Στην αρχαιότητα η φαντασία των ανθρώπων είχε φροντίσει να δώσει σε κάθε στοιχείο της φύσης μια μυθολογική διάσταση η οποία κατά κάποιο τρόπο εντάσσονταν σε μια συνολική αφήγηση που “εξηγούσε” τον κόσμο που τους περιέβαλλε. Συχνά αυτό το πλέγμα των μυθολογικών στοιχείων ενσωματωνόταν στην θρησκεία τους και έπαιρνε με αυτό τον τρόπο ένα επιπλέον κύρος, αυτό της θρησκευτικής αλήθειας.
Ο ορθολογισμός και η επιστήμη από την άλλη πλευρά επιτελούσε τον δικό του ρόλο, υπέσκαπτε τον μύθο, τις δοξασίες και προσπαθούσε να δώσει μια ερμηνεία που θα μπορούσε να επαναληφθεί και να επιβεβαιωθεί με το πείραμα, να αντέχει στην αμφισβήτηση και να στέκει στα στέρεα πόδια των κανόνων της λογικής.
Αυτή είναι μια διαπάλη που κρατά αιώνες τώρα, ωστόσο φαίνεται, πως ο άνθρωπος όσο έχει ανάγκη τις επιστημονικές αλήθειες αλλό τόσο η ψυχούλα του έχει ανάγκη να νιώσει την μαγεία του παραμυθιού, την θαλπωρή της θρησκευτικής πίστης και να απελευθερώσει την φαντασία του αναπλάθοντας ή και δημιουργώντας νέους μύθους και ιστορίες δίνοντας έτσι στο σύμπαν που τον περιβάλλει μια πιο ανθρώπινη διάσταση από αυτή των επιστημονικών συγγραμμάτων.
Με αυτό το σκεπτικό ίσως μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα πως ο Χριστιανισμός ενσωμάτωσε με την σειρά του κάποιους τέτοιους μύθους που φθάνουν ως τις μέρες μας και έδωσε μια άλλη διάσταση στα αξιοθαύμαστα της φύσης, αυτά που βλέπουμε με τα μάτια μας και δεν μπορούμε να τα πιστέψουμε.
Ένα από αυτά είναι το βυζαντινής εποχής, εκκλησάκι της Αγίας Θεοδώρας στο χωριό Βάστα, 30 χιλιόμετρα από τη Μεγαλόπολη. Σε αυτό το θαύμα της φύσης ή της πίστης της Αγίας Θεοδώρας (επιλέξτε ότι θέλετε) βλέπουμε πάνω στην οροφή του να έχουν φυτρώσει 17 μεγάλα δέντρα. Οι ρίζες τους χάνονται μέσα στους πέτρινους τοίχους, ενώ στο κάτω μέρος της στέγης και στο εσωτερικό της μικρής εκκλησίας δεν είναι εμφανή τα ίχνη των ριζών. Στην βάση της εκκλησίας, στα θεμέλιά της περνούν τα νερά του χείμαρρου Κρύα που διασταυρώνεται με τον ποταμό Χάραδρο.
Γιορτάζει στις 11 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο. Χιλιάδες προσκυνητές επισκέπτονται το εκκλησάκι για να προσκυνήσουν και να θαυμάσουν το σπάνιο αυτό φαινόμενο.
Η ερμηνεία που έδωσε η φαντασία και η θρησκευτική πίστη των ανθρώπων είναι ότι σε αυτό το σημείο θανατώθηκε η οσιομάρτυρας Θεοδώρα προσευχόμενη: “Χριστέ μου συγχώρεσε τους εχθρούς μου κάνε το σώμα μου εκκλησία, τα μαλλιά μου δέντρα και το αίμα μου ποτάμι για να τα ποτίζει.” Έτσι μετά το θάνατό της στην στέγη και τους τοίχους του ναού που ανεγέρθηκε στην μνήμη της, φύτρωσαν δεκαεπτά δένδρα που αντέχουν σε κάθε άνεμο και οι ρίζες τους φθάνουν με θαυμαστό τρόπο, διαπερνώντας τους τοίχους για να ξεδιψάσουν, στο νερό που κυλάει στην βάση του ναού.
