Φοινικοδάσος Βάι
Εγκρίθηκε από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας το Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ) «Ίτανος Γαία» στη θέση Χερσόνησος Σίδερο Σητείας Κρήτης. Συγκεκριμένα, κρίθηκε νόμιμη η κατασκευή και λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων, υποδομών και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων σε ακίνητο εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός ορίων οικισμού, πλησίον του Φοινικοδάσους Βάι και της Ιεράς Μονής Τοπλού. Η επίμαχη περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, ενώ επί μέρους τμήματά της έχουν χαρακτηρισθεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ), ως θαλάσσια ζώνη της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα και ως δασική έκταση της παρ. 2 του άρθρου 3 ν. 998/1979.
Με τις πρόσφατες αποφάσεις υπ΄ αριθ. 1704-5/2017 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας εγκρίθηκε το Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης «Ίτανος Γαία» στη θέση Χερσόνησος Σίδερο Σητείας Κρήτης. Το Δικαστήριο εφαρμόζοντας τις διατάξεις του κεφαλαίου Β΄ του ν. 3986/2011 (Α΄ 152), που αφορά την αξιοποίηση δημοσίων ακινήτων,[1] έκρινε μεταξύ άλλων ότι το επενδυτικό σχέδιο «Ίτανος Γαία», το οποίο αφορά το προσβαλλόμενο προεδρικό διάταγμα, έχει χαρακτηριστεί ως στρατηγική επένδυση με την υπ΄ αριθ. 17/20.9.2012 απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ) (Β΄ 3294),[2] αφορά δε την κατασκευή και λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων και ειδικών τουριστικών υποδομών που θα συνοδεύονται από διάφορες άλλες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις.
Το ακίνητο, στο οποίο σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί η επένδυση, βρίσκεται πλησίον του Φοινικοδάσους «Βάι» και της Ιεράς Μονής «Παναγίας Ακρωτηριανής και Αγίου Ιωάννου Θεολόγου» (Τοπλού). Αποτελεί μία ενιαία έκταση στο βορειοανατολικό άκρο της Κρήτης, εντάσσεται διοικητικά στη Δημοτική Ενότητα Ιτάνου Δήμου Σητείας κι εκτείνεται σε περιοχή που καταλήγει στη χερσόνησο Σίδερο, η οποία βρέχεται από το Κρητικό πέλαγος στα βόρεια και δυτικά και το στενό Κρήτης – Κάσου στα ανατολικά και νοτιοανατολικά. Η περιοχή, στην οποία σχεδιάζεται να αναπτυχθεί το επίδικο έργο, ανήκει κατά κυριότητα στο παρεμβαίνον κοινωφελές Εκκλησιαστικό Ίδρυμα «Παναγία η Ακρωτηριανή», που συνεστήθη από την Ιερά Μονή Τοπλού και την Ιερά Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας, κατανέμεται δε σε αριθμό γηπέδων, τα οποία βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός ορίων οικισμού και έχει παραχωρηθεί στην παρεμβαίνουσα εταιρεία βρετανικών συμφερόντων.
Ως προς την περιοχή αυτή ισχύει το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης νήσου Κρήτης (υα 25291/25.6.2003, Β΄ 1486) και το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) του (τότε) Δήμου Ιτάνου, που εγκρίθηκε με την υπ΄ αριθ. 6995/18.9.2009 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης (ΑΑΠ 498).[3]
Η ευρύτερη περιοχή, εντός της οποίας κείται και η επίμαχη, έχει ενταχθεί στο ενιαίο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Ειδικότερα, η περιοχή, στην οποία σχεδιάζεται να αναπτυχθεί το επίδικο έργο, κείται στο σύνολό της εντός περιοχής, συνολικής εκτάσεως 13.072,50 ha, που έχει χαρακτηρισθεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) «Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης: Διονυσάδες, Ελάσα και Χερσόνησος Σίδερο (Άκρα Μαυροβούνι – Βάι – Άκρα Πλάκος) και θαλάσσια ζώνη», με κωδικό αριθμό GR4320006, με βάση την ανωτέρω Οδηγία,[4] ενώ μέρος αυτής εμπίπτει εντός της περιοχής «Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης», η οποία έχει χαρακτηρισθεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα, με κωδικό αριθμό GR4320009, κατά τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ.[5] Περαιτέρω, πλησίον της περιοχής του σχεδίου υπάρχει το φοινικόδασος «Βάι», που έχει κηρυχθεί αισθητικό δάσος με το πδ/γμα 121/1973 (Α΄ 170) και κείται εντός των ορίων της προαναφερθείσης ΕΖΔ GR4320006, ενώ έκταση 3.437,5 στρ. στις δυτικές ακτές της χερσονήσου «Σίδερο» έχει χαρακτηρισθεί ως δασική έκταση της παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 998/1979.
