Έντυπη Έκδοση | Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 3 Μαΐου 2013
Του ΑΡΓΥΡΗ ΔΕΜΕΡΤΖΗ
Στην έκδοση καθησυχαστικής ανακοίνωσης προχώρησε χθες το υπουργείο Περιβάλλοντος, μετά το σάλο που ξέσπασε από την απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε αντισυνταγματικό στο σύνολό του τον ισχύοντα νόμο 4014/2011 για τα αυθαίρετα, θέτοντας σε δοκιμασία συνολικά το θεσμικό οικοδόμημα της νομιμοποίησης και τακτοποίησης αυθαιρέτων.
Στην κυβέρνηση από νωρίς το πρωί επικράτησε μεγάλη αναστάτωση και ανέλαβε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος να δώσει αναλυτικές εξηγήσεις, περισώζοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών, καθώς παράλληλα με την πολεοδομική πολιτική τίθεται σε δοκιμασία και η εισπρακτική επιχείρηση από τα πρόστιμα αυθαιρέτων, με προσδοκώμενα δημοσιονομικά έσοδα άνω των 7,5 δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου πενταετίας.
Εκδηλώθηκαν ποικίλες αντιδράσεις της κοινής γνώμης, με επίκεντρο την ανάγκη ουσιαστικής προστασίας του περιβάλλοντος, των συνταγματικών επιταγών και των νομοταγών πολιτών, ενώ παράλληλα κορυφώθηκε η αγωνία στην αγορά ακινήτων τόσο μεταξύ των επαγγελματικών κατηγοριών (μηχανικών, δικηγόρων, συμβολαιογράφων, κατασκευαστών κ.λπ.) που εμπλέκονται στην εφαρμογή του νόμου όσο και μεταξύ των ιδιοκτητών που έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση. Ανέκυψαν ερωτήματα για την ασφάλεια των συναλλαγών, λόγω των χιλιάδων περιπτώσεων μεταβίβασης ακινήτων και συμβολαιογραφικών πράξεων που έγιναν την τελευταία διετία, αλλά και για την τύχη προστίμων αυθαιρέτων, που καταβάλλονται ή έχουν ήδη πληρωθεί.
Συνεχίζεται η ρύθμιση
Το υπουργείο Περιβάλλοντος δίνει το μήνυμα ότι διασφαλίζονται οι περίπου 500.000 ιδιοκτήτες που έχουν ήδη ενταχθεί στον υπό κατάρρευση νόμο. Επίσης αναφέρει ότι η διαδικασία των τακτοποιήσεων, όπως ισχύει με την έκτη κατά σειρά παράταση για υποβολή δηλώσεων μέχρι τις 31 Μαΐου 2013, συνεχίζεται κανονικά.
Αναφέρει ειδικότερα ότι αναμένει το επίσημο κείμενο της απόφασης του ΣτΕ προκειμένου να εναρμονιστεί πλήρως με το σκεπτικό της απόφασης του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου. Το ΥΠΕΚΑ αναφέρει ωστόσο την εκτίμησή του ότι το νέο νομοσχέδιο με τίτλο «αντιμετώπιση αυθαίρετης δόμησης και περιβαλλοντικό ισοζύγιο» καλύπτει τις απαιτήσεις του ΣτΕ. Επί του νέου νομοσχεδίου ολοκληρώθηκε το στάδιο της διαβούλευσης και προωθείται για ψήφιση στη Βουλή εντός του Μαΐου.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος αναφέρει, ειδικότερα για τους ιδιοκτήτες που έχουν ήδη υπαχθεί στις ρυθμίσεις του 4014/2011, ότι σε κάθε περίπτωση θα έχουν τη δυνατότητα να υπαχθούν στις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου αλλά και να τύχουν των ευνοϊκότερων ρυθμίσεων διακανονισμού των προστίμων, ή ακόμη και να έχουν επιστροφή χρημάτων, εάν πλήρωσαν υψηλότερα από τα προβλεπόμενα στο νέο νομοσχέδιο πρόστιμα.
