μπόμπορη, μας εξηγεί πώς ενήργησε ο φορέας και τι δεν έγινε στη συνέχεια: «Στο συγκεκριμένο μάστερ πλαν ο φορέας ήταν επιφορτισμένος με τη σύνταξη ενός διαχειριστικού σχεδίου, το οποίο και ολοκλήρωσε το 2009. Κατατέθηκε προς έγκριση στο ΥΠΕΚΑ στις αρχές του 2010. Ωστόσο εγκρίθηκε πολύ αργότερα. Συγκεκριμένα, στις 27 Νοεμβρίου του 2012, παραμονή της κλήσης της χώρας μας σε απολογία από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο».
Ο Απόστολος Γιάντσης, προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Προγραμματισμού Περιβάλλοντος και Υποδομών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, θεωρεί ότι η μη ολοκλήρωση του περίφημου μάστερ πλαν οφείλεται στις καθυστερήσεις και τη δυσκινησία των υπηρεσιών που εμπλέκονται. Μιλάει για πολιτική ευθύνη «καθώς η κεντρική διοίκηση ουδέποτε πίεσε τις υπηρεσίες αυτές να τρέξουν με ταχείς ρυθμούς τα προβλεπόμενα». Και προσθέτει:
«Υπάρχει μεγάλη πολιτική ευθύνη του ΥΠΕΚΑ. Τον Νοέμβριο του 2009, και ενώ κάποια από τα έργα είτε είχαν ολοκληρωθεί είτε είχαν προχωρήσει αρκετά, η νέα ηγεσία του ΥΠΕΚΑ παγώνει το μάστερ πλαν και μιλάει για αναθεώρησή του. Επιπλέον, παρά τις έγγραφες οχλήσεις μας για άμεση ένταξη των 21 δράσεων στο ΕΠΕΡΑΑ του ΕΣΠΑ, όταν το Ταμείο Συνοχής έκλεισε τις στρόφιγγες, ενέταξε το έργο στο ΕΣΠΑ με δύο χρόνια καθυστέρηση, τον Δεκέμβριο του 2011, με ολέθριες επιπτώσεις για τη λίμνη και με την καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Επιπλέον, δεν παράχθηκε καθόλου έργο όσον αφορά τα αγροτοπεριβαλλοντικά (μέριμνα για αλλαγή των υδροβόρων καλλιεργειών ή καλλιεργειών που απαιτούν λιγότερο λίπασμα)».
Τι λένε οι επιστήμονες
Επικεφαλής της ομάδας Συντονισμού Δράσεων για την υλοποίηση των έργων αποκατάστασης έχει τεθεί ο ειδικός γραμματέας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, Κ. Τριάντης, ο οποίος εξηγεί στην «Ε» ότι με μικρά και σταθερά βήματα που αφορούν την υλοποίηση των δράσεων, όπως αυτά προβλέπονται στο μάστερ πλαν, θα προχωρήσει εφεξής το διυπουργικό συντονιστικό. Εξηγεί ότι θα κατατίθενται στο προσεχές διάστημα στην Ευρώπη εκθέσεις για την πορεία των έργων αποκατάστασης:
«Οποιοσδήποτε υποσχεθεί ότι θα σώσει την Κορώνεια δεν έχει συναίσθηση του προβλήματος. Το ζητούμενο είναι να γίνονται μικρά και σταθερά βήματα προς τα εμπρός. Ηδη κάποιες από τις δράσεις για τη σωτηρία της λίμνης έχουν υλοποιηθεί». «Ηδη», αναφέρει, «τα δύο έργα, δημιουργίας και διαμόρφωσης υγροτόπου και βαθέων ενδιαιτημάτων στη λίμνη Κορώνεια, καθώς και τα έργα λιμνοδεξαμενών ωρίμανσης, συμβασιοποιήθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο και Δεκέμβριο αντίστοιχα».
Ο Γιώργος Μπλιώνης, βιολόγος, διδάκτωρ Οικολογίας και μέλος του κόμματος των Οικολόγων Πράσινων, εξηγεί ότι η ολιγωρία και οι παραλείψεις στη διάσωση και αποκατάσταση της Κορώνειας ήταν διαρκείς και διαχρονικές: «Συντάχθηκαν αρκετές μελέτες και δύο σχέδια δράσης (master plans). Τίποτε όμως από όλα αυτά δεν υλοποιήθηκε στο σύνολό του ή, τουλάχιστον, πολλές παρεμβάσεις δεν έγιναν σε συντεταγμένη βάση. Σε αρκετά έργα δεν υπήρξε λογική σειρά, όπως, για παράδειγμα, η ενωτική τάφρος. Κατασκευάστηκε προκειμένου να κατεβαίνουν κάποιοι χείμαρροι από τη Βόλβη και να πηγαίνουν στην Κορώνεια, που αντιμετωπίζει υδατικό έλλειμα. Ωστόσο, πρώτα έπρεπε να γίνει η εκβάθυνση της λίμνης. Αν υλοποιούνταν πρώτα αυτή η δράση, θα υπήρχε περισσότερο οξυγόνο, με αποτέλεσμα να είναι πιο υγιής η λίμνη. Δυστυχώς, υπήρξαν γι’ αυτό αλλά και για άλλα ζητήματα προειδοποιήσεις των επιστημόνων, οι οποίες όμως δεν εισακούστηκαν».