Με το άρθρο 1 παρ. 2 του προσβαλλομένου διατάγματος εγκρίθηκε στο προαναφερθέν ακίνητο οργανωμένος υποδοχέας τουριστικών δραστηριοτήτων σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 περ. β΄ υποπερ. εε΄ του ν. 4179/2013 (Α΄ 175). Με το άρθρο 2 του προσβαλλόμενου διατάγματος ορίσθηκε ως βασικός χωρικός προορισμός του ακινήτου η χρήση «Τουρισμός – Αναψυχή» του άρθρου 11 παρ. Β΄ περ. 1 του ν. 3986/2011 και καθορίσθηκαν χρήσεις γης και όροι και περιορισμοί δομήσεως κατά ζώνες Α΄ και Β΄.[6]
Η Ιερά Μονή Τοπλού
Όπως έγινε δεκτό, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 7 παρ. 2 εδάφ. γ΄ και 8 παρ. 3 περ. β΄ και παρ. 4 του ν. 4269/2014, τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια και τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια, ως εντασσόμενα στην κατηγορία του ρυθμιστικού χωρικού σχεδιασμού, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου στρατηγικού σχεδιασμού, δηλαδή με τις κατευθύνσεις των εγκεκριμένων Εθνικών και Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων και να συμμορφώνονται προς τυχόν ειδικότερες, αμέσου εφαρμογής ρυθμίσεις των εν λόγω Πλαισίων. Η υποχρέωση αυτή εναρμονίσεως ισχύει και για τα ΕΣΧΑΔΑ και τα ΕΣΧΑΣΕ, εφ΄ όσον και τα σχέδια αυτά υπάγονται στην έννοια των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων κατ΄ άρθρο 8 παρ. 11 του ν. 4269/2014, δηλαδή υπάγονται, όπως και τα λοιπά Ειδικά Χωρικά Σχέδια, στην κατηγορία του ρυθμιστικού χωρικού σχεδιασμού, ο οποίος πρέπει να συμμορφώνεται προς τον στρατηγικό χωρικό σχεδιασμό. Συνεπώς, ο λόγος ακυρώσεως, κατά τον οποίο η διάταξη του άρθρου 8 παρ. 3 περ. β΄ του ν. 4269/2014 αντίκειται στο άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος, εφ΄ όσον δεν θεσπίζει υποχρέωση συμμορφώσεως των ΕΣΧΑΣΕ προς τα ανώτερα επίπεδα σχεδιασμού, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι οι ρυθμίσεις των ΕΣΧΑΣΕ, τα οποία εντάσσονται στην ιεραρχική δομή του χωρικού σχεδιασμού στο επίπεδο των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων, δεν δύνανται να αντίκεινται για οποιονδήποτε λόγο προς τις γενικές κατευθύνσεις και τις ειδικότερες ρυθμίσεις των Χωροταξικών Πλαισίων στρατηγικού σχεδιασμού, ανάλογα με την προκύπτουσα από τα Πλαίσια αυτά δεσμευτικότητα των κατευθύνσεων και ρυθμίσεων.
Δυνατότητα αποκλίσεως των ΕΣΧΑΣΕ (και των ΕΣΧΑΔΑ) από τον στρατηγικό χωρικό σχεδιασμό, που θεσπίζεται με τα Εθνικά και Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια δεν προβλέπεται κατά την απόφαση ούτε από το άρθρο 24 του αφορώντος τα ΕΣΧΑΣΕ ν. 3894/2010, όπως ισχύει, ούτε από τον ρυθμίζοντα τα ΕΣΧΑΔΑ ν. 3986/2011, σε διατάξεις του οποίου παραπέμπει ο ν. 3894/2010. Αντιθέτως, από το άρθρο 11 κεφάλαιο Α΄ παρ. 1-4 του ν. 3986/2011 συνάγεται ότι κατά την εκπόνηση ΕΣΧΑΔΑ (και κατ΄ ακολουθία και ΕΣΧΑΣΕ) λαμβάνεται υπόψη η χωροταξική πολιτική, η δε αξιοποίηση ακινήτων που προστατεύονται από την περιβαλλοντική και αρχαιολογική νομοθεσία επιτρέπεται μόνον υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που θεσπίζει η διέπουσα τα ακίνητα αυτά ειδική νομοθεσία. Συνεπώς, είναι απορριπτέος και για τούτο λόγος ακυρώσεως, δυνάμει του οποίου προβλήθηκε αντίθεση στο άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος και του άρθρου 24 του ν. 3894/2010, που προέβλεψε τα ΕΣΧΑΣΕ, υπό την έννοια ότι επιτρέπεται απόκλισή τους από τις γενικές αρχές και κατευθύνσεις, που έχουν θεσπισθεί σε επίπεδο στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού, με την επίκληση σοβαρών λόγων δημοσίου συμφέροντος (εν προκειμένω του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας).
Έγινε ομοίως δεκτό από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου, όπως είχε κριθεί και με την 3920/2010 προηγούμενη σχετική απόφασή της, ότι η ευρύτερη περιοχή, στην οποία σχεδιάζεται ν΄ αναπτυχθεί το επίδικο έργο, προτείνεται ως περιοχή, στην οποία δύνανται να αναζητηθούν εκτάσεις προσφερόμενες για ήπια τουριστική ανάπτυξη, όπου αυτό κριθεί απόλυτα αναγκαίο, δηλαδή θεωρείται από το οικείο Περιφερειακό Πλαίσιο ως περιοχή, στην οποία επιτρέπεται ήπια τουριστική ανάπτυξη, όπως είναι και η σχεδιαζόμενη με το προσβαλλόμενο διάταγμα.
