Δημήτριος Η. Παπαστερίου
Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
Α. Με το «ζωτικό χώρο» υπάρχει τόσο υψηλού επιπέδου ενασχόληση νομολογίας και θεωρίας, ώστε να μην υπάρχει πια αμφισβήτηση για την ύπαρξή του ως θεσμού, θεμελιωμένου στο δικαίωμα της προσωπικότητας και στο δικαίωμα στο (δασικό) περιβάλλον.
Το περιβάλλον αφενός είναι προστατευόμενο αγαθό τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου δικαίου, αφετέρου συμπίπτει με τον υπό ευρεία έννοια ζωτικό χώρο του ανθρώπου[1]. Η προστασία αυτή τόσο από το δημόσιο όσο και από το ιδιωτικό δίκαιο είναι γνωστό και καθόλου σπάνιο φαινόμενο στην έννομη τάξη. Υπάρχουν, όμως, και αποκλίνουσες απόψεις[2] .
Εξαιρετικά σημαντική είναι η θέση του ΑΠ για το «ζωτικό χώρο».
Νομολογία:
«…το δικαίωμα χρήσης των κοινόχρηστων πραγμάτων αποτελεί αυτοτελή εκδήλωση του δικαιώματος της προσωπικότητας, όπως προσδιορίζεται από τη διάταξη του άρθρου 57 ΑΚ (ΑΠ 718/2001). Το δικαίωμα επί της προσωπικότητας προσδιορίζεται εννοιολογικά και με τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1, 5 παρ. 1, 2 και 5 και 24 παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος, ενώ η συμπεριφορά με την οποία διαταράσσεται από τρίτους στοιχείο περιβαλλοντικό κατά τέτοιο τρόπο, ώστε, είτε να αλλοιώνεται ή να καταργείται η κοινή ωφέλεια που πηγάζει από τη χρήση του συγκεκριμένου πράγματος, είτε να καθίσταται αδύνατη η χρήση του στοιχείου αυτού, συνιστά παράνομη προσβολή κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 970 Α.Κ., όπως αυτές εμπλουτίζονται από το άρθρο 24 του Συντάγματος. Επομένως, το δικαίωμα του ανθρώπου στη χρήση και την απόλαυση της ωφέλειας του ζωτικού χώρου του, αποτελεί την ιδιωτικού δικαίου έκφανση της κατοχύρωσης από το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος, του κοινωνικού δικαιώματος στο περιβάλλον, που τριτενεργεί στις ιδιωτικές έννομες σχέσεις μέσω των διατάξεων των άρθρων 57 και 967 επ. Α.Κ…»[3].
Η μείωση του «ζωτικού χώρου» λόγω των πυρκαγιών Ιουλίου/Αυγούστου 2021 είναι πασιφανής. Και άκρως επικίνδυνη, για όλους μας, αλλά και για τα παιδιά μας και τα παιδιά τους. Εθελοτυφλούμε όταν περιοριζόμαστε στη λήψη των άμεσα επειγόντων μέτρων, χωρίς βέβαια να αγνοούμε το πόσο απαραίτητα είναι.
Β. Η παρούσα έννομη τάξη δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα αιτήματα των καιρών. Η δικαστική αρωγή χωλαίνει επικίνδυνα. Απουσιάζει η αμεσότητα και απουσία αυτή μέρα με τη μέρα γίνεται περισσότερο καταστροφική. Το σημερινό ζήτημα των ποικίλων καταστροφών είναι προφανές ότι θα μεγεθυνθεί. Με ρυθμούς απρόβλεπτους. Είναι φανερό ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη για μια δικαστική αρωγή που θα είναι αποτελεσματικά άμεση και άμεσα αποτελεσματική.
Γ. Πόσο χρήσιμη – αλλά και αναγκαία – θα ήταν εδώ μια «πιλοτική δίκη»!! Όχι σαν τις μορφές της Πιλοτικής Δίκης ή της Πρότυπης Δίκης. Μια ματιά στην υπάρχουσα βιβλιογραφία δίνει την ένταση και την έκταση των ποικίλων νομικών ζητημάτων[4].
Αναζητούμε τη θεσμοθέτηση μιας πιλοτικής δίκης άλλης μορφής και άλλου περιεχομένου, μια «πιλοτική δίκη» με βάση νέες αρμοδιότητες του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου, που θα μπορούσε να καλύψει αμφισβητήσεις και των πεδίων του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου, εφόσον από την έννομη τάξη εξακολουθεί, χωρίς σοβαρούς λόγους, να λείπει ένα Συνταγματικό Δικαστήριο. Βέβαια μια τέτοια ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΔΙΚΗ, αν ποτέ θεσμοθετηθεί, θα εγείρει και πάλι αμφισβητήσεις, διχογνωμίες, αντιπαλότητες και πιθανόν συγκρούσεις. Μπορεί όμως να αποτελέσει ένα ουσιαστικό βήμα για την παροχή άμεσης δικαστικής αρωγής. Αυτός είναι ένας από τους εφικτούς στόχους.
Όπως έχουν τα πράγματα, οι διεκδικήσεις του Μάτι θα επαναληφθούν και στις πυρκαγιές Ιουλίου-Αυγούστου 2021, με απονομή δικαιοσύνης στο μέλλον, ίσως μιας εικοσαετίας!
…………….
[1] Όπως δέχεται ο Καράκωστας, Περ&Δικ3, σ. 3 (και υποσημ. 2).
[2] Στο πεδίο των απόψεων βλ. Απ. Γεωργιάδης, ΕμπρΔ2, § 30, αρ. 33. Φουντεδάκη, ΦυσΠροσ, σ. 237.
[3] ΑΠ 43/2016, ΝΟΜΟΣ. Βλ. σχετικά, παραπέρα, Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 19, αρ. 12-18∙ § 22, αρ. 22—31. Ο ίδιος, ΔασΧάρτ(2019), § 1, αρ. 8-9∙ § 11, αρ. 67-69. Ο ίδιος, Αναδάσωση, § 1, αρ. 49∙ § 20, αρ. 60 και 182.
[4] Βλ. ενδεικτικά Αρναούτογλου, Η πρότυπη ή πιλοτική δίκη ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, 2012. Λαδά, Η πιλοτική δίκη του άρθρου 1 του ν, 3900/2010, 2017. Μπουκουβάλα, Η σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία των νόμων, σ. 176-221, 2018.
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 27.08.2021
Αφήστε μια απάντηση