«Παρακολουθούμε τα είδη και τις ποσότητες των πουλιών στη λίμνη Κορώνεια για δεκαετίες, ως μια σημαντική περιοχή για τα πουλιά. Τα τελευταία σχεδόν 20 χρόνια είδαμε να ξοδεύονται εκατομμύρια δραχμές (χιλιάδες ευρώ αργότερα) για σχέδια διάσωσης στη λίμνη Κορώνεια, ενώ το πραγματικό πρόβλημα όχι μόνο δεν περιορίστηκε, αλλά μεγεθύνθηκε σημαντικά», εξηγεί η Πέρη Κουράκλη, υπεύθυνη πολιτικής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και μέλος του Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας Βόλβης. «Μαρτυρίες μας, οι επαναλαμβανόμενοι μαζικοί θάνατοι ψαριών και πουλιών, αλλά και οι επιστημονικές αναφορές σχετικά με τη συνεχόμενη υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων. Η απάντηση των αρμόδιων αρχών ήταν η ολιγωρία αλλά και η ανάληψη δράσεων που δεν ήταν ποτέ πρώτη προτεραιότητα στη διάσωση της λίμνης. Ακόμη και σήμερα, για παράδειγμα, αρδεύουν με ιδιαίτερα σπάταλες μεθόδους τις γεωργικές καλλιέργειες περιμετρικά της λίμνης. Φαίνεται ότι τώρα, με το πρόστιμο της Ευρωπαϊκής Ενωσης να μας απειλεί πολύ στενά και σοβαρά, οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν πρωτοβουλίες».
Η ρύπανση τα κατέστρεψε όλα
Τη δεκαετία του 1960 η έκταση της λίμνης Κορώνειας ανερχόταν σε περίπου 50 τετρ. χιλ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 μειώθηκε στα 46,2 και το μέγιστο βάθος στα 8,5 μέτρα. Από το 1980 και μετά σημειώνεται ραγδαία μείωση της ποσότητας των νερών.
Η έκταση της λίμνης πλέον κάλυπτε μόνο 30 τετρ. χιλ. Τον Αύγουστο του 1995 η τριών μέτρων μείωση της στάθμης, σε συνδυασμό με τη εξαιρετικά αυξημένη ρύπανση, οδήγησαν σε μαζικούς θανάτους ψαριών και πουλιών, κάτι που επαναλήφθηκε και το 2007. Εκτοτε, δύο μάστερ πλαν και πολλές υποσχέσεις-δεσμεύσεις όλων των εμπλεκόμενων πλευρών δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Δηλαδή τη διάσωση της λίμνης. Οσον αφορά τα μελανά σημεία που οδήγησαν στην καταδίκη της χώρας, συνοψίζονται στις παρακάτω παραμέτρους.
** Στις εκατοντάδες γεωτρήσεις για τις οποίες η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης έχει αποφανθεί ότι δεν μπορούν να κλείσουν. Αναμένεται να αδειοδοτηθούν εκείνες για τις οποίες οι κάτοχοί τους θα υποβάλουν τις απαραίτητες αιτήσεις μέχρι το τέλος του χρόνου.
* Στα μέτρα περιορισμού της άρδευσης, τα οποία κρίνονται ανεπαρκή από την Ε.Ε. Τα έργα ανήκουν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
* Στα αρδευτικά δίκτυα, για τα οποία ολοκληρώθηκε η σχετική μελέτη από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
* Στη μη λήψη μέτρων χρηματοδότησης για τη διαχείριση βιομηχανικών αποβλήτων, γεγονός που έχει αντιμετωπιστεί σε κάποιο βαθμό από την έγκριση νέων περιβαλλοντικών όρων για τις λειτουργίες των βιομηχανιών.
* Στο έργο κατασκευής λιμνοδεξαμενών ωρίμανσης, οι οποίες σε ενδεχόμενο περιστατικό ρύπανσης θα μπορούσαν να δεχτούν λύματα χωρίς αυτά να διοχετευθούν στη λίμνη.
* Στην επανεξέταση των ρυπογόνων βιομηχανιών της περιοχής Λαγκαδά.
* Στο δίκτυο αποχέτευσης των αστικών λυμάτων του Λαγκαδά. Ετέθη πρόσφατα σε λειτουργία το δίκτυο βιολογικού καθαρισμού και μέχρι το τέλος του χρόνου υπολογίζεται ότι θα δέχεται το 85% των λυμάτων της περιοχής.
* Στην κατάληψη και καλλιέργεια, από αγρότες, εκτάσεων της λίμνης που αποξηράνθηκαν.
ΚατηγορίεςΠεριβάλλον
Αφήστε μια απάντηση