.
Σόφη Παυλάκη, Δικηγόρος
sofiap@nb.org
.
Ο χαρακτηρισμός περιοχής ως καταφυγίου άγριας ζωής, με τον απαιτούμενο καθορισμό των ορίων του, έχει ως συνέπεια την υπαγωγή της συγκεκριμένης εκτάσεως στο ειδικό καθεστώς προστασίας, το οποίο θεσπίζεται με τις εκάστοτε ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις. Συνακόλουθα γίνεται δεκτό ότι τον ίδιο κανονιστικό χαρακτήρα έχει και κάθε μεταγενέστερη του χαρακτηρισμού πράξη, δυνάμει της οποίας επέρχεται μεταβολή, όσον αφορά τα όρια ιδρυθέντος καταφυγίου άγριας ζωής. Επομένως και οι αποφάσεις, με τις οποίες τροποποιούνται τα όρια μονίμων καταφυγίων άγριας ζωής, έχουν κανονιστικό χαρακτήρα.
Με την απόφαση υπ΄ αριθ. 573/2016[1] του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε αίτηση ακυρώσεως της αποφάσεως 53423/1518/10.7.2008 (Δ΄ 385) του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, με την οποία τροποποιήθηκαν τα όρια μονίμου καταφυγίου άγριας ζωής στη θέση «Σφήκα» περιφέρειας Δήμου Πρεσπών νομού Φλώρινας.
Όπως προέκυψε από την προσβαλλομένη απόφαση και τα στοιχεία του φακέλου της υποθέσεως, με την 162309/20.7.1982 απόφαση του Υπουργού Γεωργίας (Δ΄ 757) ιδρύθηκε το μόνιμο καταφύγιο θηραμάτων στη θέση «Σφήκα» του Δήμου Πρεσπών, εκτεινόμενο νοτιοανατολικά της λίμνης «Μικρά Πρέσπα», το οποίο κατελάμβανε προστατευόμενη περιοχή 67.000 στρ. Ακολούθως, με την 3570/14.8.2003 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (Β΄ 425) τροποποιήθηκαν τα όρια του καταφυγίου αυτού με υπαγωγή στην προστατευόμενη περιοχή επί πλέον 2.000 στρ. Με την προσβαλλομένη απόφαση τροποποιήθηκαν εκ νέου τα όρια του καταφυγίου με αποκοπή τμήματος της έκτασής του και προσθήκη νέας έκτασης, το δε συνολικό εμβαδόν της προστατευόμενης περιοχής περιορίσθηκε στα 41.500 στρ.
Η εξεταζόμενη υπόθεση κρίθηκε με βάση τις διατάξεις των παραγράφων 5 έως και 8 του άρθρου 254 του Δασικού Κώδικα (νδ/γμα 86/1969), όπως ίσχυαν μετά την αντικατάστασή τους από την παρ. 3 του άρθρου 57 του ν. 2637/1998 (Α΄ 200) και πριν την εν συνεχεία κατάργησή της με το άρθρο 22 παρ. 1 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60/31.3.2011).[2]
Σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά από το Δικαστήριο,[3] η προσβαλλόμενη απόφαση τροποποίησης των ορίων μονίμου καταφυγίου άγριας ζωής έχει κανονιστικό χαρακτήρα, διότι ο χαρακτηρισμός περιοχής ως καταφυγίου άγριας ζωής, με τον απαιτούμενο καθορισμό των ορίων του, είχε ως συνέπεια την υπαγωγή της συγκεκριμένης εκτάσεως στο καθεστώς προστασίας, το οποίο εθέσπιζαν, κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, οι προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 57 του ν. 2637/1998.[4] Τον ίδιο επομένως κανονιστικό χαρακτήρα έχει και κάθε μεταγενέστερη του χαρακτηρισμού πράξη, δυνάμει της οποίας τροποποιούνται τα όρια ιδρυθέντος καταφυγίου άγριας ζωής.[5]
Πρέσπες και ορεινό τοπίο στη Φλώρινα
[πηγή: διαδίκτυο]
.
Σήμερα, το ισχύον νομοθετικό καθεστώς για τα καταφύγια άγριας ζωής καθορίζεται, κατά κύριο λόγο, από τις διατάξεις των άρθρων 18 (παρ. 2 και 3), 19 (παρ. 4α΄-β΄, 4.3) και 21 (παρ. 2) του ν. 1650/1986, όπως ισχύουν, και αναλυτικά παρατίθενται κατωτέρω:
ν. 1650/1986 (Α΄ 160)
«Για την προστασία του περιβάλλοντος»
Άρθρο 18 §§ 2-3
«Αντικείμενο προστασίας και διατήρησης»
[όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 4 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60/31.3.2011)
«Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις»]
2. Χερσαίες, υγροτοπικές, θαλάσσιες ή μεικτού χαρακτήρα περιοχές, μεμονωμένα στοιχεία ή σύνολα της φύσης και του τοπίου, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενα προστασίας και διατήρησης λόγω της οικολογικής, βιολογικής, γεωλογικής, γεωμορφολογικής, εν γένει επιστημονικής ή αισθητικής σημασίας τους.
