Πίνακας του ζωγράφου του Ολύμπου Βασίλη Ιθακήσιου.
Στην Ελλάδα υπάρχουν εκατοντάδες σελίδες περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Φαίνεται όμως ότι κάτι λείπει γιατί η προστασία της μοναδικής φύσης που διαθέτουμε ως χώρα, υστερεί κατά πολύ της νομοπαρασκευαστικής δραστηριότητας μας.
Αφορμή για τις σκέψεις που θα ακολουθήσουν είναι η επιχειρούμενη προσπάθεια από τον κ. Μάρδα να γίνουν επενδύσεις στον Όλυμπο και να αλλάξει η φυσιογνωμία του. Σε ομιλία του στις 19/12/2015, στο Επιμελητήριο Πιερίας, ο υφυπουργός Εξωτερικών διατυπώνει τις απόψεις του περί ανάπτυξης του Ολύμπου και της οικονομίας της περιοχής. Στην συνέχεια δίνονται κάποια αποσπάσματα ενδεικτικά για την αντίληψή του για το περιβάλλον και το πως σκέφτεται να αξιοποιήσει το βουνό αλλά και το ποια είναι η αντίληψή του για την εξουσία:
«Τα καταφύγια είναι για τα 2.600, εκεί ούτε δέντρα υπάρχουν, βράχια υπάρχουν. Σε ότι αφορά το Προεδρικό Διάταγμα, επιτρέπει να γίνουν καταφύγια. Χαμηλά, όχι πολυκατοικίες. Αλλά εν πάση περιπτώσει, έτσι κι αλλιώς είμαι σε μια επαφή με τον Υπουργό για το συγκεκριμένο θέμα για να δούμε αν υπάρχει κάποιο εμπόδιο μακροπρόθεσμα. Τους νόμους, εμείς τους φτιάχνουμε, δεν τους φτιάχνει κανένας άλλος.»
«Στα 1.600 δεν θίγεται καν το περιβάλλον, ξερότοπος είναι»
“Η σκέψη είναι, κάπου, αν δεν είναι στην κορυφή, έχουμε βρει και δεύτερη εναλλακτική λύση, κοντά στην κορυφή, να χτιστούν τέσσερα καταφύγια και να μπορούν να φιλοξενήσουν ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν την άνεση να περπατήσουν 8 ώρες και να φτάσουν στην κορυφή. Την άνεση και του χρόνου και τη σωματική δυνατότητα. Κάποιοι είναι επιχειρηματίες, κάποιοι είναι στελέχη επιχειρήσεων, κάποιοι απλοί πολίτες, οι οποίοι όμως γοητεύονται και θέλουν να βρεθούν πολύ κοντά στους 12 θεούς.»
«Να χτιστούν τέσσερα καταφύγια έτσι ώστε να γίνει ένα καταφυγιακό χωριό και σε αυτά τα καταφύγια να υπάρχει δυνατότητα επίσκεψης ανθρώπων που θέλουν να δουν τον Όλυμπο, θέλουν να γνωρίσουν τον Μύθο του»
«Υπάρχουν τέσσερα καταφύγια, αυτά όμως δεν είναι βουνοχωριό (!), απέχουν πάρα πολύ το ένα από το άλλο. Ως εκ τούτου εμείς μιλάμε για ένα χωριό που μπορεί να έχει τέσσερα καταφύγια. Αν αυτή η σκέψη μπορεί να αναπτυχθεί εκεί που είναι τα δυο, τότε μπαίνουν άλλα δυο και τελειώνουμε. Αν δεν μπορεί να αναπτυχθεί στην συγκεκριμένη περιοχή, αλλά στα 2.600 παραδείγματος χάριν που έχουμε μια άλλη πρόταση, εκεί μπορούν να γίνουν τέσσερα καταφύγια γι’ αυτό το σκοπό.»
Στην ερώτηση αν έχει λάβει υπόψιν του το Προεδρικό Διάταγμα, επαναλαμβάνει την στερεότυπή του απάντηση «Τα Προεδρικά Διατάγματα και τους νόμους εμείς τους φτιάχνουμε.»