Ομοίως απερρίφθη λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβλήθηκε ότι το εγκριθέν με το προσβαλλόμενο διάταγμα ΕΣΧΑΣΕ αντίκειται στις προβλέψεις του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) τέως Δήμου Ιτάνου, διότι μέρος του εμπίπτει εντός της Περιοχής (Ειδικής) Προστασίας της Φύσης, στην οποία επιτρέπονται μόνο πολύ περιορισμένες δραστηριότητες και πάντως όχι οι διαλαμβανόμενες στο ΕΣΧΑΣΕ, για τον λόγο ότι η Ζώνη ΙΙ της Περιοχής Ειδικής Προστασίας της Φύσης του ΣΧΟΟΑΠ ταυτίζεται κατά την απόφαση με την υποζώνη Β1 του ΕΣΧΑΣΕ, στην οποία προβλέπονται χρήσεις επιτρεπτές και κατά το ΣΧΟΑΑΠ. Όπως δε αναφέρεται στην απόφαση, αν αντί του ΕΣΧΑΣΕ εφαρμόζονταν στο σύνολο της περιοχής του σχεδίου οι ρυθμίσεις του ΣΧΟΟΑΠ, η επιτρεπόμενη δόμηση θα ήταν σχεδόν 5 φορές μεγαλύτερη, ανερχόμενη σε 524.089 τ.μ., λόγω των προβλεπόμενων στο ΣΧΟΟΑΠ υψηλότερων συντελεστών δόμησης, οι οποίοι ωστόσο είναι ήδη μειωμένοι περισσότερο από το μισό σε σύγκριση με τους συντελεστές δόμησης, που προβλέπονται με το άρθρο 1 του πδ/τος της 20.1.1998 (Δ΄ 61) για την εκτός σχεδίου δόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων και αφ΄ ετέρου της ρητής προβλέψεως μέγιστης επιτρεπόμενης δόμησης και κάλυψης 108.000 τ.μ. στο επίδικο σχέδιο. Ομοίως, εάν εφαρμόζονταν οι ρυθμίσεις του ΣΧΟΟΑΠ μόνον εντός της Ζώνης Α΄ του ΕΣΧΑΣΕ, η δόμηση θα ήταν περίπου 3,5 φορές μεγαλύτερη, ανερχόμενη σε 360.992 τ.μ.
Από την απόφαση επίσης προκύπτει ότι οι αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες αξιολόγησαν τις επιπτώσεις του σχεδίου και στις αρχαιολογικές θέσεις της περιοχής, στην οποία πρόκειται αυτό να πραγματοποιηθεί, πριν την έκδοση του προσβαλλόμενου διατάγματος και έθεσαν συγκεκριμένους όρους, οι οποίοι, κατά την ανέλεγκτη ουσιαστική τους κρίση, διασφαλίζουν ότι η υλοποίηση του σχεδίου δεν θα προκαλέσει άμεση ή έμμεση βλάβη στις υφιστάμενες αρχαιότητες, δεν θα δυσχεράνει την περαιτέρω αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή του σχεδίου και δεν θα αποκλείσει τη δυνατότητα αξιοποιήσεως και αναδείξεως τυχόν αρχαιολογικών ευρημάτων.
Το Δικαστήριο δέχθηκε περαιτέρω ότι εν όψει των σημερινών αναγκών και αντιλήψεων στον τομέα του τουρισμού, δεν απαγορεύεται κατά την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ έγκριση σχεδίου δημιουργίας οργανωμένου υποδοχέα τουριστικών εγκαταστάσεων σε περιοχή του δικτύου Natura 2000 (ΤΚΣ ή ΕΖΔ ή και ΖΕΠ, δηλ. ζώνη ειδικής προστασίας αναγνωρισθείσα με βάση την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ περί διατηρήσεως των αγρίων πτηνών, ως προς την οποία ισχύουν οι διατάξεις των παρ. 2, 3 και 4 του άρθρου 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ), για την οποία δεν έχει εκπονηθεί σχέδιο διαχείρισης ή δεν έχουν ληφθεί θετικά μέτρα για την προστασία των περιλαμβανομένων σε αυτή φυσικών οικοτόπων και ειδών, εφ΄ όσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που θεσπίζονται από το άρθρο 6 παρ. 3 της Οδηγίας, δηλαδή εφ΄ όσον διαπιστωθεί, κατόπιν της δέουσας εκτίμησης και πέραν πάσης εύλογης αμφιβολίας, ότι διασφαλίζεται ότι το συγκεκριμένο σχέδιο έχει σχεδιασθεί κατά τρόπον, ώστε να μην παραβλάπτεται η ακεραιότητα της προστατευόμενης περιοχής. Τέτοια δε απαγόρευση δεν προκύπτει κατά την απόφαση ούτε από το άρθρο 8 παρ. 1 του ν. 3937/2011, που προβλέπει την έκδοση υπουργικής αποφάσεως περί καθορισμού στόχων διατήρησης, ούτε από το άρθρο 18 παρ. 5 του ν. 1650/1986, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 4 του ν. 3937/2011, που προβλέπει την κατάρτιση σχεδίων διαχειρίσεως για τις ΕΖΔ.
