Δρ. Ρήγας Τσιακίρης,
ΠΕ Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος
Phd, Οικολογίας & διαχείρισης άγριας πανίδας
MSc Οικολογίας
Το εμβληματικό δάσος της Δαδιάς και του Έβρου αποτελούσαν μέχρι πρότινος κάποια από τα αρχαιότερα σωζόμενα αγροδασικά τοπία της χώρας μας και της Ευρώπης. Ένα εγκαταλειμμένο, δυστυχώς για πολλές δεκαετίες, πολυποίκιλο μεσογειακό και εύφλεκτο αγροδασικό οικοσύστημα, ένα μοναδικό πολιτισμικό τοπίο «εργόχειρο», που δημιούργησε ο απαράμιλλος συνδυασμός της μακραίωνης παρουσίας του ανθρώπου και των μοναδικών στοιχείων του γεωφυσικού περιβάλλοντος της ακριτικής αυτής γωνιάς της Θράκης.
Το τοπίο αυτό με τα αραιά δασολίβαδα σε πεδινές, λοφώδεις και βραχώδεις εκτάσεις, εναλλασσόμενα με βοσκοτόπους, αγρούς και χωράφια με φυτοφράχτες και οπωροφόρα δέντρα, αμπέλια, μουριές και σιταροχώραφα που τα διέσχιζαν ποτάμια και εποχιακά ρέματα, ήταν γνωστό παγκοσμίως καθώς διατηρούσε τη μεγαλύτερη ποικιλότητα αρπακτικών πουλιών στη νοτιοανατολική Ευρώπη, αποτελώντας κιβωτό βιοποικιλότητας για όλα τα είδη της ζωής, θαυμαστή σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ένα αγροδασικό τοπίο που βρίσκονταν όμως σε αποδρομή και εγκατάλειψη εδώ και δεκαετίες, όπως και οι οικισμοί, με χαρακτηριστικότερο το Σουφλί με τα ερειπωμένα «κουκουλόσπιτά» του, το γνωστό βιομηχανικό κέντρο των αρχών του προηγούμενου αιώνα με τα ξακουστά μετάξια του. Αντίστοιχη ερήμωση ακολούθησε και το «φυσικό» περιβάλλον, με τα βιο-πολιτισμικά τοπία του παρελθόντος να δασώνονται και να πυκνώνουν μετά το 1940 (βλέπε Εικόνα 1). Μόνο κάποια παραγωγικά χωράφια μεγάλωσαν για να βολεύουν τα σύγχρονα αγροτικά μηχανήματα, ενώ τα αιωνόβια πεύκα με τις χαρακτηριστικές πεπλατυσμένες κόμες όπου φώλιαζαν οι ξακουστοί μαυρόγυπες και οι αετοί κατακλύζονταν πλέον παντού ολόγυρα από νεαρή αναγέννηση, όπως και τα ερημωμένα σπίτια που γέμισαν δέντρα και αγριόχορτα.
Εικόνα 1. Το Σουφλί (κάτω δεξιά σε κόκκινο κύκλο) και οι γύρω εκτάσεις από την «Θέαση» του κτηματολόγιου. Η δεξιά ασπρόμαυρη εικόνα είναι από τις αεροφωτογραφίες του 1945 και η αριστερή από πρόσφατη δορυφορική εικόνα (2015-2016). Διακρίνεται ξεκάθαρα η «εισβολή» του δάσους στις αγροδασικές εκτάσεις και η μείωση της μωσαϊκότητας που ήταν το χαρακτηριστικό ενός πλούσιου και παραγωγικού τοπίου που υποστήριζε χιλιάδες οικογένειες.
Δεκαετίες άστοχων πολιτικών στον αγροτικό, δασικό και περιβαλλοντικό τομέα, τόσο της χώρας όσο και της ΕΕ, οδήγησαν εδώ και πολλά χρόνια στη φυσική δάσωση και πύκνωση του δάσους και την εγκατάλειψη των «μη ανταγωνιστικών» οικονομικά μικτών αγροδασικών τοπίων, σε χωράφια και αγρούς. Εδώ και δεκαετίες επιστήμονες κρούουν το κώδωνα του κινδύνου, καθώς διαπίστωναν τη μείωση της μωσαϊκότητας και την ανάγκη αλλαγής του μοντέλου διαχείρισής του δάσους και των γειτονικών αγροτικών εκτάσεων, που προσέκρουσαν στην γραφειοκρατία, την πολυνομία και την αδιαφορία του κεντρικού κράτους για τη διατήρηση του ακριτικού αυτού πληθυσμού στον τόπο του. Την απαξίωση και διάλυση της δασικής υπηρεσίας και των υπηρεσιών του αγροτικού χώρου, ακολούθησε η φυλλοροή του αγροτικού πληθυσμού και η διάλυση των κοινωνικών δομών, με αντίλογο την υποτιθέμενη «προστασία της φύσης» και τον τουρισμό, χωρίς μακροχρόνιο σχεδιασμό και όραμα, βασισμένο σε αλλοπρόσαλλες και συχνά αντικρουόμενες πολιτικές που έκαναν ακόμη και τους εμπνευσμένους επιχειρηματίες να βρίσκουν τοίχο άρνησης στα υπουργεία και στους ασκούντες κοντόθωρη ψηφοθηρική πολιτική.
Έτσι κάηκε η Δαδιά και ολόκληρος ο νότιος Έβρος: από τη σταδιακή εγκατάλειψη, οικονομική και πληθυσμιακή, και την απαξίωση. Η μεγαπυρκαγιά ήταν αναμενόμενη. Δεν χρειάζεται λοιπόν να αναζητούμε αποδιοπομπαίους τράγους. Εμπρηστές είναι όσοι αδιάφοροι κάθονται σε καρέκλες γραφείων και δεν αφουγκράζονται τον μόχθο των Ακριτών μας και τις προσπάθειές τους για να παραμείνουν τα παιδιά τους στον γενέθλιο τόπο ,να προκόψουν από τη γη και την τοπική τους παραγωγή και να νοιώθουν περήφανοι για την πατρίδα τους.
ΚατηγορίεςΑπόψεις, Δασικά Οικοσυστήματα, Προστατευόμενες περιοχές, Πυρκαγιές - Αναδασώσεις