Παράλληλα το ΥΠΕΚΑ εμφανίζεται να αντιμετωπίζει ως αναμενόμενη την «κατεδάφιση» από το ΣτΕ του νόμου 4014/2011, αναφέροντας ότι δεν περιορίστηκε σε συμπληρωματικές και διορθωτικές ρυθμίσεις αλλά προχώρησε στη σύνταξη νέου νομοσχεδίου, το οποίο αφ’ ενός μεν εντάσσεται σε μια συνολικότερη αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, καθώς συνδέεται με τα άλλα εκκρεμή νομοσχέδια, για το κτηματολόγιο και τους δασικούς χάρτες, όπως επίσης, τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, αφ’ ετέρου δε εισάγει την κατηγοριοποίηση των αυθαιρέτων με βάση τόσο το χρόνο όσο και το είδος της αυθαιρεσίας.
Σημείο αναφοράς είναι το 1983 και η εφαρμογή του οικιστικού νόμου 1337/83 του Α. Τρίτση. Το ΣτΕ δέχθηκε ότι η τελευταία συνταγματικά ανεκτή εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαιρέτων έγινε με το «νόμο Τρίτση», οπότε μπορούσαν να διασώσουν τα αυθαίρετα όσοι τα είχαν δηλώσει και αποκλείει νομιμοποιήσεις νεότερων αυθαιρέτων.
Το ΥΠΕΚΑ αναφέρει ότι η αντιμετώπιση των αυθαιρέτων που επιφυλάσσει το νέο νομοσχέδιο, διαχωρίζοντάς τα σε δύο κατηγορίες, προ του 1975 και προ του 1983, που νομιμοποιούνται με απλούστερες διαδικασίες και χαμηλότερα πρόστιμα έναντι των αυθαιρέτων μετά το 1983, που εξαιρούνται για 30 χρόνια από την κατεδάφιση με δυσμενέστερους οικονομικούς όρους, κινείται στη γραμμή των αποφάσεων του ΣτΕ.
Πρόσθετα μέτρα
Για την αποτροπή δημιουργίας νέας γενιάς αυθαιρέτων, που ζητεί επίσης το ΣτΕ, το υπουργείο Περιβάλλοντος αναφέρει ότι αυτό διασφαλίζεται με την εφαρμογή ολοκληρωμένου ηλεκτρονικού συστήματος δηλώσεων μέσω του ΤΕΕ και την επικαιροποίηση αεροφωτογραφιών, ώστε να μην μπορούν να νομιμοποιηθούν ή να τακτοποιηθούν αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά τον Ιούλιο του 2011, όταν τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος των τακτοποιήσεων.
Ως πρόσθετα μέτρα που εφαρμόζονται σε αυτή την κατεύθυνση αναφέρονται οι ελεγκτές δόμησης, τα αυστηρά πρόστιμα για όσους κάνουν ψευδείς δηλώσεις, η εφαρμογή της ηλεκτρονικής ταυτότητας των κτηρίων κ.ά.
Τέλος, το ΥΠΕΚΑ αναφέρει ότι θα επιμείνει στην εφαρμογή των ρυθμίσεων του «Πράσινου Ταμείου» και του περιβαλλοντικού ισοζυγίου, διοχετεύοντας με αντικειμενικό τρόπο τους πόρους από τα πρόστιμα αυθαιρέτων για έργα σε υποβαθμισμένες περιοχές. Παραλείπει να αναφερθεί βέβαια στο γεγονός ότι από τα έσοδα του «Πράσινου Ταμείου» ποσοστό μόλις 2,5% αξιοποιείται σε περιβαλλοντικές δράσεις και το μεγάλο μέρος δεσμεύεται στο κρατικό ταμείο.