Αναφορικά με την ιστορική αλήθεια υπάρχουν αρκετές δοξασίες. Λέγετε λοιπόν ότι “κατά το Βυζάντιο, κάθε χωριό είχε αυτόνομο χαρακτήρα. Είχε τη δική του κοινωνική, διοικητική καθώς και στρατιωτική αρχή. Κάθε οικογένεια του χωριού όφειλε να προσφέρει έναν άντρα για τον στρατό του κι αν αυτό δεν ήταν εφικτό, έπρεπε να καταβάλει χρήματα για την μίσθωση ενός μισθοφόρου να της εκπροσωπήσει.
Η νεαρή Θεοδώρα ήταν το μεγαλύτερο κορίτσι μιας φτωχής και πολύ θρήσκας οικογένειας με πατέρα ηλικιωμένο και άρρωστο και ζούσε σε ένα χωριό της Πελοποννήσου, την Βάστα λίγο έξω από την Μεγαλόπολη. Το χρηματικό ποσό που απαιτείτο για την πληρωμή μισθοφόρου ήταν πολύ μεγάλο για τις δυνατότητες της οικογένειά της και ο πατέρας της ανήμπορος να πάρει μέρος σε μάχη. Έτσι η Θεοδώρα σε ηλικία 17 ετών αποφάσισε να υποδυθεί τον άντρα και να συμμετέχει η ίδια στον στρατό του χωριού της. Βρέθηκε πολύ σύντομα να πολεμά σε μάχες με περίσσιο θάρρος και όπως ήταν λογικό προάχθηκε σε βαθμό. Το σθένος της, αλλά και η σεμνότητά της την έκαναν αρεστή μέσα στο στράτευμα. Μια νεαρή κοπέλα δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην γοητεία του νεαρού στρατιώτη κι έτσι τον ερωτεύθηκε. Η Θεοδώρα δεν ήθελε να προδώσει το μυστικό της γιατί αυτό θα εξέθετε όλη την οικογένειά της. Όσο κι αν η Θεοδώρα προσπαθούσε να μεταπείσει την νεαρή κοπέλα λέγοντας της ότι είναι αφιερωμένη στον Θεό, τόσο η νεαρή κοπέλα ήθελε τον νεαρό που έβλεπε μπροστά της, τον όμορφο και θαρραλέο στρατιώτη που είχε γνωρίσει Η συνεχής άρνηση της Θεοδώρας οδήγησε την νεαρή κοπέλα στην εκδίκηση. Κοιμήθηκε με κάποιον άλλο στρατιώτη με τον οποίο έμεινε έγκυος και πήγε στον Διοικητή του στρατού δηλώνοντας ότι η Θεοδώρα, δηλαδή ο στρατιώτης που είχε ερωτευθεί η κοπέλα, ήταν εκείνος που την άφησε έγκυο και θα έπρεπε να την παντρευτεί.
Η άρνηση της Θεοδώρας, η οποία δεν ήθελε να αποκαλύψει το μυστικό της, στον συγκεκριμένο γάμο, δεν επέτρεπε παρά την καταδίκη της σε θάνατο λόγω ατίμωσης της νεαρής κοπέλας.Έτσι κι έγινε. Ο νεαρός στρατιώτης μέχρι την έσχατη στιγμή δεν ήθελε να αποκαλύψει το μυστικό του και να φέρει έτσι τον πατέρα του σε δύσκολη θέση. Οδηγήθηκε έξω από το χωριό και εκτελέστηκε. Καθώς ξεψυχούσε, είπε: «Κάνε κύριε τα χρόνια μου να γίνουν δέντρα και ο αίμα μου νερό να τα ποτίζει». και ξαφνικά, ένα ρυάκι σχηματίστηκε με ορμητικό νερό…
Μερικούς αιώνες αργότερα, γύρω στον 12 αιώνα, στο σημείο αυτό φτιάχτηκε ένα Εκκλησάκι εις μνήμη της Αγίας Θεοδώρας όπου μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν τα λείψανά της. Με την ολοκλήρωση αυτού, φύτρωσαν 17 δέντρα στην στέγη του όσα και τα χρόνια της Θεοδώρας όταν θανατώθηκε και έτσι ολοκληρώθηκε ο θρύλος της Αγίας Θεοδώρας.”