3. Οι περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα της παρ. 2 μπορούν να χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 19, ως:
– Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης
– Περιοχές προστασίας της φύσης
– Φυσικά πάρκα και ειδικότερα ως: εθνικά ή περιφερειακά πάρκα
– Περιοχές προστασίας οικοτόπων και ειδών και ειδικότερα ως: ειδικές ζώνες διατήρησης (ΕΖΔ), ζώνες ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) ή καταφύγια άγριας ζωής ή συνδυασμός αυτών.
Άρθρο 19 §§ 4α΄-β΄, 4.3
«Κριτήρια χαρακτηρισμού και αρχές προστασίας»
[όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 5 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60/31.3.2011)
«Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις»]
4α) Ως περιοχές προστασίας οικοτόπων και ειδών (Habitat/species management areas) χαρακτηρίζονται εκτάσεις χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες που υπόκεινται σε διαχείριση για τη διασφάλιση ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης των προστατευτέων οικοτόπων και ειδών.
β) Διακρίνονται σε ΕΖΔ, ΖΕΠ και Καταφύγια Αγριας Ζωής (ΚΑΖ).
4.3 Καταφύγια Αγριας Ζωής (Wildlife refuges)
α) Ως καταφύγια άγριας ζωής χαρακτηρίζονται φυσικές περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες), που έχουν ιδιαίτερη σημασία ως σημαντικοί τόποι ανάπτυξης της άγριας χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου ή, τέλος, ως σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι. Ως καταφύγια άγριας ζωής μπορούν να χαρακτηρίζονται και οι οικολογικοί διάδρομοι μεταξύ άλλων κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών των παρ. 1, 2, 3, 4 και 5.
β) Μέσα στα καταφύγια άγριας ζωής απαγορεύονται η θήρα, οι αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων σκύλων δεικτών, η σύλληψη της άγριας πανίδας, η συλλογή της άγριας χλωρίδας, η καταστροφή ζώνης με φυσική βλάστηση με κάθε τρόπο, η καταστροφή φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση, η επιχωμάτωση και η αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδάτινων συστημάτων, η διάθεση ή απόρριψη αποβλήτων, η διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων, η ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα, καθώς και η υπαγωγή έκτασης του καταφυγίου σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Επιτρέπεται η εγκατάσταση παρατηρητηρίων της άγριας πανίδας. Η εκτέλεση λατομικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων όπως και δρόμων επιτρέπεται, κατόπιν περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4014/2011 (Α΄ 209), όπως ισχύει.
[Όπως η περ. β΄ της παρ. 4.3 του άρθρου 19 αντικαταστάθηκε εκ νέου από το άρθρο 59 του ν. 4315/2014 (Α΄ 269/24.12.2014)]
γ) Μέσα στα καταφύγια άγριας ζωής, οι αρμόδιες κατά περίπτωση υπηρεσίες μπορούν να εγκρίνουν ή να προγραμματίζουν και να εκτελούν ειδικά έργα βελτίωσης του βιοτόπου και έργα ικανοποίησης των οικολογικών αναγκών του βιολογικού κύκλου των ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας και ιδίως αναδάσωση, διατήρηση ακαλλιέργητων εκτάσεων, διατήρηση εκτάσεων με τοπικές ποικιλίες, διατήρηση φυτοφρακτών έργα αναβάθμισης και αποκατάστασης υγροτοπικών εκτάσεων, δημιουργία και ανάπτυξη ζωνών φυσικής βλάστησης, δημιουργία δενδροστοιχιών κατά μήκος των αγροτικών δρόμων και ελωδών εκτάσεων. Τα έργα αυτά περιγράφονται σε ειδικές μελέτες διαχείρισης, οι οποίες εγκρίνονται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι προδιαγραφές για τη σύνταξη τους καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Άρθρο 21 § 2
«Χαρακτηρισμός περιοχών, στοιχείων ή συνόλων της φύσης και του τοπίου»
[όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 6 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60/31.3.2011)
«Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις»]
2. Για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως καταφυγίου άγριας ζωής εκδίδεται απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με βάση ειδική έκθεση που τεκμηριώνει την οικολογική ή άλλη φυσική αξία της περιοχής.
Στην πράξη χαρακτηρισμού καθορίζονται προτεραιότητες διατήρησης για την κάθε περιοχή. Σε περιοχές, στις οποίες λειτουργεί αεροδρόμιο, για το χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση τους απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας. Αποχαρακτηρισμός ή μείωση της έκτασης της προστατευόμενης περιοχής επιτρέπεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού ύστερα από αιτιολογημένη γνώμη του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
.
Τοπίο Πρεσπών σε φωτογραφία του Νίκου Μαστροπαύλου
[πηγή: greecelands.com/greece ]
.
______________________
[1] Βλ. ΣτΕ 573/2016 (Τμ. Ε΄) σε: περιοδικό «Περιβάλλον & Δίκαιο» τ. 2/2016 σ. 286 επ.