Παραλία της Σητείας
Όπως περαιτέρω κρίθηκε η διατήρηση αναλλοίωτων των περιοχών ενδιαφέροντος αποτέλεσε αντικείμενο διεξοδικής έρευνας κατά την εκπόνηση της επίμαχης ΣΜΠΕ, με την οποία μελετήθηκαν τα ειδικά οικολογικά χαρακτηριστικά τους, ώστε να προσαρμοσθεί σε αυτά η παρεχόμενη προστασία. Ειδικότερα, συνεκτιμήθηκαν τα οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, στην οποία θα πραγματοποιηθεί το επίμαχο σχέδιο, λαμβανομένων υπόψη και αξιολογουμένων των περιοχών του δικτύου Natura που εμπίπτουν ή ευρίσκονται πλησίον της περιοχής αυτής, δηλαδή της ΕΖΔ «Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης: Διονυσάδες, Ελάσα και Χερσόνησος Σίδερο (Άκρα Μαυροβούνι – Βάι – Άκρα Πλάκος) και θαλάσσια ζώνη», των ΖΕΠ «Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης» και «Διονυσάδες Νήσοι», καθώς και του φοικοδάσους Βάι, με ιδιαίτερη βαρύτητα στους στόχους διατήρησής τους. Επιπλέον, στη ΣΜΠΕ γίνεται αναφορά σε όλες τις επιστημονικές μελέτες και στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την άντληση πληροφοριών σχετικά με τις προστατευόμενες περιοχές και σημειώνεται ότι για την εξέταση των οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας στην περιοχή του σχεδίου πραγματοποιήθηκαν, επιπρόσθετα, έρευνες πεδίου με σειρά αυτοψιών όλες τις εποχές του έτους από το 2003 έως το 2012.
Περαιτέρω, στην επίμαχη ΣΜΠΕ αναλύονται κατά την απόφαση διεξοδικώς οι επιπτώσεις του σχεδίου στους οικοτόπους, στη βλάστηση και τη χλωρίδα και εκτιμώνται οι επιπτώσεις του στις εκτάσεις των οικοτόπων ανά ζώνη χρήσης και στους οικοτόπους προτεραιότητας που απαντώνται εντός και πλησίον της περιοχής του σχεδίου, με ειδική αναφορά σε σημαντικά είδη της χλωρίδας. Ειδικότερα, ως προς τον οικότοπο προτεραιότητας «στεπικής φυσιογνωμίας μεσογειακά οικοσυστήματα με θερόφυτα αγροστώδη», που βρίσκεται εντός του σχεδίου, εκτιμάται ότι όχι μόνο δεν πρόκειται να θιγεί, αλλ΄ αναμένεται να αναβαθμιστεί το καθεστώς διατήρησής του μέσα από τα προβλεπόμενα ενεργά μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Επίσης εκτιμάται ότι ο οικότοπος προτεραιότητας «συστάδες φοίνικα του Θεοφράστου» του φοινικοδάσους Βάι δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το σχέδιο, διότι δεν προβλέπεται η πραγματοποίηση καμίας παρέμβασης εντός του φοινικοδάσους και ότι ο οικότοπος αυτός θα αναβαθμιστεί μέσα από τα προβλεπόμενα ενεργά μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Στη συνέχεια, εκτιμάται ότι ούτε ο οικότοπος προτεραιότητας «εκτάσεις θαλάσσιου βυθού με posidonia oceanica» (θαλάσσια ποσειδωνία), που απαντάται εκτός της περιοχής του σχεδίου, αλλά σε επαφή με αυτήν, θα επηρεαστεί λαμβανομένου υπόψη ότι στο σχέδιο δεν περιλαμβάνεται η δημιουργία λιμενικών εγκαταστάσεων ή άλλων υποδομών και ότι οι θέσεις στις οποίες απαντάται ο οικότοπος αυτός θα αποκλειστούν από τις θέσεις που θα επιλεγούν για την απόρριψη του αλμόλοιπου από τον Σταθμό Αφαλάτωσης, ενώ η απόληξη του αγωγού θα γίνει σε κατάλληλο βάθος, ώστε να εξασφαλίζεται γρήγορη διάλυση και διάχυση της άλμης.
Στη ΣΠΜΕ αναφέρεται ότι οι επιπτώσεις του σχεδίου, σε ό,τι αφορά στον κύριο όγκο των υποδομών και των συνοδευτικών τους εγκαταστάσεων, εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στους οικοτόπους των φρυγάνων και εκτιμάται ότι το μικρό μέγεθος της έκτασης των οικοτόπων αυτών που θα επηρεαστούν (0,43% της συνολικής περιοχής του σχεδίου) σε συνδυασμό με την αφθονία τους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, δεν θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων ούτε στην πανίδα. Επιπλέον, διερευνώνται οι επιπτώσεις του σχεδίου σε σημαντικά είδη της πανίδας της περιοχής και αναλύονται ανά κατηγορία ενδιαιτήματος και επιμέρους προβλεπόμενες χρήσεις καθώς και οι επιπτώσεις στην πανίδα της ευρύτερης περιοχής του σχεδίου, στον αριθμό και την κατάσταση διατήρησης των ειδών χαρακτηρισμού της ΖΕΠ GR4320009 (μαυροπετρίτη και κιρκινέζι) και των σημαντικών αναπαραγόμενων ειδών ορνιθοπανίδας (θαλασσοκόρακα, αρτέμης, μύψος, αιγαιόγλαρος) και οι επιπτώσεις στα μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας, όπως η ορτυγομάνα, ο λασπότρυγγας, ο μικροτσικνιάς κ.λπ. Εκτιμάται ότι δεν αναμένονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις από το σχεδιαζόμενο έργο στα είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ GR4320009, μαυροπετρίτη και κιρκινέζι και ότι με τις δράσεις ενεργού διαχείρισης είναι δυνατόν να αναβαθμιστεί η κατάσταση διατήρησης της ΖΕΠ για τον μαυροπετρίτη. Περαιτέρω, εκτιμάται ότι δεν αναμένονται αξιόλογες αρνητικές επιπτώσεις για τα αναπαραγόμενα και τα μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας ούτε για τα λοιπά είδη πανίδας της περιοχής. Το σχέδιο έτυχε επομένως κατά το Δικαστήριο της «δέουσας εκτίμησης» κατ΄ άρθρο 6 παρ. 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ περί οικοτόπων, η δε σχετική κρίση της Διοικήσεως, που υιοθετεί τις ένδικες αξιολογήσεις και εκτιμήσεις των μελετητών, παρίσταται νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη.