Τον Δεκέμβριο του 1959 ο Έκτακτος Επιμελητής Αρχαιοτήτων Γορτυνίας με έκθεσή του εισηγήθηκε αφ’ ενός την εκρίζωση των δέντρων από τη στέγη του ναΐσκου και αφ’ ετέρου τον καθαρισμό και την κεράμωσή του. Το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έγκρινε την πρόταση του Επιμελητή και χορήγησε πίστωση για την εκρίζωση των δέντρων από την στέγη του ναΐσκου. Όμως ο Σύλλογος των απανταχού Βασταίων με επικεφαλής τον Πρόεδρό του Ανδρέα Παναγιωτόπουλο, μέλος τότε του ΑΣΔΥ, αντιδρά αποτελεσματικά υποβάλλοντας έγγραφο στο οποίο προβάλλει τις αντιρρήσεις του και ζητεί την ανάκληση της οικείας πιστώσεως και της συναφούς διαταγής του.
Το καλοκαίρι του 1996, η Διεύθυνση Αναστηλώσεων Βυζαντινών και ΜεταΒυζαντινών Μνημείων ζήτησε από το Εργαστήριο Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Πάτρας, να διερευνήσει τη στατικότητα του κτιρίου , αφού το βάρος των δέντρων της οροφής είναι ιδιαίτερα μεγάλο και υπήρχε κίνδυνος για το μνημείο.
Οι επιστήμονες τότε αποφαίνονται:
“Πολλές ιστορίες έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τη μικρή εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας, σχετικά κυρίως με τη δημιουργία της, την Αγία από την οποία πήρε το όνομά της και γενικά την ιστορία της που επίσης περιλαμβάνει ένα «θαύμα».
Το κτίσμα της μικρής εκκλησίας, που επισκέπτονται πολλοί πιστοί κάθε χρόνο, είναι της Βυζαντινής εποχής και, εκτός από τη δικαιοδοσία της Εκκλησίας, υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, ως Βυζαντινό Μνημείο. Η γεωφυσική ομάδα του Πανεπιστημίου της Πάτρας προσπάθησε να βοηθήσει στην αποκατάσταση του διατηρητέου αυτού κτίσματος. Το πρόβλημα ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το “θαύμα” που συμβαίνει εκεί και το μύθο που είναι διαδεδομένος γύρω από τη δημιουργία της μικρής εκκλησίας και έχει ως εξής : δεκαεπτά μεγάλα δένδρα και αρκετά μικρότερα έχουν φυτρώσει στη στέγη του κτιρίου.
Οι ρίζες τους δεν είναι ορατές κάτω από τη λίγων εκατοστών στέγη, ούτε στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της εκκλησίας. Το όλο κτήριο είναι φυσικά υπό πίεση λόγω αυτού του μεγάλου φορτίου και έχουν γίνει πολλές επεμβάσεις ανακατασκευής κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτές οι μη επαγελματικές επεμβάσεις είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή της αρχιτεκτονικής του. Το πρόβλημα που έπρεπε να επιλυθεί σχετικά με τα δένδρα στη στέγη ήταν να εξακριβωθεί πού κατευθύνονται οι ρίζες τους, χωρίς να προκληθεί το θρησκευτικό αίσθημα των ανθρώπων της εκκλησίας και των κληρικών, που ήταν οι άγρυπνοι φρουροί μας, σε όλη την έρευνα.
