Δρ Γεώργιος Καρέτσος
Διευθυντής Ερευνών (Δασική Οικολογία)
Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων
Αγαπητοί αναγνώστες του “dasarxeio.com”
Ας με συγχωρέσουν οι συνάδελφοι για την κατάχρηση του χώρου, (ενδεχομένως και του χρόνου) που τόσο φιλόξενα η ιστοσελίδα μας παραχωρεί και ελπίζω ότι δεν δημιουργούμε πρόβλημα στο βήμα ή ακόμη και απέχθεια σε κάποιους από εμάς, όταν ακούγονται απόψεις που δεν μας χαϊδεύουν τα αυτιά.
Το τελευταίο άρθρο του αγαπητού συναδέλφου Κώστα Δημόπουλου, ήρθε για να συμπληρώσει νομίζω το μέγεθος του προβλήματος που καλείται η Δασική Υπηρεσία να επιλύσει. Ποιο είναι το πρόβλημα; Μα φυσικά το χωροταξικό, ένα καθαρά πολιτικό πρόβλημα που προφανώς θα έπρεπε πράγματι να παρασύρει κάποιους επιστημονικούς κλάδους περισσότερο αρμόδιους, αλλά στην ουσία εκθέτει για να μην πω διασύρει το δικό μας κλάδο.
Ποια είναι η έκθεση; Με απλά λόγια οι μικρές ή μεγαλύτερες εκπτώσεις. Και μόνο ο τίτλος του άρθρου του αγαπητού κ. Δημόπουλου ανατρέπει τα λεγόμενα στη συνέχεια. Και επειδή ο ίδιος φέρει ως παράδειγμα τα φρύγανα, που μια μικρή έκπτωση στην τότε απόφαση του ΤΣΔ, μπορεί να διευκόλυνε την ανάρτηση ενός δασικού χάρτη που ξεσήκωνε κάποιες τοπικές κοινότητες, στην ουσία όμως αντέβαινε στη Συνταγματική επιταγή.
Θα σας αναφέρω μια μικρή ιστορία για άλλο ένα παράδειγμα υποχώρησης που μας προσβάλλει επιστημονικά και αναδεικνύει όλο το μέγεθος του προβλήματος. Όταν χαρτογραφούσαμε τις περιοχές NATURA, στην περιοχή του Σχινιά Μαραθώνα, προκλήθηκε ένα σοβαρό πρόβλημα (περίπου το 2000). Ο χάρτης είχε αποπερατωθεί. Τότε είχαν ήδη ξεκινήσει τα έργα των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και στο Σχινιά έπρεπε να εγκατασταθεί το Κωπηλατοδρόμιο. Μία γωνία τριών ή τεσσάρων περίπου στρεμμάτων της έκτασης που θα καταλάμβανε το εν λόγω έργο, έπεφτε εντός του οικοτόπου προτεραιότητας (6220 * Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea), γεγονός που εμείς αγνοούσαμε. Κάλεσε στο ΥΠΕΧΩΔΕ τότε ο συγχωρεμένος Γενικός Γραμματέας αν δεν κάνω λάθος, κ. Τολιέρης, την επιστημονική ομάδα που είχαμε αναλάβει τη χαρτογράφηση (Θ. Γεωργιάδης καθηγητής στην Πάτρα, Κ. Γεωργίου καθηγητής στο ΕΚΠΑ, κι εγώ ως ερευνητής του ΙΜΔΟ). Ο κ. Τολιέρης στη συζήτηση, ούτε λίγο ούτε πολύ ξεκίνησε με το ερώτημα «με ποιόν τρόπο χαρτογραφούμε και αν ο τρόπος αυτός φέρει υποκειμενισμό και αν κάναμε λάθος με τα όρια του οικοτόπου»; Του αντιτάξαμε ότι δεν έχει λόγο να μας κατηγορεί πως κάνουμε τη δουλειά μας, όπως κι εμείς δεν έχουμε λόγο να του υποδείξουμε πως κάνει τις υπόγειες στοές στα μεταλλεία, μιας κι εκείνος ήταν απόφοιτος μεταλλειολόγος. Η λύση δόθηκε με μια υποχώρηση της γραμμής χαρτογράφησης ώστε να παρεκκλίνει τόσο, όσο ήταν απαραίτητο για να γίνει το εθνικό έργο.