Όσον αφορά την ένταξη του Ολύμπου στα μνημεία πολιτιστικής κληρονομίας της UNESCO θεωρεί ότι «Δεν υπάρχει πρόβλημα, δεν θα γίνουν πολυκατοικίες, θα γίνουν καταφύγια. Για το ελικοδρόμιο δεν χρειάζεται ιδιαίτερες υποδομές, στα 2600 που δεν έχεις και τόσο δύσκολες περιοχές, μια ευθεία μόνο χρειάζεται και τίποτα άλλο»
Μετά από κάποιο διάστημα, όταν οι αντιδράσεις στα λεγόμενα του μεγάλωσαν διατύπωσε το κορυφαίο του οικολογικό απόφθεγμα: «Το βουνό πρέπει να πατιέται γιατί αν δεν πατιέται τότε έχουμε μια άλλη μορφή φύσης που αναπτύσσεται και αυτή σκεπάζει κάποια άλλα ωραία λουλούδια και φυτά και αλλάζει όλη η δομή του βουνού!»
«Υπάρχουν ζώνες, η Β Ζώνη και πέρα όπου μπορούν να χτιστούν κάποια συγκεκριμένα καταφύγια», “Από την πλευρά της Ελασσόνας έχω την εντύπωση από συνομιλίες με τον Υπουργό πως η δημιουργία τελεφερίκ είναι κάτι που έχει τελειώσει και έχει εγκριθεί.»
Και καταλήγει «Το τι θα γίνει πρώτα θα το αποφασίσουν οι άνεργοι της περιοχής, μετά οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα και κατόπιν οι διάφοροι δημόσιοι υπάλληλοι και οι οποιοιδήποτε άλλοι. Σαφώς έχουν μια άποψη και σαφώς ακούγεται, αλλά πρώτα πρέπει να ακουστεί η άποψη των εργαζομένων στην πραγματική οικονομία ή των ανέργων και μετά όλων των υπολοίπων.»
Η κριτική πάνω στα οικολογικό αντίκτυπο που θα έχει η εφαρμογή μιας τέτοιας πρότασης έχει γίνει και με το παραπάνω αυτές τις μέρες. Έτσι κι αλλιώς είναι τόσο αβάσιμη που δεν χρειάζεται πολύ κόπο για να την αντιμετωπίσεις. Το πιο δύσκολο είναι να κρατήσει κανείς την ψυχραιμία του, για να αντιμετωπίσει τον κύριο υφυπουργό με επιχειρήματα.
Αγριόγιδα από την μεριά του Θεσσαλικού Ολύμπου, φωτο από dasos-tsaritsanis.blogspot.gr
Όμως θα χρειαζόταν ίσως μια πιο μεγαλύτερη εμβάθυνση και προσοχή για δυο πράγματα που βγαίνουν από τα λόγια του.
Το ένα είναι πως όσο και αν αυτοχρίζεται προστάτης των ανέργων και των εργατών του ιδιωτικού τομέα δεν δικαιούται να έχει αυτό το ύφος. Πόσο μάλλον να βάζει σε αντιπαράθεση τις κοινωνικές αυτές ομάδες με τους, κατά την άποψή του, αντιπαραγωγικούς απασχολούμενους στον δημόσιο τομέα. Αρχικά, γιατί το ίδιο το Σύνταγμα προβλέπει, πως η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός πολίτη. Ας κοιτάξει λοιπόν τις υποχρεώσεις του ως εκπρόσωπος του Κράτους και ας μην αμφισβητεί τα δικαιώματα των πολιτών.
Έπειτα γιατί είναι ο ίδιος και οι πολιτικές του – όπως και όλων όσων κυβέρνησαν- που δημιουργούν τις εκατοντάδες χιλιάδες των άνεργων και την ανασφάλεια των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα. Αν επιλέγει ως κύριους συνομιλητές του αυτές τις κοινωνικές ομάδες δεν το κάνει δα από κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Απλά ξέρει ότι είναι πιο ευάλωτες και άρα θα έχουν και μικρότερες αντιστάσεις.
Ως γνήσιος νεοφιλελεύθερος ξέρει να χειρίζεται καλά το δόγμα του σοκ παράλληλα με την επιβολή της θεωρίας ότι δεν υπάρχει εναλλακτική για οικονομική ανάκαμψη από το να ξεχάσουν οι πολίτες τα εργασιακά, συνταξιοδοτικά κλπ δικαιώματά τους, να εγκαταλείψουν κάθε ιδέα προστασίας των αρχαιολογικών χώρων, του περιβάλλοντος, των δασών, του αιγιαλού, των βουνών. Οι αγορές για να επενδύσουν πρέπει να εξευμενιστούν. Θα θυσιάσουμε τους εαυτούς μας, το πολιτισμικό μας περιβάλλον, την φύση. Ο νέος Μινώταυρος δεν αρκείται στις παλιές του διατροφικές του συνήθειες.
