Οι αποδιδόμενες για καλλιέργεια εκτάσεις από τους δασωμένους αγρούς συντρέχουν στην τοπική οικονομία και τη βιωσιμότητα του φυσικού περιβάλλοντος.
Σταύρος Αραχωβίτης*
Ενα από τα μεγαλύτερα έργα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην κατεύθυνση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας είναι αδιαμφισβήτητα η έναρξη και εξελισσόμενη διαδικασία κατάρτισης των δασικών χαρτών.
Οπως ήταν αναμενόμενο, με την κατάρτισή τους το ΥΠΕΝ έγινε δέκτης σωρείας θεμάτων που ανέκυπταν και τα οποία θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν σύμφωνα με το πνεύμα της νομοθεσίας και με το Σύνταγμα. Ανάμεσά τους η περίπτωση των δασωμένων αγρών, δηλαδή των αγρών που εγκαταλείφθηκαν από την αγροτική χρήση μετά το 1945 και το 2007 χαρακτηρίζονται πλέον δασωμένοι.
Οι εκτάσεις αυτές έχουν σημείο αναφοράς την παλαιότερη βλαστική απεικόνιση που διαθέτουμε ως χώρα, τις αεροφωτογραφίες του 1945, αναφέρονται δηλαδή σε μια χρονική περίοδο που η αγροτική παραγωγή ήταν η κυρίαρχη οικονομική δραστηριότητα στην ύπαιθρο και συνεισέφερε στην επιβίωση της μεταπολεμικής Ελλάδας.
Η μετέπειτα σταδιακή φυσική ανάκαμψη της δασικής βλάστησης στους αγρούς που μέχρι τότε καλλιεργούνταν ή βόσκονταν προέκυψε από την εγκατάλειψή τους, όταν η οικονομική ανέχεια και η πολυτάραχη μετεμφυλιακή περίοδος ώθησαν αναγκαστικά τους κατοίκους της υπαίθρου σε εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση.
Το μέγεθος του προβλήματος των δασωμένων αγρών που αναδείχτηκε από τους μέχρι σήμερα κυρωμένους δασικούς χάρτες (40,4%), δείχνει ότι οι εκτάσεις που το 1945 καλλιεργούνταν και σήμερα έχουν αποκτήσει δασική βλάστηση αντιστοιχούν στο 2,14% της έκτασης της χώρας (2.820.000 στρέμματα). Χαρακτηριστικό δε είναι ότι το 80% αυτών των εκτάσεων έχουν μετατραπεί σε δάση και όχι σε δασικές εκτάσεις, γεγονός που εξηγείται από το ότι οι περισσότερες εκτάσεις βρίσκονται σε ορεινές ή ημιορεινές περιοχές όπου ο κλήρος ήταν μικρός και η διατήρηση της εκμετάλλευσης οικονομικά ασύμφορη.
Το ερώτημα που έπρεπε να αντιμετωπιστεί για τις εκτάσεις αυτές ήταν ένα: Ποιες θα είναι οι δυνατότητες αξιοποίησης που μπορούν να δοθούν στις εκτάσεις αυτές;
Μέχρι τον φετινό Ιούνιο, με νομοθετικές ρυθμίσεις δυνατότητα εκμετάλλευσης δινόταν μόνο σε δασικές εκτάσεις ή σε εκτάσεις που είχαν χάσει πια τον δασικό τους χαρακτήρα. Η Πολιτεία διαφοροποίησε τις χρήσεις που μπορούν να υλοποιηθούν σε δασικές εκτάσεις ή εκτάσεις που είχαν χάσει πια τον δασικό τους χαρακτήρα με βάση τον χρόνο κτήσης των τίτλων και ορόσημο το 1945.