Η επιστημονική προσβολή όμως παρέμεινε και η αντίστοιχη κυριαρχεί και τώρα.
Και είναι αλήθεια ότι η υποχώρηση του τότε ΤΣΔ για τα φρύγανα που αναφέρει ο κ. Δημόπουλος, είχε την ίδια λογική, να προχωρήσει το εθνικό έργο των δασικών χαρτών, με μια μικρή έστω υποχώρηση, ως προς το αν τα φρύγανα καλύπτουν το χαρακτήρα της λεγόμενης δασοβιοκοινότητας. Μπορεί όντως αυτή η υποχώρηση να έλυσε κάποιο πρόβλημα της πολιτείας, άνοιξε όμως τις ορέξεις και επί του ασπαλάθου. Αν επιτρέψουμε την εξαίρεση του ασπαλάθου, λογικό κάποιοι για λόγους ισονομίας να θέλουν να υποχωρήσουμε και για τις κουμαριές, τα ρείκια, τις μυρτιές, τις πικροδάφνες, τα φιλλύκια, τους γαύρους και ενδεχόμενα να φτάσουμε και σε ψηλότερα δένδρα και ούτω καθ’ εξής. Δεν λύνεται φυσικά έτσι το πρόβλημα και κάθε έκπτωση θα προσκρούει και πάλι στο σύνταγμα και θα μειώνει ανεπανόρθωτα ίσως το επιστημονικό μας κύρος. Προφανώς και θέλουμε να προχωρήσουν οι δασικοί χάρτες και εμείς εξίσου αγωνιούμε για το δασικό μας πρόβλημα, όπως θέλω να πιστεύω και άλλοι συνάδελφοι που είδαν θετικά την απόφαση του ΤΣΔ.
Για να αναδείξω και ένα σημαντικό πρόβλημα που θα δημιουργηθεί σίγουρα, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς ως χώρα, γι’ αυτά που δεσμευόμαστε και υπογράφουμε στις διεθνείς μας υποχρεώσεις. Επανέρχομαι στον τύπο προτεραιότητας 6220 * (Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea). Αυτός ο τύπος οικοτόπου είναι πολύ κοινός στη χώρα μας και στην ουσία υπάρχει διάσπαρτος και σε μίξη με όλα τα φρυγανικά μας οικοσυστήματα. Για την βόρεια Ευρώπη είναι σπάνιος. Δικαίως έπρεπε να προστατευτεί με προτεραιότητα και η χώρα μας δεν επέδειξε κάποιο ενδιαφέρον να εξαιρεθεί. Ανεξάρτητα αν βρίσκεται σε περιοχή του δικτύου NATURA 2000, θα πρέπει επομένως να προστατεύεται και εκτός, όπως και άλλα είδη προτεραιότητας της Οδηγίας 92/43.