Πιο σημαντικό από αυτά όμως είναι πως απορροφούμενοι από τις ακραίες θέσεις του κ. Μάρδα δεν συνειδητοποιούμε πως αυτά που λέει ο κος υφυπουργός, δεν είναι ξένα προς το πνεύμα της διαχείρισης έως τώρα του Εθνικού Δρυμού αλλά κυρίως των όσων προβλέπονται στο αναμενόμενο από όλες τις πλευρές -αναπτυξιακούς και μη- Προεδρικό Διάταγμα για την θέσπιση του Ολύμπου ως Εθνικό πάρκο και οριοθέτησης των ζωνών προστασίας του. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνος του ο κ. Μάρδας.
Μαζί του είναι όλοι εκείνοι οι τοπικοί και επιχειρηματικοί παράγοντες που εδώ και δεκαετίες εποφθαλμιούν τον Όλυμπο γιατί είναι σε μεγάλο βαθμό μια παρθένα περιοχή με έντονο το μυθικό στοιχείο, ένα δυνατό brand name, όπως αρέσκονται να λένε. Είναι επίσης εν δυνάμει μαζί του, μέσω της αδιαφορίας, μια κοινωνία που στο 95% της είναι απαίδευτη στο πως πρέπει να αντιμετωπίζει τη φύση και τα πολιτιστικά της στοιχεία. Που πελεκάει τις ρίζες της και επιδεικνύει αυτήν την συνήθεια ως μαγκιά.
Πόσοι από εμάς δεν έχουν δει σε νάρθηκες μοναστηριών εκατοντάδων ετών, χαραγμένη πάνω στις τοιχογραφίες με τους αγίους και άλλες θρησκευτικές παραστάσεις, φαρδιά πλατιά την υπογραφή του Ελληναρά με την ημερομηνία του κατορθώματος και δίπλα το “ΟΣΦΠ” ή “ΠΑΟ” ή “Ελένη σ’ αγαπώ”. Είναι οι ίδιοι που θεωρούν τους Τούρκους απολίτιστους γιατί καταστρέψαν τις εικόνες της Αγιάς Σοφιάς…
“Το βουνό πρέπει να πατιέται” – Στα 2.500 μέτρα στον Όλυμπο, στο καταφύγιο έκτακτης ανάγκης “Καλύβα Χριστάκη”. Ναι, είναι Porsche Cayenne.
Από την άλλη, οι “παιδευμένοι”, η επιστημονική κοινότητα, οι οικολογούντες, οι ΜΚΟ, είναι υπέρ της ροής των κονδυλίων αρχικά και στην συνέχεια “βλέπουμε και κάνουμε”. Όσο για την λοιπή πολιτική ηγεσία, μας ταιριάζει απόλυτα. Το ψάρι έχει βρομίσει από παντού.
Τα σχέδια για εκμετάλλευση του Ολύμπου, είναι αρκετά παλιά και επανέρχονται κατά καιρούς τροποποιημένα. Κάποια υλοποιούνται. Δεν είναι και τόσο δύσκολο. Στην Ελλάδα θράσος χρειάζεται και μαγκιά, αν τα έχεις μπορείς να χτίσεις και πάνω στον Όλυμπο.
Ο Εθνικός Δρυμός του Ολύμπου θεσμοθετήθηκε το 1938 (ΦΕΚ 248-Α’/1938) βάσει του A.N. 856/1937 “Περί Εθνικών Δρυμών” (ΦΕΚ 368-A’/1937) με σκοπό «… τη διατήρηση στο διηνεκές του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, δηλαδή της άγριας χλωρίδας, της πανίδας και του φυσικού τοπίου, καθώς και των πολιτιστικών και άλλων αξιών της…». Είναι ο πρώτος Εθνικός Δρυμός της χώρας μας.
Έπρεπε να περάσουν 47 χρόνια για αποκτήσει ο δρυμός το 1985 τον Κανονισμό λειτουργίας του (ΦΕΚ 467-Β’/1985). Στο μεταξύ μέσα στον πυρήνα του δρυμού, εκτός από το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» που υπήρχε ως κτίριο πριν την ίδρυση του δρυμού, έχουν κατασκευαστεί άλλα δυο καταφύγια στο οροπέδιο των Μουσών. Τα ακριβή όρια του δρυμού μάλλον δεν είναι γνωστά, καθώς είναι περιγραφικά. Την ίδια τακτική της περιγραφής των ορίων συνεχίζουμε ακόμη, τόσο στην διαβούλευση του ΠΔ, το 2011, όσο και στις τροποποιήσεις των ζωνών προστασίας από τον Φορέα Διαχείρισης, τα όρια δίνονται περιγραφικά. Το τοπογραφικό που τα συνοδεύει είναι διακοσμητικό. Μας αρέσει να οριοθετούμε με τοπωνύμια.