Δέχθηκε επίσης η απόφαση ότι όπως προκύπτει από το άρθρο 5 της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ σε συνδυασμό με το Παράρτημα Ι αυτής, δεν απαιτείται η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός σχεδίου να περιλαμβάνει και περίγραμμα των έργων (κτηρίων, εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων) που θα πραγματοποιηθούν κατά την υλοποίησή του, ακριβώς διότι αφορά τον κατ΄ αρχήν σχεδιασμό ενός έργου και όχι την εκτέλεσή του. Άλλωστε κατά το Δικαστήριο, το προσβαλλόμενο διάταγμα έχει εκδοθεί κατ΄ εφαρμογή, μεταξύ άλλων, του άρθρου 12 του ν. 3986/2011 και όχι του άρθρου 13 του νόμου αυτού, με το οποίο ρυθμίζεται το στάδιο πραγματοποίησης του επενδυτικού σχεδίου, το οποίο έπεται του σταδίου εγκρίσεως του ΕΣΧΑΣΕ, στο οποίο αφορά η παρούσα υπόθεση. Κατά το μεταγενέστερο δε αυτό στάδιο, στο οποίο αφορά το ανωτέρω άρθρο 13 του ν. 3986/2011 (εφαρμοστέο προκειμένου και περί ΕΣΧΑΣΕ), καθορίζονται εν όψει του περιεχομένου του εγκριθέντος ΕΣΧΑΣΕ και του προσδιορισθέντος με αυτό βασικού χωρικού προορισμού του προς αξιοποίηση ακινήτου, οι ειδικότερες κατηγορίες έργων και εγκαταστάσεων που πρόκειται να ανεγερθούν σε αυτό και τα αναγκαία συνοδά έργα, η γενική διάταξη των κτηρίων και εγκαταστάσεων και οι οικείοι περιβαλλοντικοί όροι.
———— ♦ ————
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. σχετ. και άρθρο 24 παρ. 2 ν. 3894/2010 (όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 4146/2013).
[2] Όπως τροποποιήθηκε με την υπ΄ αριθ. 23/13.11.2013 απόφαση του ιδίου οργάνου (Β΄ 2931).
[3] Όπως τροποποιήθηκε με τις υπ΄ αριθ. 7849πε/16.2.2011 (ΑΑΠ 63), 5699 πε/16.2.2011 (ΑΑΠ 94), 2067/24.5.2011 (ΑΑΠ 156) και 4192/7.11.2011 (ΑΑΠ 330) αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης.
[4] Βλ. απόφαση της Επιτροπής 2006/613/ΕΚ (ΕΕ L 259) και άρθρο 9 παρ. 6 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60).
[5] Βλ. άρθρο 9 παρ. 6 ν. 3937/2011 και Παράρτημα Δ΄, το οποίο ενσωματώθηκε στα παραρτήματα του άρθρου 14 της κυα 37338/1807/1.9.2010 (Β΄ 1495) με το άρθρο 5 της κυα Η.Π. 8353/276/Ε 103/17.2.2012 (Β΄ 415).
[6] Ειδικότερα με το άρθρο 2 του προσβαλλόμενου διατάγματος καθορίσθηκαν οι ακόλουθες χρήσεις γης και όροι και περιορισμοί δόμησης της περιοχής κατά ζώνες Α΄ και Β΄: «α. Ζώνη Α: Περιοχή Τουρισμού – Αναψυχής αα) Στη ζώνη αυτή, εκτάσεως 8.937.304 τ.μ., επιτρέπονται οι ακόλουθες χρήσεις: i) τουριστικά καταλύματα (κύρια και μη κύρια, σύνθετα τουριστικά καταλύματα κ.λπ.), ii) ειδικές τουριστικές υποδομές και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις (συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ, υδροθεραπευτήρια κ.λπ.), iii) ήπιες λιμενικές υποδομές (ενδεικτικά μόνιμες εγκαταστάσεις αγκυροβολίας), iv) εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών, v) αθλητικές εγκαταστάσεις, vi) πολιτιστικές εγκαταστάσεις, vii) θρησκευτικοί χώροι, viii) περίθαλψη, ιδίως σταθμός παροχής πρώτων βοηθειών, ix) χώροι συνάθροισης κοινού, x) εστίαση, xi) αναψυκτήρια, xii) στάθμευση (κτίρια – γήπεδα), xiii) πεδίο προσγείωσης ελικοπτέρων, xiv) εγκαταστάσεις εκθεσιακών χώρων για την προώθηση τοπικών και βιολογικών προϊόντων και xv) κάθε άλλη συναφής χρήση, η οποία δεν μεταβάλλει τον γενικό προσδιορισμό του ακινήτου. Δεν επιτρέπονται χρήσεις κοινωνικής πρόνοιας, κέντρα διασκεδάσεως και καζίνο. Ως συναφείς χρήσεις νοούνται οι χρήσεις που αναδεικνύουν παραδοσιακές ασχολίες της περιοχής (όπως βιολογικές καλλιέργειες, εργαστήρια παραγωγής τοπικών προϊόντων και χειροτεχνίας) καθώς και εγκαταστάσεις τεχνικής υποδομής για την εξυπηρέτηση των χρήσεων του παρόντος άρθρου (όπως αφαλάτωση, φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες, βιολογικός καθαρισμός λυμάτων). αβ) Εντός της Ζώνης Α καθορίζονται υποζώνες Α1 – χωροθέτησης τουριστικών εγκαταστάσεων και Α2 – υποστηρικτικών δραστηριοτήτων και υποδομών ως εξής: i) Στην υποζώνη Α1, συνολικής έκτασης 7.311.682 τ.