Ποιος θα έρθει να τον προστατεύσει σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία; Φυσικά η Δασική Υπηρεσία. Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα; Αν κάποιο έργο προβλέπεται να εγκατασταθεί ανυποψίαστα έστω, σε ένα χώρο που βρίσκεται ο οικότοπος αυτός, θα πρέπει αν όχι να απορριφθεί να υποχρεωθεί ο επενδυτής να λάβει μέτρα για την προστασία του. Για να μην κάνω το ερώτημα που μπορεί να προσβάλλει, ποιος συνάδελφος ιδιώτης και μη γνωρίζει τον τύπο οικοτόπου και την εξέχουσα σημασία του; Προφανώς ελάχιστοι και όταν κληθούν να κάνουν κάποια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάποιο έργο, λογικό είναι να τον αγνοήσουν, εφόσον συντίθεται κυρίως από «αναξιόλογα» θερόφυτα. Στην ουσία όλα τα αιολικά πάρκα των χαμηλών υψομέτρων αναπτύσσονται πάνω σ’ αυτόν τον τύπο οικοτόπου. Αν θέλουμε να είμαστε επιστημονικά ειλικρινείς και άτεγκτοι, δεν πρέπει να επιτρέψουμε κάποια επέμβαση σε τέτοιο τύπο οικοτόπου. Γίνονται όμως επεμβάσεις; Δυστυχώς γίνονται και ο τύπος οικοτόπου αγνοείται τεχνηέντως, διαφορετικά και εκείνος που αναλαμβάνει να κάνει τη μελέτη δεν θα πληρωθεί και φυσικά δεν θα επιβιώσει. Ποιος μπορεί να αντισταθεί; Φυσικά μόνο ο υπηρεσιακός υπάλληλος που έχει δώσει όρκο να υπερασπισθεί το σύνταγμα και τους νόμους και καλείται και υπό το φόβο κυρώσεων, να βγάλει το φίδι από την τρύπα. Έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα για να αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι».
Υπάρχει λύση;
Σ΄αυτήν τη χώρα όλα ξεκινούν με κάποιον ενθουσιασμό και καταλήγουν όπως μας έλεγε ο αείμνηστος καθηγητής μας Ντάφης, σε απογοήτευση. Το Σύνταγμά μας ήταν αποτέλεσμα ενθουσιασμού και προέκυψε μετά τη χούντα. Ο κόσμος άρχισε να ανασαίνει και όλες οι ιδέες περί δημοκρατίας, ισότητας, ελευθερίας κυριαρχούσαν και φυσικά διατυπώθηκαν στο Σύνταγμα και ορθά κατά την άποψή μου. Όταν όμως τα κυριαρχούντα αλλά και τα μικροσυμφέροντα διαπίστωσαν το μέγεθος του «ατοπήματος», άρχισαν να το ξηλώνουν με έννοιες «βοσκότοποι», «χορτολίβαδα», με συνταγματικό ορισμό του δάσους (πως δεν ορίστηκε και η εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς για να μπερδεύει τους γιατρούς;) κ.λπ. Αλλά η παραφροσύνη και τα συμφέροντα δυστυχώς δεν έχουν όρια.
Μια σοβαρή λύση υπάρχει. Να σχεδιάσει το κράτος το χωροταξικό ανάλογα με τις ανάγκες του και τις υποδομές του και τα υπόλοιπα ας τα αφήσει στην εποπτεία της Δασικής Υπηρεσίας. Γιατί οι άλλες υπηρεσίες βγάζουν τον εαυτό τους απέξω; Οι Δασολόγοι δεν είναι χωροτάκτες ούτε και νομικοί. Έχουν άλλες σοβαρές δουλειές να κάνουν που τις έχουν εγκαταλείψει στην ουσία από το 1979 με τον περίφημο νόμο 998/79. Τα δάση μας χρειάζονται διαχείριση και προστασία και οι αποδυναμωμένες και με αλλότρια πράγματα ασχολούμενες περιφερειακές υπηρεσίες, έχουν περιοριστεί δυστυχώς στα ελάχιστα. Εγώ νομίζω ότι μιας και έρχεται το Πάσχα να φωνάξουμε «τετέλεσται», ώστε να διατηρήσουμε τουλάχιστο την αξιοπρέπειά μας.
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 21.04.2021
ΚατηγορίεςΑπόψεις, Δασικά Οικοσυστήματα, Δασική Υπηρεσία, Δασικοί Χάρτες, Νομοθεσία
Μεγάλες αλήθειες που πρέπει να ακούγονται!