Χάρτης των διαδοχικών επεκτάσεων της περιοχής του πυρήνα και της περιφερειακής ζώνης του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, όπως αυτές προτάθηκαν στο Γενικό Διαχειριστικό Σχέδιο (1988) και στην Αναθεώρησή του (1996).
Αν αναρωτηθεί κανείς πως βρέθηκαν τρία καταφύγια εντός του πυρήνα που απαγορεύεται η ανέγερση τέτοιων κατασκευών η απάντηση είναι με τον ίδιο τρόπο που βρέθηκε χιονοδρομικό κέντρο μέσα στον πυρήνα του δεύτερου Εθνικού μας Δρυμού, του Παρνασσού. Λίγο τα περιγραφικά όρια, λίγο η ανεκτικότητα της πολιτείας και πετυχαίνουμε θαύματα ως φυλή.
Όσο το κράτος ολιγωρούσε οι προσπάθειες για την αξιοποίηση του βουνού ερχόταν σαν κύματα. Αρχικά έπεσε η ιδέα για μια Ντίσνεϊλαντ με τους θεούς του Ολύμπου, ενώ το 1988 θέλησαν να κατασκευάσουν τελεφερίκ και χιονοδρομικά κέντρα κοντά στις ψηλότερες του κορυφές. Η κινητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης απέτρεψε αυτά τα σχέδια. Εκατοντάδες επώνυμοι ευρωπαίοι, και 60.000 έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες υπέγραψαν την έκκληση του MOUNTAIN WILDERNESS για την αποτροπή της καταστροφής του Ολύμπου. Δεκάδες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας διοργανώθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα και τα τακτικά σχόλια του διεθνούς τύπου ήταν επικριτικά για την χώρα μας.
Επανήρθαν το 2004, ξανά με χιονοδρομικό και την οδοποιία που θα το εξυπηρετούσε από την πλευρά της Ελασσόνας. Πάλι πάγωσαν και αυτά τα σχέδια για να έρθουμε στις μέρες μας στην καινούρια επιχείρηση αξιοποίησης του Ολύμπου.
Χάρτης ζωνοποίησης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, σύμφωνα με την Αναθεώρηση του Γενικού Διαχειριστικού Σχεδίου (1996).
Όμως κάτι έμεινε από την πλευρά τους, διανοίχτηκε δρόμος ως την καλύβα «Χριστάκη», η οποία επισήμως ονομάζεται καταφύγιο έκτακτης ανάγκης. Οι κάτοικοι της περιοχής Ελασσόνας μιλούν για την ανάγκη 4 επιπλέον καταφυγίων από το 2010 και επειδή αισθάνονται αδικημένοι φτιάξανε και αυτοί το 2009 ένα καταφύγιο δίπλα στην “καλύβα” (τι με τις καλύβες θα μέναν;). Χωρίς καμιά άδεια βέβαια και απορούν που το Δασαρχείο θεωρεί την έκταση αναδασωτέα αφού στο σημείο αυτό, όπως λέγαν στον δημοσιογράφο Μάνεση- που ανέβηκε κι αυτός με το αυτοκίνητό του ως εκεί- δεν φυτρώνει παρά μόνο χορτάρι. Συνηγορούσε και ο δημοσιογράφος. Τι παράξενα πράγματα που λέει το Δασαρχείο! Η παιδεία μας που λέγαμε προηγουμένως.
Σύμφωνα με το Πολεοδομικό Γραφείο Ελασσόνας, την Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2009, σε απάντηση που έστειλε στη WWF Hellas, «το Δασαρχείο Ελασσόνας συνέταξε πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής, επέβαλλε πρόστιμο αυθαιρέτου και βρίσκεται σε εξέλιξη η συγκρότηση συνεργείου κατεδαφίσεως». Το 2015 το καταφύγιο έκτακτης ανάγκης ζει και βασιλεύει.