μ., επιτρέπεται το σύνολο των αναφερόμενων στην υποπερ. αα) χρήσεων τουρισμού – αναψυχής. Οι παραπάνω χρήσεις iii έως και xiii λειτουργούν στο πλαίσιο των τουριστικών καταλυμάτων ή των υποδομών. ii) Στην υποζώνη Α2, συνολικής έκτασης 1.625.622 τ.μ., επιτρέπεται το σύνολο των προαναφερόμενων χρήσεων τουρισμού – αναψυχής, πλην των εγκαταστάσεων διαμονής των τουριστικών καταλυμάτων … αγ) Εφαρμόζεται κλιμακωτός μικτός συντελεστής δόμησης για έκταση έως 2.000 στρ. 0,05, για έκταση από 2.000 – 4.000 στρ. 0,03 και για το υπόλοιπο της έκτασης 0,01, ενιαία στη Ζώνη Α του ακινήτου (όχι ανά γήπεδο) με μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση και μέγιστη επιτρεπόμενη κάλυψη 108.000 τ.μ. στο σύνολο της εκτάσεως της Ζώνης Α. Για τον υπολογισμό των επιφανειών που προσμετρώνται στη μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση και κάλυψη των 108.000 τ.μ. εφαρμόζεται ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός ν. 4067/2012. αδ) Εντός της Ζώνης Α οι κτιριακές εγκαταστάσεις αναπτύσσονται σε θύλακες. Το σύνολο της έκτασης των θυλάκων ανάπτυξης δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει αθροιστικά το 25% της Ζώνης Α. Η έκταση κάθε θύλακα ανάπτυξης ορίζεται από τις προσμετρούμενες στη δόμηση κατά ΝΟΚ εγκαταστάσεις του θύλακα και τις μεταξύ αυτών εκτάσεις (ενδεικτικά αδόμητοι και ελεύθεροι χώροι, χώροι στάθμευσης, κήποι κ.λπ.). Στην έκταση των θυλάκων δεν προσμετράται το γήπεδο γκολφ … Σε κάθε υποπεριοχή των υποζωνών Α1 και Α2 επιτρέπεται η χωροθέτηση περισσότερων του ενός θυλάκων ανάπτυξης. Επιπλέον για κάθε μία από τις τρεις υποπεριοχές της υποζώνης Α1 που βρίσκονται (α) βόρεια της αρχαιολογικής θέσης Ίτανος και εκατέρωθεν της οδού που οδηγεί στη ναυτική βάση Κυριαμάδι (εκτάσεως 1.094.234 τ.μ.), (β) στη δυτική – νοτιοδυτική πλευρά του ακινήτου (πλησίον του όρμου Αντζικιάρι – εκτάσεως 548.654,1 τ.μ.), και (γ) στη δυτική – βορειοδυτική πλευρά του ακινήτου (πλησίον όρμου Μαγατζέ εκτάσεως 184.915,9 τ.μ.) το σύνολο της έκτασης των θυλάκων ανάπτυξης δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 20% της κάθε υποπεριοχής. β) Ζώνη Β: Ειδική ζώνη προστασίας φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου και φυσιολατρικής αναψυχής Στη ζώνη αυτή, συνολικής έκτασης 13.183.045 τ.μ. επιτρέπονται δράσεις φυσιολατρικής αναψυχής (περιηγητικός, πεζοπορικός τουρισμός κ.λπ.), αγροτικές δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, δίκτυα μονοπατιών και παρατηρητήρια, εξασφαλίζονται διαδρομές και οργανωμένη προσβασιμότητα σε αρχαιολογικούς χώρους, προστατεύεται και αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον. Εντός της Ζώνης Β καθορίζονται υποζώνες Β1, Β2, Β3, Β4 και Β5 ως εξής: βα) Β1 – υποζώνη προστασίας λεκάνης απορροής του φοινικοδάσους Βάι: i) Στην υποζώνη αυτή, συνολικής έκτασης 4.826.435 τ.μ. επιτρέπονται η βιολογική υπαίθρια καλλιέργεια, η ελεγχόμενη βόσκηση ζώων σε εκτατική μορφή και οι αναγκαίες σχετικές εγκαταστάσεις (αποθήκες, στέγαστρα), η συντήρηση και βελτίωση του υφισταμένου οδικού δικτύου και η διάνοιξη νέου, εφ΄ όσον δεν επηρεάζεται δυσμενώς η υδρογεωλογία της περιοχής και η αισθητική του τοπίου, η κατασκευή και διέλευση δικτύων τεχνικής υποδομής, εφ΄ όσον δεν επηρεάζεται η υδρολογία της περιοχής, η εγκατάσταση ελαφράς υποδομής για την σήμανση και την περιβαλλοντική ενημέρωση των επισκεπτών, η εκτέλεση έργων και δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στη διατήρηση και προστασία των οικοσυστημάτων της περιοχής, η διενέργεια αρχαιολογικών ανασκαφών και ερευνών, η επισκευή και συντήρηση υφισταμένων κτισμάτων. Ως προς τη δασική έκταση (επιφανείας 20 στρ. περίπου) εντός της υποζώνης Β1 ισχύουν και οι δεσμεύσεις της δασικής νομοθεσίας. ii) Ειδικά για τις εγκαταστάσεις (π.