 |
Παναγιώτης Γαλάνης, Δικηγόρος, Διδάκτωρ και Μεταδιδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ, Διδάσκων Νομικής ΕΚΠΑ info@pgalanislaw.gr , www.pgalanislaw.gr |
Περίληψη
Στόχος της σύντομης αυτής συνεισφοράς είναι να αναδείξει και να συνοψίσει τα ζητήματα άμυνας κατά των αναρτημένων δασικών χαρτών μέσω των διοικητικών προσφυγών και της δικαστικής διαδικασίας, τα οποία συνιστούν τα μέσα διοικητικού δικαίου που διαθέτει ο διοικούμενος στη φαρέτρα του. Η οπτική που υιοθετείται εδώ είναι αμιγώς νομοθετική και νομολογιακή, δηλ. εστιάζει στα κελεύσματα του νομοθέτη και της νομολογίας του ΣτΕ.
Οι Δασικοί Χάρτες διέπονται κατά βάση από τον Ν. 3889/2010, όπως ισχύει σήμερα, μετά από απανωτές τροποποιήσεις. Οι διατάξεις του παρουσιάζονται κάτωθι, θεματικά[1].
Α) Ποιες εκτάσεις εμπίπτουν στον Δασικό Χάρτη – Ορισμός
Οι δασικές εν γένει εκτάσεις των παρ. 1, 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979, που διέπονται από τις προστατευτικές διατάξεις αυτού, απεικονίζονται σε κατάλληλης κλίμακας αεροφωτογραφικό ή χαρτογραφικό υλικό, το οποίο, αφού συμπληρωθεί με τα φωτοερμηνευτικά στοιχεία των πρόσφατων και ιστορικών αεροφωτογραφιών, τις διοικητικές πράξεις της περίπτωσης ζ’ της παρ. 6 και της παρ. 7 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979 ή άλλες πράξεις που οδηγούν σε νόμιμη μεταβολή του δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, καθώς και τα λοιπά διαθέσιμα στοιχεία της δασικής υπηρεσίας, αποτελεί τον ΔΧ. Απεικονίζονται οι διαχρονικές αλλαγές των δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων μιας περιοχής και τελικά οριστικοποιούνται τα τμήματα γης όπου ισχύει η δασική νομοθεσία[2].
Στον ΔΧ δεν απεικονίζονται τα εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών πάρκα και άλση της παρ. 4 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979. Στον παραπάνω χάρτη οι εκτάσεις της παρ. 5 εδάφια Α΄ και β΄ του ιδίου ως άνω άρθρου, αποτελούν ιδιαίτερης κατηγορίας εκτάσεις, στις οποίες εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στον παρόντα νόμο, καθώς και τα οριζόμενα στο άρθρο 28 του Ν. 2664/1998, όπως ισχύει. Η τοπική ή δημοτική κοινότητα, όπως ορίζονται στο Ν. 3852/2010, αποτελούν την τεχνική και διοικητική μονάδα κατάρτισης του δασικού χάρτη. Άρα, ο Δασικός Χάρτης είναι μια απεικόνιση σε κατάλληλης κλίμακας αεροφωτογραφικό υλικό των δασικών περιοχών των παρ. 1, 2, 3, 4, 5 του άρθρου 3 Ν. 998/1979 μετά τη συμπλήρωσή του με τα φωτοερμηνευτικά στοιχεία αεροφωτογραφιών και τα διαθέσιμα στοιχεία της δασικής υπηρεσίας[3].
Δηλαδή, με βάση τα ως άνω, στους ΔΧ εμφανίζονται οι δασικές και μη εκτάσεις δύο περιόδων, αφενός της παλαιότερης περιόδου (κυρίως του έτους 1945, που αποτελεί το έτος που διενεργήθηκε η πρώτη αεροφωτογράφιση της Ελλάδας) και αφετέρου της σημερινής – πρόσφατης περιόδου που στηρίζεται στη φωτοερμηνεία των πλέον πρόσφατων αεροφωτογραφιών (οι τελευταίες ελήφθησαν τα έτη 2008 – 2009).
