Πιλοτικό πρόγραμμα βιολογικής
αντιμετώπισης του εντόμου Lymantria
dispar L. στη Χαλκιδική
.
Δρ Μαρία Δ. Κανταρτζή, Εντεταλμένη Ερεννήτρια
Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης
.
Δρ Ζώης Δ. Ζαρταλούδης, Εντομολόγος
Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Θεσσαλονίκης
.
Η Lymantria dispar L. είναι ένα πολυφάγο έντομο με κύριο ξενιστή το πουρνάρι (Quercus coccifera), που προσβάλλει διάφορα δασικά πλατύφυλλα και κωνοφόρα είδη, οπωροφόρα και θάμνους. Οι προνύμφες του δραστηριοποιούνται την άνοιξη, κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου και έτσι οι συνέπειες της δράσης του είναι ιδιαίτερα καταστροφικές στο νέο φύλλωμα και στα άνθη, μειώνοντας τόσο την ετήσια αύξηση των δένδρων, όσο και την παραγωγή καρπών των οπωροφόρων. Η δράση του εντόμου επεκτείνεται και στους θάμνους μειώνοντας στο ελάχιστο την διαθέσιμη βοσκήσιμη ύλη, δημιουργώντας έντονα οικονομικά προβλήματα στους κτηνοτρόφους, αφού αναγκάζονται να αγοράζουν ζωοτροφές για να θρέψουν τα ζώα τους. Επίσης έντονα είναι και τα προβλήματα υγείας των κατοίκων της περιοχής που προσβάλλει, αφού το έντομο έχει αλλεργιογόνες ιδιότητες. Το πρόβλημα αυτό είναι εντονότερο σε περιόδους έξαρσης του εντόμου, οπότε οι προνύμφες, μη βρίσκοντας αλλού τροφή, φθάνου ν μέχρι τις αυλές των σπιτιών για να τραφούν με τα καλλωπιστικά φυτά. Διάφορα αρπακτικά και παράσιτα του L. dispar έχουν παρατηρηθεί συμπεριλαμβανομένων των εντόμων, πουλιών, ποντικών και άλλων μικρών θηλαστικών να δρουν περιοριστικά στον πληθυσμό του σε ορισμένα οικοσυστήματα.
Στο Νομό Χαλκιδικής, όπου το έντομο ήταν σε έξαρση από τα προηγούμενα έτη, προκάλεσε τόσο έντονα προβλήματα στους κατοίκους, οι οποίοι κατέφυγαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπαθώντας να γνωστοποιήσουν το πρόβλημά τους και να ευαισθητοποιήσουν τους ειδικούς. Την άνοιξη του 2004 ειδικοί ερευνητές του ΕΘΙΑΓΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και με τοπικούς φορείς (Δασαρχείο, Νομαρχία) σχεδίασαν την εφαρμογή μιας πιλοτικής βιολογικής αντιμετώπισης του εντόμου.
Αντιμετώπιση του εντόμου σε προκαθορισμένες ζώνες
Για την αντιμετώπιση του εντόμου καθορίστηκαν και χαρτογραφήθηκαν ζώνες επέμβασης εύρους 200 μ. με κριτήριο την πυκνότητα των ομάδων αυγών που καταγράφηκαν από ειδικά εκπαιδευμένα συνεργεία. Στη συνέχεια παρακολουθήθηκε η εξέλιξη της εκκόλαψης των αυγών, τόσο στο εργαστήριο, όσο και στον τόπο προσβολής. Έτσι καθορίστηκε ο ακριβής χρόνος των επεμβάσεων.
Για την επέμβαση επιλέχθηκε το βιολογικό προϊόν Bacillus thuringiensis (var. Kurstaki / aizawai) 3,8% β/β ή 25000 IU/mg και έγινε εφαρμογή αεροψεκασμού σε έκταση περίπου 10.000 στρεμμάτων σε επιλεγμένες ζώνες στις περιοχές Πολυγύρου, Ταξιάρχη, Βάβδου και Γαλάτιστας. Δεκαπέντε ημέρες μετά την επέμβαση επισκεφθήκαμε τις ψεκασθείσες ζώνες χρησιμοποιώντας ως μάρτυρα τις πληγείσες περιοχές αφήνοντας απόσταση 50-100 μ. εκατέρωθεν των ορίων της ζώνης, για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της μεθόδου. Στις ψεκασθείσες ζώνες, τους μάρτυρές τους και. σε 100 τυχαία επιλεγμένα φυτά δρυός, μετρήθηκαν τα ζωντανά έντομα ανά φυτό και τα παράσιτά τους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μέθοδος που εφαρμόστηκε περιόρισε σημαντικά τον πληθυσμό του εντόμου, σε σχέση με τους αντίστοιχους μάρτυρες στις κύρια πληγείσες περιοχές δεδομένου ότι ψεκάστηκε μέρος μόνο της συνολικά 234.230 στρεμμάτων πληγείσης έκτασης. Το ποσοστό παρασιτισμού, δεν επηρεάστηκε από το βιολογικό σκεύασμα που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του εντόμου και κυμάνθηκε περίπου στα επίπεδα του μάρτυρα. Στην περιοχή του Ταξιάρχη που παρατηρήθηκαν και τα μεγαλύτερα ποσοστά παρασιτισμού, βρέθηκαν κυρίως δύο είδη παρασίτων, το Υμενόπτερο Cotesia melanoscellus και το Δίπτερο Parasetigena silvestris. Σε όλες τις περιοχές υπήρχε σημαντική παρουσία και δράση του αρπακτικού εντόμου Calosoma sycophanta.
Τα αποτελέσματα του προγράμματος αυτού ήταν ικανοποιητικά για το Νομό Χαλκιδικής, και γενικότερα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για αντιμετώπιση παρόμοιων επιδημικών καταστάσεων σε όλη τη χώρα. Η εφαρμογή του Β. thuringiensis είναι φιλική προς το περιβάλλον και πετυχαίνει ταυτόχρονα την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων της περιοχής. Μακροπρόθεσμα, η γνώση και η εμπειρία από τέτοιες εφαρμογές θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί οχ εργαλείο για την ορθολογική διαχείριση ανάλογων επιδημιών.
Πληροφορίες:
Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών,
57006 Βασιλικά Θεσσαλονίκης
Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών,
57001 Θέρμη Θεσσαλονίκης
Πηγή: ΕΘΙΑΓΕ – ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ 18
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ – ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2004
ΚατηγορίεςΔασικά Οικοσυστήματα
Απάντηση