χ. αποθήκες, στέγαστρα) που σχετίζονται με τη χρήση βιολογικής καλλιέργειας και βόσκησης ζώων τίθεται περιορισμός επιφάνειας 20 τ.μ. και μέγιστου ύψους 2,5 μ. Οι παραπάνω εγκαταστάσεις επιτρέπονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 500 μ. από τα όρια της ζώνης του αισθητικού δάσους Φοινικοδάσους Βάι … Η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση για το σύνολο της υποζώνης Β1 ανέρχεται σε 800 τ.μ. ββ) Β2 – υποζώνη ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου: Στην υποζώνη αυτή, συνολικής έκτασης 4.548.005 τ.μ. επιτρέπονται η βιολογική υπαίθρια καλλιέργεια, η ελεγχόμενη βόσκηση ζώων σε εκτατική μορφή, η συντήρηση και βελτίωση του υφισταμένου οδικού δικτύου και η διάνοιξη νέου, εφ΄ όσον δεν επηρεάζεται δυσμενώς η υδρογεωλογία της περιοχής και η αισθητική του τοπίου, η κατασκευή και διέλευση δικτύων τεχνικής υποδομής, εφ΄ όσον δεν επηρεάζεται η υδρολογία της περιοχής, η εγκατάσταση ελαφράς υποδομής για τη σήμανση και την περιβαλλοντική ενημέρωση των επισκεπτών, η εκτέλεση έργων και δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στη διατήρηση και προστασία των οικοσυστημάτων της περιοχής, η διενέργεια αρχαιολογικών ανασκαφών και ερευνών, καθώς και η επισκευή και συντήρηση υφισταμένων κτισμάτων. Στην υποζώνη Β2 οριοθετούνται οι εξής ειδικές περιοχές που διέπονται από τα εκάστοτε ισχύοντα καθεστώτα προστασίας τους, στις οποίες απαγορεύεται η δόμηση και επιτρέπεται μόνον η διατήρηση και συντήρηση υφισταμένων κτισμάτων πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος: i) Β2α -: Ειδική Περιοχή Ιεράς Μονής Τοπλού και Ιερού Ναού Προφήτη Ηλία, έκτασης 63.261 τ.μ. Oποιαδήποτε παρέμβαση γίνεται κατόπιν εγκρίσεως από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων. ii) Β2β Ειδική Περιοχή Προστασίας Υγροτόπου Μαριδάτη, έκτασης 6.690 τ.μ. Στην υποζώνη Β2β οποιαδήποτε επέμβαση γίνεται μετά από περιβαλλοντική μελέτη και έχει σκοπό την προστασία και ανάδειξη του υγροτόπου. Επιτρέπεται η επιστημονική έρευνα και παρακολούθηση του οικοσυστήματος σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, με την προϋπόθεση ότι δεν προκαλούνται προβλήματα υποβάθμισης στο οικοσύστημα και μετά την σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας. Επιτρέπεται επίσης η εγκατάσταση συστήματος πυρασφάλειας. Δεν επιτρέπεται η κατασκευή έργων μόνιμης ή εποχιακής τουριστικής υποδομής ως και κάθε άλλη συναφής δραστηριότητα ή επέμβαση, ο εμπλουτισμός της ενδημικής πανίδας και χλωρίδας, το κυνήγι, η βόσκηση, η κατασκήνωση, η χρήση φωτιάς, η υλοτομία, η κοπή, η εκρίζωση, η καταστροφή, η συλλογή και η μεταφορά φυτικών ειδών. iii) Β2γ – Ζώνη κατά προτεραιότητα χωροθέτησης συνοδών εγκαταστάσεων ΑΠΕ, έκτασης 86.553 τ.μ. Νέες μικρές ανεμογεννήτριες που τυχόν απαιτηθούν για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των εγκαταστάσεων του σχεδίου χωροθετούνται κατά προτεραιότητα εντός της υποζώνης Β2γ, στην οποία κατά τα λοιπά ισχύουν όλοι οι περιορισμοί της υποζώνης Β2. βγ) Β3 – υποζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, συνολικής έκτασης 283.423 τ.μ.. Στην υποζώνη Β3 επιτρέπεται η δόμηση, μετά από έγκριση της αρμόδιας υπηρεσίας, μικρής κλίμακας κτισμάτων για την πολιτιστική ενημέρωση των επισκεπτών με συνολική επιτρεπόμενη δόμηση 200 τ.μ. βδ) Β4 – υποζώνη δασικών εκτάσεων, συνολικής έκτασης 2.469.234 τ.μ., στην οποία ισχύουν τα οριζόμενα από τη δασική νομοθεσία. βε) Β5 – υποζώνη προστασίας ακτών, συνολικής έκτασης 1.055.947 τ.