Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού – Πολεοδομικού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας,
Υπ. Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ
Έννοια χρήσης γης
Ως «χρήση γης» μπορούμε να ονομάσουμε τη λειτουργική δραστηριοποίηση του χώρου. Ως απόρροια της σχετικής συνταγματικής διάταξης, απαγορεύεται, καταρχήν, η λήψη μέτρων που επιφέρουν επιδείνωση των όρων διαβιώσεως και υποβάθμιση του υπάρχοντος φυσικού ή του διαγραφομένου από την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία οικιστικού περιβάλλοντος.
Χρήσεις γης και Σύνταγμα
Η επιβολή περιορισμών στις χρήσεις γης αποσκοπεί στην πραγμάτωση της κατά το άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος υποχρεώσεως του Κράτους για την επίτευξη των καλύτερων όρων διαβιώσεως και τη διαφύλαξη της ποιότητας ζωής στους οικισμούς και δεν παραβιάζουν, ως εκ τούτου, τις διατάξεις του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 1 της ΕΣΔΑ, εφ’ όσον δεν καθιστούν αδρανή την ιδιοκτησία σε σχέση με τον προορισμό της.
Η παρ. 2 άρθρ. 24 Σ αφήνει τις τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις στην επιστήμη, προκειμένου αυτή να έχει τον τελικό λόγο, ρύθμιση η οποία δεσμεύει άπαντας. Συνεπώς, σχετική νομοθετική ρύθμιση οφείλει να ψηφισθεί μόνο μετά από εκτίμηση ειδικής για την προτεινόμενη ρύθμιση επιστημονικής μελέτης.
Χρήσεις γης και σχεδιασμός
Ο καθορισμός χρήσεων γης στηρίζεται επιπροσθέτως, και στις κατευθύνσεις και προτάσεις του υπερκείμενου χωροταξικού σχεδιασμού[1]. Το σχέδιο πρέπει να περιέχει – μεταξύ άλλων – και τον καθορισμό των αναγκαίων όρων και περιορισμών στις χρήσεις γης, στη δόμηση, την εκτέλεση έργων και την έκταση δραστηριοτήτων κλπ.
Ο καθορισμός των χρήσεων γης, εφόσον γίνεται κατά τρόπο ειδικό και συγκεκριμένο, δεν χρειάζεται περαιτέρω εξειδίκευση και, συνεπώς, είναι δεσμευτικός, πρώτον ως προς την έκταση στην οποία αφορά η χρήση γενικής πολεοδομικής λειτουργίας, δεύτερον ως προς τη δέσμη των ειδικών πολεοδομικών λειτουργιών της χρήσης αυτής και τρίτον ως προς τον χρόνο εφαρμογής του, ο οποίος συμπίπτει με την έναρξη ισχύος της εγκριτικής του σχεδίου πόλεως υπουργικής απόφασης.
Χρήσεις γης μέσα από το νομολογιακό παράδειγμα της ΣτΕ 2878/2012: Χρήσεις γης και πολεοδομική αναμόρφωση
Στη ΣτΕ 2878/2012 (απόρριψη αίτησης για εν μέρει ακύρωση ΓΠΣ Ελευσίνας), ζητείτο η ακύρωση της αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος περί τροποποίησης του ΓΠΣ Ελευσίνας κατά το μέρος υπαγωγής της περιοχής στη διάταξη του άρθρου 15 του Ν. 2508/1997 για την πολεοδομική αναμόρφωση προβληματικών περιοχών και παράλληλα προβλέφθηκε για την ίδια αυτήν περιοχή ο καθορισμός χρήσεως πολεοδομικού κέντρου, με έμφαση στις χρήσεις αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, εξαιρουμένων ορισμένων ειδικών λειτουργιών της ανωτέρω γενικής πολεοδομικής λειτουργίας.
Περαιτέρω, ο συνταγματικός νομοθέτης, μεριμνώντας για την εξασφάλιση της δυνατότητας εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων σε σύντομο χρόνο μετά την έγκρισή τους, ώστε να εξυπηρετούνται κατά τρόπο αποτελεσματικό και οι προαναφερόμενοι σκοποί, προέβλεψε με το ίδιο άρθρο την υποχρέωση όλων αδιακρίτως των ιδιοκτητών ακινήτων που βρίσκονται είτε σε περιοχή η οποία χαρακτηρίζεται για πρώτη φορά ως οικιστική, εντασσόμενη σε πολεοδομικό σχέδιο, είτε σε υφιστάμενη οικιστική περιοχή, της οποίας το πολεοδομικό σχέδιο αναμορφώνεται, να διαθέσουν χωρίς αντάλλαγμα τμήμα της ιδιοκτησίας τους ή να καταβάλουν ορισμένο χρηματικό ποσό, προκειμένου να εξασφαλισθούν οι εκτάσεις που απαιτούνται για τους προβλεπόμενους από το πολεοδομικό σχέδιο κοινοχρήστους χώρους και χώρους κοινωφελών χρήσεων και να εξοικονομηθούν χρηματικά μέσα για την αντιμετώπιση των δαπανών εκτελέσεως των βασικών κοινοχρήστων πολεοδομικών έργων.
Οι ρυθμίσεις του άρθρ. 8 ν. 1337/83 για τον υπολογισμό των υποχρεώσεων εισφοράς σε γη των ιδιοκτησιών που αναμορφώνονται πολεοδομικώς κατά τον ν. 2508/1997, στηρίζονται στις ρυθμίσεις του άρθρου 24 παρ. 3 και 5 του Συντάγματος και δεν αντίκεινται στην κατά το άρθρο 17 του Συντάγματος προστασία της ιδιοκτησίας, δεδομένου ότι τα ποσοστά της οφειλόμενης εισφοράς σε γη που προβλέπονται από τις σχετικές διατάξεις του ν. 1337/1983 δεν υπερβαίνουν τα εύλογα όρια, ευρισκόμενα σε αντιστοιχία αφ’ ενός προς το μέγεθος της αυξήσεως της αξίας των ιδιοκτησιών που, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας, επέρχεται λόγω της εντάξεως τους σε πολεοδομικό σχέδιο και αφ’ ετέρου προς τις εκτάσεις κοινοχρήστων χώρων και χώρων κοινωφελών χρήσεων που είναι στοιχειωδώς αναγκαίες, ώστε να διαμορφώνονται συνθήκες ικανοποιητικές για τη διαβίωση των κατοίκων. Η ιδιοκτησία, άλλωστε, τελεί σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 17 του Συντάγματος υπό την επιφύλαξη ότι τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιοκτησία δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος[2].
——————
[1] ΣτΕ 148/2018 Τμ. Ε΄ [Ένταξη ακινήτων συνεταιρισμών σε ΠΕΡΠΟ – Δημιουργία νέων οικισμών από συνεταιρισμούς ή ιδιώτες – Προστασία γεωργικής γης], ΠερΔικ 4/2017, 711.
[2] ΣτΕ 3338/19999, 2951/1998, 1643/1997, 5209/1996, 3932/1995, 2380/1994, 2057-8/1994 Ολομ., 2155/1992 κλπ., περισσότερα: https://www.pgalanislaw.gr/blog/
♦⋅♦⋅♦
ΚατηγορίεςΔόμηση - Αυθαίρετα
Αφήστε μια απάντηση