Όλα τα δεδομένα δείχνουν, ότι η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, καθώς και των άλλων αερίων θερμοκηπίου (π.χ. μεθάνιο, μονοξείδιο του αζώτου, φθοριούχα αέρια) αυξάνει με γρήγορους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των αλόγιστων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Αποτέλεσμα της αύξησης αυτής είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία χαρακτηρίζεται από την συνεχή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης σε βαθμό που είναι αδύνατο πλέον να περιοριστεί στους 1,5 βαθμούς μέχρι το 2100 ή ακόμα και στους 2 βαθμούς σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή που έθεσε ως στόχο η συμφωνία του Παρισιού το 2016. Στη χώρα μας ζούμε ήδη έντονα το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής με τα ακραία καιρικά φαινόμενα που εμφανίζονται συχνά και συνοδεύονται από καταιγίδες, χαλαζοπτώσεις, πλημμύρες και ξηρασίες.
Για να μετριαστούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων αερίων ή να διασφαλιστεί η πρόληψη της παραγωγής τους. Οι εκπομπές αυτές θα πρέπει να μειωθούν κατά 50% μέχρι το 2050 σε παγκόσμια κλίμακα σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, προκειμένου να επιτευχθεί ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα πριν από το τέλος του αιώνα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει τον στόχο της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών και επιδιώκει, μέχρι το 2050, να έχει μειώσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 80 – 95 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Τα αγροδασικά συστήματα αποτελούν άριστο εργαλείο για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, γιατί μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης.
Κατά τη διαδικασία αυτή, τα δένδρα αποθηκεύουν τον άνθρακα στον κορμό, στα κλαδιά, στις ρίζες και στο έδαφος και ελευθερώνουν συγχρόνως το οξυγόνο, το οποίο επιστρέφει στην ατμόσφαιρα. Με άλλα λόγια, απομακρύνουν τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα και τον αποθηκεύουν σε άλλες δεξαμενές. Η αγροδασοπονία πιστώνεται ως μια στρατηγική για τη δέσμευση του άνθρακα ήδη από το 1997 με το πρωτόκολλο του Κιότο. Κι αυτό γιατί θεωρείται ότι έχει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες σε σχέση με άλλες χρήσεις γης, ιδιαίτερα με τη γεωργία. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει στη Γαλλία, ένα αγροδασικό χωράφι μπορεί να δεσμεύσει και να αποθηκεύσει 1,4 μέχρι 4 τόνους άνθρακα ανά εκτάριο και έτος με πυκνότητα 50-100 δένδρα ανά εκτάριο, ποσότητα που είναι 5-10 φορές μεγαλύτερη από ένα χωράφι με ποώδη γεωργική καλλιέργεια.
Η υπεροχή των αγροδασικών συστημάτων στη δέσμευση του άνθρακα σε σχέση με τις άδενδρες γεωργικές εκτάσεις οφείλεται στα δένδρα που είναι τα κυρίαρχα δομικά τους συστατικά. Σε σύγκριση με τα ποώδη γεωργικά φυτά, τα δένδρα έχουν πολύ μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια και πολύ πιο εκτεταμένο ριζικό σύστημα. Οι ρίζες τους εκμεταλλεύονται ένα πολύ μεγαλύτερο όγκο εδάφους, οπότε μπορούν να αποθηκεύσουν στο υπέδαφος πολύ μεγαλύτερες ποσότητες άνθρακα. Βέβαια, και τα ποώδη γεωργικά φυτά δεσμεύουν άνθρακα, αλλά οι ποσότητες είναι πολύ μικρές, ιδιαίτερα, αν πρόκειται για ετήσιες καλλιέργειες.
Γενικά, τα αγροδασικά συστήματα εξασφαλίζουν:
α.- μεγαλύτερες αποδόσεις λόγω της πιο αποτελεσματικής χρήσης των φυσικών πόρων (φως, νερό, θρεπτικά στοιχεία),
β.- μειωμένο κίνδυνο πυρκαγιάς,
γ.- ένα δίκτυο ασφάλειας για την απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος με την οριζόντια εξάπλωση των ριζών των δένδρων κάτω από το ριζικό σύστημα των ποωδών καλλιεργειών,
δ.- αυξημένη βιομάζα λεπτών ριζών σε όλα τα βάθη,
ε.- πιο σκιερές, δροσερότερες και πιο υγρές συνθήκες μεταξύ των σειρών των δένδρων με αποτέλεσμα τη μειωμένη οξείδωση του εδαφικού άνθρακα,
στ.- βελτιωμένους συνδυασμούς μυκόριζας μεταξύ των δένδρων και των γεωργικών καλλιεργειών,
ζ.- μειωμένη απώλεια της λεπτής οργανικής ουσίας από αιολική ή υδατική διάβρωση,
η.- αυξημένη δραστηριότητα γαιοσκώληκων, οι οποίοι προωθούν την οργανική ουσία σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους και
θ.- αυξημένη γονιμότητα λόγω λίπανσης, ζωικών αλληλεπιδράσεων και εμπλουτισμού του εδάφους με το φύλλωμα των δένδρων.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι δικαιολογούν την εγκατάσταση σύγχρονων αγροδασικών συστημάτων στις πεδινές και ημιορεινές περιοχές, στις οποίες επικρατούν άδενδρες γεωργικές καλλιέργειες, προκειμένου να αυξηθεί το οικολογικό αποτύπωμα της χώρας μας σε άνθρακα και να μετριαστούν, έτσι, οι δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, μια προσπάθεια στην οποία έχουμε υποχρέωση να συμβάλουμε ως Ελλάδα, αφού έχουμε υπογράφει το πρωτόκολλο του Κιότο, αλλά και την πρόσφατη συμφωνία του Παρισιού.
Β.Π. Παπαναστάσης
Πρόεδρος του ΕΑΔ
Δημοσιεύθηκε το ενημερωτικό δελτίο ΑΓΡΟΔΑΣΙΚΑ 13 του Ελληνικού Αγροδασικού Δικτύου
ΚατηγορίεςΔάσωση Γεωργικών Γαιών
Αφήστε μια απάντηση