μ., στην οποία επιτρέπεται η εγκατάσταση ελαφράς υποδομής για την σήμανση και την περιβαλλοντική ενημέρωση των επισκεπτών, η συντήρηση και βελτίωση του υφισταμένου οδικού δικτύου και η διάνοιξη νέου εάν απαιτείται για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας, καθώς για την πρόσβαση στις ακτές, η κατασκευή και διέλευση δικτύων τεχνικής υποδομής, η εκτέλεση έργων και δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στη διατήρηση και προστασία των οικοσυστημάτων της περιοχής, η διενέργεια αρχαιολογικών ανασκαφών και ερευνών, η ένταξη των απαραίτητων συνοδευτικών έργων και δικτύων για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων αφαλάτωσης, οι κατασκευές πρόσβασης προς τις ήπιες λιμενικές υποδομές, διαμορφώσεις για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών σε περιοχές με άμεση χωρική εξάρτηση με τους θύλακες ανάπτυξης των τουριστικών εγκαταστάσεων και υποδομών, οι οποίοι θα προσδιοριστούν κατά τον λεπτομερή σχεδιασμό των τουριστικών έργων και των συνοδών εγκαταστάσεων που χωροθετούνται εντός της Ζώνης Α στο στάδιο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Στην υποζώνη Β5 δεν επιτρέπεται η δόμηση. βστ) Ως προς το τμήμα του υπό επέκταση Καταφυγίου Άγριας Ζωής εντός της Ζώνης Β (συνολικής εκτάσεως 162.906,76 τ.μ.) ισχύουν και οι δεσμεύσεις του ν. 3937/2011. γ) Τα κτίρια τοποθετούνται κατ΄ ελάχιστον στο εξωτερικό όριο της υποζώνης Β5, εκτός εάν από τις κείμενες διατάξεις ορίζεται μεγαλύτερη απόσταση. δ) Επιβάλλονται οι ακόλουθοι περιορισμοί ως προς το μέγιστο ύψος κτιρίων: … ε) Στο σύνολο του ακινήτου ισχύουν οι ακόλουθοι όροι και περιορισμοί: εα) Σε περίπτωση κατασκευής κτιρίου με πρόσοψη μεγαλύτερη των 10,00 μ. αυτή διασπάται μορφολογικά σε επιμέρους προσόψεις. Κατ΄ εξαίρεση, για κτίρια χρήσης κεντρικών εξυπηρετήσεων των τουριστικών εγκαταστάσεων το μέγιστο ενιαίο μήκος πρόσοψης ανέρχεται σε 15,00 μ. εβ) … εγ) Τα υφιστάμενα μονοπάτια διατηρούνται και επισκευάζονται με παραδοσιακό τρόπο. Σε περίπτωση διανοίξεως νέων δρόμων αποκαθίσταται η συνέχεια των μονοπατιών. Οι διαμορφώσεις μονοπατιών, οι αναβαθμοί και οι συμπαγείς περιφράξεις κατασκευάζονται από ανεπίχριστη τοπική πέτρα, και οι πρόχειρες περιφράξεις από πλέγμα με πασσάλους. εδ) Οι υφιστάμενες λιθόκτιστες περιφράξεις διατηρούνται και συντηρούνται. Οι νέες περιφράξεις κατασκευάζονται με ανεπίχριστη λιθοδομή ή με φυτεύσεις. Οι υφιστάμενες παλαιές λιθόκτιστες δεξαμενές νερού και τα λιθόκτιστα κτίσματα που εξυπηρετούσαν την κτηνοτροφία και τη γεωργία (μητάτα, καταφύγια, βίγλες κ.λπ.) διατηρούνται και συντηρούνται. εε) Ενισχύονται οι φυτεύσεις τοπικών ενδημικών φυτών. Ειδικά για τη φύτευση φοινικόδενδρων επιτρέπεται αποκλειστικά το ενδημικό είδος «φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrasti)». εστ) Οι επιτρεπόμενες περιφράξεις υλοποιούνται με τρόπο, ώστε να μην εμποδίζουν την ελεύθερη διέλευση των μικρών ζώων της άγριας ενδημικής πανίδας. εζ) Η διαμόρφωση των ακαλύπτων χώρων συντείνει στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και γεωανάγλυφου με την ελαχιστοποίηση των εκσκαφών και τη διατήρηση κατά το δυνατόν φυσικών στοιχείων (φυτικά είδη, βράχια κ.λπ.). στ) Η χάραξη νέου οδικού δικτύου κατά τις κείμενες διατάξεις ακολουθεί το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους κατά το δυνατόν επί υφιστάμενων χωμάτινων οδών. Είναι δυνατή η εκτροπή του οδικού δικτύου από το υφιστάμενο ίχνος του στη φάση του λεπτομερούς σχεδιασμού των έργων που χωροθετούνται εντός του ακινήτου, εφ΄ όσον αυτό απαιτηθεί από τον σχεδιασμό των τουριστικών εγκαταστάσεων ή τα τεχνικά χαρακτηριστικά χάραξής τους ή για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας ή πρόσβασης στις ακτές …».
.
.
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 27.07.2017
ΚατηγορίεςΕπικαιρότητα, Νομοθεσία, Προστατευόμενες περιοχές
Αφήστε μια απάντηση