Μετά από μία επιτόπου εκτίμηση της κατάστασης αποφασίστηκε ότι γαιωραντάρ υψηλής συχνότητας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στους τοίχους του κτηρίου μαζί με ηλεκτρική τομογραφία με πολύ μικρά ηλεκτρόδια, έτσι ώστε να έχουμε διπλό έλεγχο της μεθοδολογίας
Αποδείχθηκε ότι οι ρίζες ακολουθούν τα διάκενα που υπάρχουν μέσα στους πλευρικούς τοίχους δημιουργώντας απωθητικές τάσεις μεταξύ των λίθων και έτσι καταλήγουν στο έδαφος. Αυτό οδηγεί στη δημιουργία ενός δικτύου ριζών που ενισχύει το κτίσμα από στατική άποψη αντιτιθέμενο στο φορτίο της στέγης, αλλά καταστρέφοντας συγχρόνως τους πέτρινους τοίχους. Αποδείχθηκε επίσης ότι ο νότιος τοίχος είναι σχεδόν ανέπαφος ενώ φαίνεται να υπάρχει ένα συγκεκριμένο κενό στο βόρειο.”
Μάλλον πιο πειστική η εξήγηση των επιστημόνων αλλά ταυτόχρονα και πιο άχαρη αφού ξεγυμνώνει από την γοητεία του αυτόν τον όμορφο θρύλο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής φώτισαν το μυστήριο και έδωσαν στη Διεύθυνση Αναστηλώσεων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων όλες τις αναγκαίες απαντήσεις για να προχωρήσει με ασφάλεια στην αποκατάσταση της Εκκλησίας της Αγίας Θεοδώρας.
Τελικά οι εργασίες αποκατάστασης έγιναν μεταξύ 1998-1999. Ο καθαρισμός και η αρμολόγηση της τοιχοποιίας έγιναν χωρίς τσιμεντενέσεις, ώστε να μην ξεραθούν οι ρίζες των δένδρων. Για την προστασία των τοιχογραφιών (βάσει των οποίων η εκκλησία χρονολογείται στον 12ο αιώνα), αφού δόθηκε κανονικό σχήμα στην οροφή (τριγωνικό) και καθαρίστηκε από το μικρό στρώμα χώματος και φύλλων που υπήρχε, τοποθετήθηκε ασφαλτόπανο για προστασία από την υγρασία.
Τα δέντρα δεν πειράχθηκαν καθόλου. Το ασφαλτόπανο δέθηκε γύρω από κάθε δένδρο με κολάρο ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο η υγρασία που περνάει κάτω από αυτό. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε σκεπή από σχιστόπλακες (η οποία χρειάστηκε να κατασκευαστεί δύο φορές αφού την πρώτη έσπασαν ένα βράδυ οι “πιστοί”).Οι εργασίες περιλάμβαναν και βελτιώσεις στον χώρο γύρω και εξωτερικά της εκκλησίας.
Προκειμένου λοιπόν να μην καταρρεύσει η μικρή εκκλησία αναγκαστήκαμε να γκρεμίσουμε τον μύθο της, ωστόσο ακόμη και έτσι, δεν παύει να αποτελεί ένα θαύμα της φύσης.
Μια αντίστοιχα όμορφη ιστορία υπάρχει για το μοναστήρι της Παναγίας Κρουσταλλένιας, στο Οροπέδιο Λασιθίου. Εκεί ένα αιωνόβιο πουρνάρι έχει φυτρώσει πάνω σε βράχο στην αυλή του μοναστηριού. “Πέτρα και ρίζες έχουν γίνει ένα , μνημείο της φύσης σπάνιο, και αγιασμένο αφού, σύμφωνα με τους θρύλους, στη ρίζα του δέντρου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας, χαραγμένη σε ορεία κρύσταλλο. Λένε ότι η εικόνα αυτή κλάπηκε το 1890, άλλοι πάλι πιστεύουν ότι το ίδιο το δέντρο που τη φανέρωσε, την ξαναέκλεισε στα σπλάχνα του.”