[2] Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές του Κράτους Δικαίου και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου, επί αιτήσεων ακυρώσεως το Δικαστήριο κρίνει βάσει του νομοθετικού καθεστώτος που ίσχυε κατά τον χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης και όχι κατά τον χρόνο εκδίκασης της υποθέσεως. Έτσι συμβαίνει συχνά στην πράξη, δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν πρόσφατα να κρίνουν βάσει νομοθεσίας που ίσχυε κατά το παρελθόν όχι όμως κατά τον χρόνο έκδοσής τους ή βάσει νομοθεσίας, η οποία έχει στο μεταξύ υποστεί αλλεπάλληλες τροποποιήσεις και σημαντικές αλλαγές.
[3] Βλ. σχετ. και ΣτΕ 561/2012, ΣτΕ 3595/2007 (7μ.).
[4] Άρθρο 254 §§ 5-8 νδ/τος 86/1969 (Α΄ 7) «Δασικός Κώδιξ» (ως ίσχυαν μετά την αντικατάστασή τους από την § 3 του άρθρου 57 του ν. 2637/1998 (Α΄ 200), που διέπει την παρούσα υπόθεση, και πριν την κατάργηση της § 3 του άρθρου 57 ν. 2637/1998 από το άρθρο 22 παρ. 1 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60/31.3.2011): «Ίδρυσις και λειτουργία εκτροφείων θηραμάτων – Καταφυγίων θηραμάτων – Ελεγχομένων Κυνηγετικών Περιοχών. […] 5. Με αποφάσεις του οικείου Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ιδρύονται καταφύγια άγριας ζωής σε δασικές, δασοσκεπείς, χορτολιβαδικές, ελώδεις, υγροτοπικές, αγροτικές, παρόχθιες, παραλίμνιες και παράκτιες εκτάσεις, καθώς και σε ερημονησίδες, με την προϋπόθεση ότι οι εκτάσεις αυτές, είτε είναι απαραίτητες για τη διατροφή, διαχείμανση, αναπαραγωγή ή τη διάσωση των ειδών της άγριας πανίδας ή αυτοφυούς χλωρίδας που είναι μοναδικά, σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση ή είτε αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα τύπου βιοτόπου. 6. Εντός των καταφυγίων άγριας ζωής απαγορεύεται η θήρα κάθε θηράματος και κάθε είδους της άγριας πανίδας, η σύλληψη κάθε είδους της άγριας πανίδας για μη ερευνητικούς σκοπούς, η καταστροφή κάθε είδους ζώνης με φυσική βλάστηση, η καταστροφή των ζωντανών φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η απστράγγιση κα αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδατικών πόρων και η ένταξη έκτασης καταφυγίου άγριας ζωής σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Η εκτέλεση έργων ή εργασιών και ιδίως, αλιευτικά έργα, έργα αναδασμού, τουριστικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατασκηνώσεις, λατομεία, μεταλλεία και δρόμοι εκτελούνται αφού προηγουμένως έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου Α΄ και έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Κατ΄ εξαίρεση επιτρέπεται η σύλληψη ειδών της άγριας πανίδας και η μεταφορά τους προς εμπλουτισμό άλλων κατάλληλων περιοχών μόνον από τη Δασική Υπηρεσία. 7. Με απόφαση του οικείου Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να απαγορεύεται ή να τίθενται όροι ή περιορισμοί στην άσκηση της αλιείας, γεωργίας, βοσκής, υλοτομίας, χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και της συλλογικής και κοπής αρωματικών, βαφικών, αρτυματικών, μελισσοκομικών και ανθοκομικών – διακοσμητικών φυτών για εμπορικούς σκοπούς. 8. Εντός των καταφυγίων άγριας ζωής η Δασική Υπηρεσία δύναται να προγραμματίζει και να εκτελεί ειδικά έργα βελτίωσης του βιοτόπου των καταφυγίων άγριας ζωής και έργα ικανοποίησης των οικολογικών αναγκών του βιολογικού κύκλου των ειδών της άγριας πανίδας και αυτοφυούς χλωρίδας και ιδίως αναδάσωση, διατήρηση ακαλλιέργητων εκτάσεων, διατήρηση εκτάσεων με παραδοσιακές καλλιέργειες, έργα αναβάθμισης και αποκατάστασης υγροτοπικών εκτάσεων, δημιουργία και ανάπτυξη ζωνών φυτικής βλάστησης, δημιουργία δενδροστοιχιών κατά μήκος των αγροτικών δρόμων και ελωδών εκτάσεων. Τα εν λόγω ειδικά έργα ενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του ν. 998/1979 (Α΄ 289) […]».
[5] Η παρούσα αίτηση ακυρώσεως απερρίφθη για δικονομικούς λόγους, που αφορούσαν τη μη εμπρόθεσμη άσκησή της. Επομένως η προσβαλλομένη απόφαση τροποποίησης των ορίων του ενδίκου μονίμου καταφυγίου άγριας ζωής εξακολουθεί να ισχύει.
dasarxeio.com
Ευχαριστούμε θερμά, ευελπιστούμε και στο μέλλον για την “σωστή σας ενημέρωση & υπεύθυνη στάση στα θέματα θήρας και θηραματικών γνώσεων”!!!..