Ετσι, σε δασικές εκτάσεις ή σε εκτάσεις που είχαν χάσει πια τον δασικό τους χαρακτήρα, εφόσον υπάρχουν τίτλοι πριν από το 1946, επιτρέπονται όλες οι χρήσεις, ενώ αν οι τίτλοι είναι μεταγενέστεροι και έως το 2004 επιτρέπεται μόνο η γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια.
Από τον Ιούνιο του 2019 (άρθρο 4 του Ν. 4617/2019), όμως, επιτρέπεται πλέον για πρώτη φορά η γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια και σε δάση. Εάν οι εκτάσεις αυτές είναι μεγαλύτερες από 5 στρέμματα και έως και 30 στρέμματα, υπάρχει η προϋπόθεση της τεχνοοικονομικής μελέτης ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα της καλλιέργειας που θα αντικαταστήσει το δάσος.
Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση δίνεται η δυνατότητα σε χιλιάδες μικρομεσαίους ιδιοκτήτες και καλλιεργητές γης, ιδιαίτερα των ορεινών και ημιορεινών περιοχών, να αξιοποιήσουν πλέον και τις εκτάσεις αυτές. Είναι μια πραγματική τομή για την ποιοτική ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα της χώρας μας προς όφελος πρώτα και κύρια των τοπικών κοινωνιών και της ισόρροπης ανάπτυξής τους αλλά και της οικονομίας.
Είναι όμως και μια τομή για τη βιώσιμη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος των περιοχών αυτών. Το φυσικό περιβάλλον, ανθρωπογενές κατά κύριο λόγο στη μεσογειακή λεκάνη, δεν έχει να χάσει αλλά να ωφεληθεί από την απόδοση ξανά στην καλλιέργεια των δασωμένων αγρών. Γιατί η γεωργία είναι μια ανθρωπογενής δραστηριότητα συνυφασμένη διαχρονικά με τη διαχείριση των ορεινών και νησιωτικών οικοσυστημάτων.
Ιδιαίτερα η δενδροκαλλιέργεια αποτελεί τον πλησιέστερο προς το δάσος τρόπο δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα και άρα μια λειτουργία που το φυσικό περιβάλλον δεν θα απολέσει. Η δε με την καλλιέργεια δημιουργία ξέφωτων στις συχνά εύφλεκτες δασωμένες εκτάσεις συνεισφέρει σημαντικές λειτουργίες στα μεσογειακά αγροδασολιβαδικά οικοσυστήματα, ιδιαίτερα στην πανίδα τους, ξαναδημιουργώντας το χαρακτηριστικό μωσαϊκό του πολιτισμικού τοπίου ολόκληρης της ορεινής αλλά και της νησιωτικής μας χώρας.
Απαραίτητο είναι λοιπόν να ξεκινήσει η εφαρμογή της νέας διάταξης του άρθρου 4 του Ν. 4617/2019, η οποία -σημειωτέον- δεν προβλέπει έκδοση περαιτέρω αποφάσεων και μπορεί να τύχει άμεσης εφαρμογής. Καθυστερήσεις που ήδη παρατηρούνται, δεν μπορούν να αιτιολογηθούν επαρκώς, εκτός εάν υποκρύπτεται απροθυμία επίλυσης του θέματος με βάση τον νόμο.
Τέλος, θα πρέπει να εξεταστούν πιθανές χρηματοδοτικές προτάσεις, ενδεχομένως μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, που θα κατευθύνουν συντεταγμένα με βάση την επιστημονική πρόοδο την απόδοση ξανά στην καλλιέργεια των δασωμένων αγρών. Διότι είναι ανάγκη να επανέλθει αυτή η γη στα πολύτιμα πολυλειτουργικά αγροδασολιβαδικά πολιτισμικά τοπία της μεσογειακής λεκάνης και την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, όπου η Ελλάδα μπορεί να κάνει τη διαφορά!
* Βουλευτής Λακωνίας ΣΥΡΙΖΑ, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Πηγή: www.efsyn.gr
ΚατηγορίεςΝομοθεσία
Αφήστε μια απάντηση