“Οι κλώνοι του δέντρου, χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση, είναι 18, όσα ακριβώς και τα χωριά του Οροπεδίου και όλοι πιστεύουν ότι η Παναγία με αυτόν τον συμβολικό τρόπο θέλει να δείξει ότι τα προστατεύει και στέκει πάντα στο πλευρό τους.”
Επίσης αξιοθαύμαστο είναι και το καμπαναριό στο μοναστήρι της Παναγιάς της Δομιανίτισσας, στους Δομιανούς της Ευρυτανίας. Ο χρόνος που πρωτοχτίστηκε ο Ι. Ναός είναι δύσκολο να προσδιοριστεί αλλά σύμφωνα με παραδόσεις και με κάποιο γράφημα σε παλιό παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης πιθανόν να χτίστηκε κατά το 16ο αι. Πυρπολήθηκε εν μέρει και καταστράφηκε αργότερα η δυτική πλευρά του Ι. Ναού επειδή συμμετείχαν οι μοναχοί σε προεπαναστατικά κινήματα. Για τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Δομιανίτισσας που βρισκόταν στη γειτονική Βράχα και ήρθε από ‘κει στους Δομιανούς και για το χτίσιμο της Εκκλησίας η παράδοση λέει ότι βρέθηκε στα κλαδιά ενός μεγάλου πουρναριού το οποίο υπάρχει και σήμερα κοντά στην Εκκλησία. Κάθε βράδυ έβλεπαν ένα φως στο μέρος εκείνο. Το θαύμα μαθεύτηκε, το άκουσαν κι οι Βραχινοί και πήγαν να την πάρουν. Στο γυρισμό για το χωριό τους ξάπλωσαν να κοιμηθούν, όταν άνοιξαν τα μάτια τους η εικόνα είχε εξαφανιστεί. Γύρισαν στους Δομιανούς και πάλι βρήκαν την εικόνα στα κλαδιά του πουρναριού. Την ξαναπήραν και ξεκίνησαν για το χωριό τους, όμως πάλι τους ξανάφυγε. Την πήραν την εικόνα για πολλοστή φορά αλλά ξανάφυγε. Τότε κι αυτοί παραιτήθηκαν και την άφησαν να μείνει εκεί που της άρεσε, στους Δομιανούς. Οι Δομιανίτες έχτισαν μια εκκλησία και τοποθέτησαν τη θαυματουργή εικόνα μέσα.
Ήτανε, λέει, μια εποχή που οι χωριανοί, εκκλησιαστικό συμβούλιο και άλλοι, αποφάσισαν να απογυμνώσουν τους τοίχους του Μοναστηριού από τους κισσούς που θέριεψαν και που για χρόνια πολλά τους κάλυπταν. Όμως, για να μην πάνε χαμένοι, για να μην πεταχτούν στο ρέμα, αποφάσισαν να τους δώσουν σε κάποιον που είχε πράματα, λίγα προβατάκια και άλλα τόσα γίδια.
Η απόφαση πάρθηκε, ο τσέλιγκας περίμενε τη μέρα που τα πράματά του θα έκαναν με τους κισσούς της Παναγιάς «Λαμπρή», όμως, ένα βράδυ, παρουσιάστηκε η Παναγία στον ύπνο του και μέσα στο όνειρό του και του είπε: «Γιατί θέλεις να μου πάρεις τα στολίδια μου…; Τόσα χρόνια τα ’χω και με στολίζουν και βάλθηκες τώρα εσύ να μου τα πάρεις…;»! Όπως αντιλαμβάνεστε, μετά απ’ του τσοπάνη τ’ όνειρο, οι κισσοί παρέμειναν άβγαλτοι στη θέση τους και του τσέλιγκα τα γίδια και τα πρόβατα ούτε «Πάσχασαν», μήτε έκαμαν με τους κισσούς «Λαμπρή».