Απεικόνιση των ζωνών προστασίας όπως προτάθηκαν από τον Φορέα Διαχείρισης (2015) Με κόκκινο τα υπάρχοντα καταφύγια (κανονικά και έκτακτης ανάγκης)
Η Πολιτεία για πάνω από 25 χρόνια σχεδιάζει ξανά και ξανά τις ζώνες προστασίας. Είναι όμως μάλλον αναποφάσιστη… Το 1988 επιχειρείται να αυξηθεί σε έκταση ο πυρήνας και η περιφερειακή ζώνη. Αντί για αυτό, το 1996 προτείνεται μείωση του πυρήνα, προφανώς για να μείνουν εκτός τα τρία καταφύγια από την πλευρά της Πιερίας. Αφαιρούνται από τον πυρήνα πάνω από 4.000 στρέμματα. Έκτοτε τα σχέδια που παρουσιάστηκαν είναι περίπου στο ίδιο πάνω κάτω μοτίβο έως το σχέδιο που πρότεινε κατόπιν διαβούλευσης ο Φ.Δ. όπου υπάρχει μια επιπλέον ζώνη Δ η οποία δεν έχει κανένα νόημα έτσι όπως σχεδιάστηκε αφού περιλαμβάνει περιοχές κυρίως προς την πλευρά της Ελασσόνας με υψόμετρο κυρίως από 800 μέτρα και πάνω και που φτάνει σχεδόν έως τα 2.500 μέτρα και προβλέπει μέσα σε αυτήν μέχρι και δόμηση, μονάδες μεταποίησης, πτηνοτροφεία, εργαστήρια, υποδομές…Σώθηκε ο κάμπος και πιάσανε τα βουνά οι Θεσσαλοί για τις υποδομές τους.
Στην Ζώνη Β και έξω επιτρέπει την ίδρυση καταφυγίων χωρίς να εξετάζεται αν υπάρχει ήδη επιβάρυνση από τα υφιστάμενα, χωρίς καμιά πρόβλεψη για το αν θα εξυπηρετούν τους ορειβάτες ή τα στελέχη επιχειρήσεων… Αν θα έχουν δηλαδή λειτουργικό ή τουριστικό χαρακτήρα. Σε αυτό το σημείο ο κ. Μάρδας δεν λέει κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το υποβληθέν από τον Φορέα Διαχείρισης σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος.
Οι προτεινόμενες ζώνες προστασίας και οι κλάσεις υψομέτρων που περιέχουν. Η ζώνη Δ (γραμμοσκιασμένη) ξεκινά περίπου από τα 850 και φτάνει κοντά στα 2.500 μ.
Κλείνοντας να πω μόνο πως αν κάποιοι σήμερα μιλάνε για αξιοποίηση, μπορούν να το κάνουν γιατί ακριβώς μέχρι τώρα σε μεγάλο βαθμό το βουνό διαφυλάχθηκε. Έτσι παραμένει ο Όλυμπος θελκτικός για όλους. Βραχυπρόθεσμο κέρδος σίγουρα μπορούμε να βγάλουμε από τον Όλυμπο. Όμως αν τον καταντήσουμε σαν τον Παρνασσό μετά δεν θα μπορούμε να τον ξαναγυρίσουμε στην σημερινή του μορφή. Αυτοί που όλα τα μετράνε με το τι μπαίνει στην τσέπη και δεν συγκινούνται ιδιαίτερα με τις διαφυλάξεις της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς ας ρίξουν μια ματιά στον “Παράδεισο” της Αράχωβας. Ας δούνε πόσοι από τους επαγγελματίες εκεί εξαιτίας της κρίσης κλείνουν γιατί επιλέξανε ένα πρόσκαιρο μοντέλο αξιοποίησης…
Εξάλλου, μάλλον ήδη τον έχουμε επιβαρύνει αρκετά τον Όλυμπο με τα 9 καταφυγία σε όλες τις πλευρές του βουνού και τα 6 καταφύγια ανάγκης. Με τις 200.000 επισκέψεις ετησίως, με τους ορεινούς μαραθώνιους, με το ελεύθερο σκι, τις αναβάσεις με τζιπ και μοτοσυκλέτες από την Θεσσαλική μεριά, ένα πεδίο βολής αρμάτων στα ριζά του βουνού στο Λιτόχωρο, από την άλλη μεριά ένα μικρό χιονοδρομικό. Αρκετά.
Μήπως να θυμηθούμε τα λόγια αυτού που πρώτος ανέβηκε στον Όλυμπο, του Frederic Boissonnas: “Τι περιμένετε, ω φίλοι Έλληνες, για να προφυλάξετε την πατρική σας κληρονομιά !”
Φ. Πετρίδης
ΚατηγορίεςΠεριβάλλον
Αφήστε μια απάντηση