Σοφία Ε. Παυλάκη,
Δικηγόρος, M.Sc.
Εδώ και αρκετές ημέρες παρακολουθούμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δια των αρμοδίων οργάνων του, να δίνει συνεχείς παρατάσεις στις προθεσμίες του Κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων και άλλες πολλές και λεπτομερείς σχετικές οδηγίες με εγκυκλίους του. Αναρωτιέται κανείς, αν έχουν ποτέ ενημερωθεί οι αρμόδιες υπηρεσίες ότι είναι σαν να μη δίνονται οι οδηγίες και οι παρατάσεις αυτές και πως τίποτα απολύτως από το περιεχόμενο των εν λόγω εγκυκλίων δεν δύναται να ισχύσει δεσμευτικά για το σύνολο της επικράτειας με νομικά κριτήρια.
Σύμφωνα με τη θεωρία του δημοσίου δικαίου και την πάγια νομολογία των δικαστηρίων μας, οι εγκύκλιοι αποτελούν εσωτερικά έγγραφα της δημόσιας διοίκησης με καθαρά πληροφοριακό – ρυθμιστικό χαρακτήρα για τις υπηρεσίες της και μόνο. Ο πολίτης δεν είναι υποχρεωμένος ούτε δύναται να γνωρίζει το περιεχόμενο των εγκυκλίων, αφού δεν δημοσιεύονται στο ΦΕΚ, επομένως στερούνται της νόμιμης, αναγκαίας δημοσιότητας που έχουν οι νόμοι, τα προεδρικά διατάγματα, οι υπουργικές αποφάσεις και κάθε άλλη, κανονιστική ή ατομική, πράξη της διοικήσεως, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Για τον λόγο αυτό και η υπηρεσία που εκδίδει την εγκύκλιο δεν δικαιούται να την επικαλεστεί σε βάρος του πολίτη, γιατί δεν γεννά ούτε υποχρεώσεις ούτε δικαιώματά του.
Οι εγκύκλιοι της διοικήσεως στερούνται εκτελεστότητας, αφού η ρύθμιση την οποία θεσπίζουν δεν είναι υποχρεωτική από την έκδοσή τους χωρίς άλλη διατύπωση, ούτε θέτουν μονομερώς κανόνες δικαίου που αφορούν τους διοικουμένους, λόγω του ότι δεν ενσωματώνουν άσκηση δημόσιας εξουσίας απευθυντέα προς το κοινωνικό σύνολο. Για τους λόγους αυτούς οι εγκύκλιοι δεν δύνανται ούτε να προσβληθούν παραδεκτώς με αίτηση ακυρώσεως, όπως οι κανονιστικές και ατομικές διοικητικές πράξεις που έχουν όλα τα γνωρίσματα των διοικητικών πράξεων, ήτοι τόσο το τεκμήριο της νομιμότητας (μέχρι την τυχόν προσβολή και ακύρωση ή ανάκλησή τους) όσο και την εκτελεστότητα.
Με άλλα λόγια, οι εγκύκλιοι δεν συνιστούν, κατά το δίκαιο, εκτελεστές διοικητικές πράξεις, αλλ’ απλά πληροφοριακά, εσωτερικά έγγραφα της διοικήσεως, αφού στερούνται του αναγκαίου στοιχείου της εκτελεστότητας των διοικητικών πράξεων και δεν εμπεριέχουν νομικώς δεσμευτικό καθορισμό συμπεριφοράς που επιφέρει κάποια άμεση μεταβολή στον εξωτερικό, νομικό κόσμο. Κατ’ εξαίρεση και μόνον δέχεται το δίκαιο ότι μπορεί μία εγκύκλιος να έχει εκτελεστό χαρακτήρα και να προσβληθεί ακυρωτικά, αν με αυτήν καθορίζονται υποχρεώσεις ή αναγνωρίζονται δικαιώματα στους διοικουμένους, μόνον εφόσον όμως, στην περίπτωση αυτή, η εγκύκλιος έχει δημοσιευθεί και στο ΦΕΚ, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Είναι επομένως απαράδεκτη και μη δεσμευτική για τους διοικουμένους, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων, η επιβολή σε αυτούς, με εγκυκλίους της διοικήσεως που δεν δημοσιεύονται καν στο ΦΕΚ, υποχρεώσεων και περιορισμών σε βάρος της συνταγματικά κατοχυρωμένης ιδιοκτησίας τους και ο καθορισμός συνεχών παρατάσεων στα προβλεπόμενα δυσβάστακτα και μη εφαρμόσιμα μέτρα που τους αφορούν και μάλιστα με την απειλή κυρώσεων.
Πρόκειται για ακόμα ένα εξωθεσμικό παράδοξο από τα πολλά με τα οποία το ΥΠΕΝ, ολοένα και συχνότερα, ασκεί τις εξουσίες του τελευταία, που συνιστά ευθεία προσβολή των συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών της νομιμότητας και του κράτους δικαίου, και το οποίο πιστώνεται -και αυτό- στα «έργα και στις ημέρες» της παρούσας πολιτικής ηγεσίας του.
Πηγές:
– ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/42966/1311/19.4.2024 (ΑΔΑ: ΡΦΛΡ4653Π8-ΜΤΒ) Εγκύκλιος – «Εφαρμογή του Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων»
– Εγκύκλιος ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/28909/848/15.3.2024 (ΑΔΑ: ΡΛ2Π4653Π8-ΚΣΡ) «Εφαρμογή του Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός και πλησίον δασικών εκτάσεων»
– «Νέα εγκύκλιος για την εφαρμογή του Κανονισμού Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων», https://dasarxeio.com/2024/04/19/135496/
– Επαμεινώνδας Σπηλιωτόπουλος, «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», τόμ. Ι, 5η έκδοση, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 1991.
– Μιχαήλ Στασινόπουλος, «Δίκαιον των διοικητικών πράξεων», Αθήναι 1957, ανατύπωσις, 1982.
– Δημήτριος Τσάτσος, «Συνταγματικό Δίκαιο», τόμ. δεύτερος, «Οργάνωση και Λειτουργία της Πολιτείας», εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλας, 1993.
– Πρόδρομος Δαγτόγλου, «Γενικό Διοικητικό Δίκαιο», 3η έκδοση, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 1992.
– Πρόδρομος Δαγτόγλου, «Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο», 2η έκδοση, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 1994.
– Προκόπιος Παυλόπουλος, «Διοικητικό δίκαιο» (συλλογικό έργο), εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 2010.
– Δημήτριος Τομαράς, «Η κανονιστική διοικητική πράξη», Αθήνα 2006.
– Ευγενία Πρεβεδούρου, «Έννοια και διακρίσεις της διοικητικής πράξης (Γενικό Διοικητικό Δίκαιο)», https://www.prevedourou.gr/