Οι σεισμοί, του 1966 που τόσο αλύπητα χτύπησαν την Ευρυτανία, πλήγωσαν και το καμπαναριό της Παναγιάς των Δομιανών. Οι κτίστες που το έβλεπαν, ήθελαν να το επισκευάσουν, αλλά δεν τολμούσαν απάνω του ν’ ανέβουν. Λίγο το ύψος, περισσότερο οι ζημιές και τα ραγίσματα, τους δείλιαζαν. Έτσι, ύστερα από ώριμη σκέψη κι έπειτα από συζήτηση πολύ, αποφάσισαν να το γκρεμίσουν και στη θέση του να κτίσουν άλλο, ίδιο κι απαράλλαχτο μ’ αυτό. Όμως δεν κατάφεραν να το ρίξουν! Όσο κι αν προσπάθησαν, με ό,τι κι αν προσπάθησαν, στάθηκε αδύνατο να το ρίξουν! Εκεί που έλεγες πέφτει, έσπαγαν τα συρματόσχοινα και ξαναγύρναγε στη θέση του! Αν κι είχαν να κάμουν με πέτρες που τις ένωνε κάποιο «πρωτόγονο» συγκολλητικό υλικό, η αντοχή του… η ελαστικότητα, που έβλεπαν τα μάτια τους, ήτανε απίστευτη και πρωτόφαντη! Και σαν να μην έφτανε αυτό…
Σαν ήρθε το βράδυ, ένας από τους μαστόρους, προβληματισμένος απ’ του καμπαναριού τη συμπεριφορά και αποκαμωμένος από της μερός τον κάματο, έπεσε από νωρίς για ύπνο. Όμως, στον ύπνο του, να ’την η Παναγιά! «Γιατί φοβόσαστε…;», του είπε! «Αφού είμαι εγώ εκεί…»! «Ανεβείτε… ανεβείτε και δουλέψτε άφοβα. Δεν σας αφήνω εγώ να πάθετε κακό…»!
Μετά απ’ το όνειρο αυτό, οι κτίστες, ντράπηκαν για τη δειλία τους, αστόχησαν τους φόβους τους, πίστεψαν στης Παναγιάς τα λόγια, έστησαν θεόρατες σκαλωσιές και το ’φτιαξαν το καμπαναριό καλύτερο κι από πρώτα!
Σήμερα στο πανύψηλο (18 μέτρα) και εντυπωσιακό καμπαναριό μπορεί ο επισκέπτης να διακρίνει να έχουν φυτρώσει και να μεγαλώνουν, σκαρφαλωμένα πάνω στις πέτρες του καμπαναριού σε ύψος περίπου 10 μέτρων δυο πεύκα κι ένας πλάτανος. Και λες άντε τα πεύκα είναι λιτοδίαιτα κι αντέχουν στην ξηρασία, αλλά ο πλάτανος? Ας μην δώσουμε όμως κάποια εξήγηση, απλά ας σταθούμε να το απολαύσουμε.
Μερικές φορές άλλωστε η θρησκευτική πίστη υποκαθιστά την οικολογική συνείδηση που δεν έχουμε. Σε κάποια έκθεσή του παλιός επιθεωρητής δασών απέδιδε στην “επίβλεψη” του Προφήτη Ηλία -που “ξεραίνει” τα χέρια όποιου θελήσει να κλαρίσει τα δέντρα- την καλή κατάσταση κάποιας συστάδας δρυός πέριξ της εκκλησίας σε αντίθεση με το υπόλοιπο δάσος που βρισκόταν σε άθλια μορφή.
Πηγές: neromylos-nikola.gr, hoaxunveiled.blogspot.gr, basilikikonstantina.blogspot.gr, candianews.gr, gathanasias.gr
ΚατηγορίεςΔιάφορα
Απάντηση