Ως το δέντρο της μακροβιότητας είναι η γνωστή από την εποχή του Ομήρου “Κράνεια”, η σημερινή κρανιά που συναντάμε σε ελληνικά δάση.
Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι ο Δούρειος Ίππος φτιάχτηκε από τα ξύλα κρανιάς που έκοψαν οι Έλληνες από το ιερό δάσος του Απόλλωνα στο όρος Ίδα της Τρωάδας.
Ανάμεσα στα ευγενή ξύλα, η αρσενική κρανιά ήταν το πιο διαδεδομένο στην αρχαιότητα. Το ξύλο της, όπως διαβάζουμε και στο Θεόφραστο, είναι τόσο σκληρό, όπως το κέρας ζώου και γιαυτό χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα για την κατασκευή ακοντίων. Ο Ηρόδοτος, περιγράφοντας τα τόξα των Λυκίων, αναφέρει ότι τα βέλη ήταν φτιαγμένα από ξύλο κρανιάς. Ο νεότερος γιος της Εκάβης και του Πριάμου, ο Πολύδωρος φονεύεται από τον βασιλέα των Θρακών Πολυμήστορα, με δόρυ από το ίδιο ξύλο.
Από αυτό φτιάχνονταν ακόμα τα μακεδονικά δόρατα, οι γνωστές «σάρισες». Ο μύθος θέλει και το ακόντιο με το οποίο ο Αϊ Γιώργης σκότωσε τον δράκο να μην είναι από διαφορετικό ξύλο.
Το ακόντιο με το οποίο ο Ρωμύλος προσδιόρισε τα όρια της πρώτης Ρώμης μπήγοντάς το στο έδαφος ήταν και αυτό από ξύλο κρανιάς. Ο μύθος λέει ότι το ακόντιο αυτό άνθισε έπιασε ρίζα και ακόμα και μετά από 700 χρόνια ορθωνόταν πάνω στον λόφο Παλατίνο μια πελώρια κρανιά.
Από αυτό το ευγενές ξύλο ήταν ακόμα οι γκλίτσες των βοσκών, αλλά και το μπαστούνι, στο οποίο στηριζόταν ο Τειρεσίας, από τότε που τυφλώθηκε από την Αθηνά στο όρος Ελικών, επειδή την είδε γυμνή να παίρνει το λουτρό της.
Η πρώτη αναφορά που έχουμε για το δένδρο αυτό είναι στην Οδύσσεια του Ομήρου και αφορά τους καρπούς του, τα κράνα, με τους οποίους η Κίρκη τάισε τους συντρόφους του Οδυσσέα, αφού τους μεταμόρφωσε σε χοίρους. Στην αρχή τους έδωσε κρασί ανακατεμένο με τυρί ξυσμένο, μέλι και κριθαράλευρο. Στο μείγμα αυτό έριξε και βοτάνια, για να ξεχάσουν την πατρίδα τους για πάντα. Κι όταν εκείνοι το ήπιαν, τους χτύπησε με το ραβδί της και τους έκλεισε μέσα στο χοιροστάσιο. Αυτοί απόκτησαν τότε κορμί χοίρου, αλλά κράτησαν το νου τους διαυγή. Για να τραφούν η Κίρκη έριξε κράνα, πρινοβέλανα μπροστά τους και βαλάνια, ό,τι έτρωγαν και οι χοίροι. Ο καρπός αυτός θεωρείται εκλεκτή τροφή για τους χοίρους.Ο Οδυσσέας απέφυγε τη μεταμόρφωση χάρη στο αντίδοτο που του έδωσε ο Ερμής. Αυτό δεν επέτρεψε στα βοτάνια της Κίρκης να επιδράσουν. Ταυτόχρονα για να αποφύγει το χτύπημα με το ραβδί της, την απείλησε με το σπαθί του.
Κράνα πρόσφεραν σαν γεύμα στους θεούς, ο Φιλήμων και η Βαυκίς, το ευσεβές ζευγάρι των φτωχών γερόντων από τη Φρυγία που ήταν οι μόνοι που φιλοξένησαν το Δία και τον Ερμή, όταν έφθασαν στο σπίτι τους, μετά από περιπλάνηση σε πολλές χώρες, όπου είχαν συναντήσει μόνο αδιαφορία και έχθρα.
Η κράνεια εκτός από καλλωπιστικό φυτό, έχει χρησιμότατες ιδιότητες. Οι ρίζες του δένδρου σχηματίζουν ένα πυκνό δίκτυο που συγκρατεί το έδαφος. Το ξύλο του δεν επιπλέει στο νερό και η σκληρότητά του επιτρέπει τη χρήση του για λαβές εργαλείων και μαχαιριών, πλην άλλων. Από τον φλοιό προέρχεται μια κόκκινη βαφή με την οποία παλαιότερα βάφονταν δέρματα, ενώ με τους καρπούς έβαφαν αβγά.
Από τα αρχαία χρόνια μέχρι τις ημέρες μας τα κράνα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της διάρροιας και των εντερικών παθήσεων λόγω της τανίνης που περιέχουν.
Οι καρποί του είναι στυφοί στην αρχή και με την πλήρη ωρίμανση γίνονται εδώδιμοι. Περιέχουν αντιοξειδωτικά (φλαβονοειδή και ανθοκυάνες) με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα πολύ σημαντικό φαρμακευτικό φυτό. Επίσης η περιεκτικότητά του σε βιταμίνη C και βιταμίνη Α είναι υψηλή. Περιέχουν ακόμη τανίνες, πηκτίνες και πολλά μεταλλικά στοιχεία όπως είναι ο σίδηρος.
Δεν πρέπει να συγχέουμε τα κράνα με τα κράνμπερι. Λέγεται ότι τα κράνα είναι ακόμα ευεργετικότερα από τα κράνμπερι.
Βιβλιογραφία
Hellmut Baumann, Le bouquet d’Athéna
Οδύσσεια, μετάφραση Ν.Καζαντζάκη- Ι.Θ.Κακριδή, ραψωδία κ
Βικιπαίδεια
Δημοσιεύτηκε στο Facebook, στη σελίδα “Οι Μυθολόγοι”
ΚατηγορίεςΧλωρίδα
Απάντηση