*«Η απόφαση του ΣτΕ αφήνει έκθετες τις μνημονιακές κυβερνήσεις και τα κόμματα που τις στηρίζουν. Ακόμη μία φορά με νομικά επιχειρήματα αποδεικνύεται ότι για να εφαρμόσουν τις εντολές της τρόικας παραβιάζουν το Σύνταγμα. Στην περίπτωση του νόμου για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων παραβιάζουν το άρθρο 24 του Συντάγματος». Αυτό τόνισε σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ.
Οι κατηγορίες που νομιμοποιούνται και εξαιρούνται
Με το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ διαχωρίζονται τα αυθαίρετα προ και μετά του 1983, όπως επίσης οι όροι και οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων θα γίνεται νομιμοποίηση ή τακτοποίησή τους. Αναλυτικά, προβλέπεται ότι:
* ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ
Οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση:
– Για όλες τις αυθαίρετες κατασκευές προ του 1975 με πρόστιμο 500 ευρώ.
– Για τα αυθαίρετα προ του 1983 με μεγάλη έκπτωση της τάξης του 85% επί του κανονικού προστίμου, δηλαδή για τυπικά αυθαίρετα 100 έως 120 τετραγωνικών μέτρων πρόστιμο από 1.000 έως 5.000 ευρώ, ανάλογα με την τιμή ζώνης του ακινήτου.
– Για όλες τις μικροπαραβάσεις σε ακίνητα που έχουν ανεγερθεί με οικοδομική άδεια, όπως πέργκολες, μπάρμπεκιου, διαφορετική διαμερισματοποίηση ορόφου κ.λπ., με εφάπαξ πρόστιμο 500 ευρώ για όλες τις υπερβάσεις.
– Για αυθαίρετες κατασκευές ή αλλαγές χρήσης με παραβίαση μέχρι 40% κάλυψης και δόμησης και μέχρι 20% ύψους σε σύγκριση με την οικοδομική άδεια με κανονικό πρόστιμο για τα ακίνητα μετά το 2003, ενώ το πρόστιμο μειώνεται κατά 20% όταν πρόκειται για ακίνητα που ανεγέρθηκαν από το 1983 έως και το 2003.
* ΤΑΚΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ
Προβλέπεται, με καταβολή παραβόλου και ειδικού προστίμου, εξαίρεση από την κατεδάφιση για 30 χρόνια για αυθαίρετα που έχουν ανεγερθεί χωρίς οικοδομική άδεια ή καθ’ υπέρβαση της οικοδομικής τους άδειας με παραβίαση άνω του 40% της κάλυψης και μέχρι 20% του ύψους σε σύγκριση με την οικοδομική άδεια εντός προκηπίου ή ακάλυπτου. Σε αυτή την περίπτωση, εάν το ακίνητο έχει ανεγερθεί το διάστημα 1983-2003, ισχύει έκπτωση 20% επί του ειδικού προστίμου.
* ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ
Δεν υπάγονται αυθαίρετα που βρίσκονται σε εγκεκριμένο κοινόχρηστο χώρο της πόλης, παραχωρημένους σε δημόσια κοινή χρήση χώρους του οικοπέδου, εντός παρόδιας στοάς, παρά το όριο των διεθνών, εθνικών, επαρχιακών, δημοτικών ή κοινοτικών οδών, δημόσιο κτήμα, δάσος, δασική ή αναδασωτέα έκταση, αιγιαλό, ζώνη παραλίας, αρχαιολογικό χώρο κ.ά. Επίσης, δεν μπορεί να ενταχθεί στη νέα ρύθμιση αυθαίρετη κατασκευή ή αυθαίρετη αλλαγή χρήσης για την οποία έχει εκδοθεί αμετάκλητη δικαστική απόφαση κατεδάφισης ή απομάκρυνσης.
ΚατηγορίεςΔόμηση - Αυθαίρετα
Απάντηση