Επίσης, στον ΔΧ εμφανίζονται περαιτέρω:
- τα όρια των οριοθετημένων οικισμών και εγκεκριμένων πολεοδομικών μελετών και ρυμοτομικών σχεδίων, τα όρια των μη οριοθετηθέντων οικισμών και των μη εγκριθεισών πολεοδομικών μελετών,
- τα όρια των εποικιστικών εκτάσεων (διανομές), τα όρια των τελεσιδίκων πράξεων χαρακτηρισμού (άρθρο 14 Ν. 998/1979),
- τα όρια των εκτάσεων που κηρύχθηκαν (ανα)δασωτέες,
- οι κτηματικοί χάρτες του Ν. 248/1976 εφόσον υπάρχουν,
- οι οικιστικές πυκνώσεις.
Τέλος, με βάση την πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ για τον Ν. 4685/2020, στον ΔΧ περιλαμβάνονται και οι πράξεις της Διοίκησης (της αγροτικής/εποικιστικής κυρίως νομοθεσίας), οι οποίες με νόμιμο τρόπο συντέλεσαν στην απώλεια της δασικής μορφής των εκτάσεων, συνεχίζουν τη χρήση τους[4]. Τούτο διότι με βάση τον Ν. 4685/2020, οι ΔΧ καταρτίζονται όχι μόνο βάσει αεροφωτογραφιών που απεικονίζουν διαχρονικά τη δασική βλάστηση της κάθε περιοχής, αλλά και βάσει διοικητικών πράξεων, οι οποίες καθόριζαν άλλες χρήσεις για ορισμένες εκτάσεις κατά το παρελθόν, ιδίως δε προ του Συντάγματος του 1975.
Β) Θεώρηση ΔΧ
Ο ΔΧ αμέσως μετά την κατάρτισή του θεωρείται από την οικεία Διεύθυνση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Για τη θεώρηση εκδίδεται απόφαση της ανωτέρω Υπηρεσίας, η οποία αναρτάται στο Πρόγραμμα Διαύγεια.
Η θεώρηση, όπως και η ανάρτηση, δεν είναι εκτελεστές διοικητικές πράξεις, γιατί δεν επάγονται από μόνες τους έννομες συνέπειες, υπό την έννοια ότι η εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας χωρεί ανεξαρτήτως της ανάρτησης. Επίσης δεν αρκούν για να εξοπλίσουν τον ΔΧ με πλήρη αποδεικτική ισχύ, όπως η κύρωση[5].
Αν ο ΔΧ καταρτίζεται από ιδιωτικό γραφείο εκπόνησης δασικών μελετών, τα παραδοτέα υποβάλλονται σταδιακά, με δύο ενδιάμεσες και μία τελική παράδοση, η δε θεώρηση αυτού γίνεται εντός δύο (2) μηνών από την τελική υποβολή του στην ανωτέρω αρμόδια υπηρεσία. Η προθεσμία αυτή δύναται να παρατείνεται κατά ένα (1) μήνα με απόφαση του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατόπιν υποβολής επαρκώς αιτιολογημένου αιτήματος από την αρμόδια Διεύθυνση Δασών.
Εφόσον διαπιστωθούν σφάλματα ή παραλείψεις, ο χάρτης διορθώνεται και συμπληρώνεται, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Διεύθυνσης Δασών με σχετική έκθεση ελέγχου που συντάσσει η τελευταία εντός της ανωτέρω προθεσμίας. Στη συνέχεια ο χάρτης επανυποβάλλεται από τον ανάδοχο μέσα σε ένα (1) μήνα από την κοινοποίηση σε αυτόν της εκθέσεως ελέγχου. Ο διορθωμένος και συμπληρωμένος δασικός χάρτης θεωρείται από την αρμόδια Διεύθυνση Δασών μέσα σε ένα (1) μήνα από την επανυποβολή του. Αν η αρμόδια Διεύθυνση Δασών δεν δύναται να ανταποκριθεί στις παραπάνω προθεσμίες, αυτή οφείλει εντός δεκαπέντε (15) ημερών από τη δεύτερη ενδιάμεση υποβολή του δασικού χάρτη να ενημερώσει τον Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης με έγγραφη τεκμηρίωση των ελλείψεων ή προβλημάτων που καθιστούν αδύνατη τη θεώρηση εντός των νoμίμων προθεσμιών. Ο Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, οφείλει στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του να εξασφαλίσει κάθε αναγκαία υποστήριξη της αρμόδιας Διεύθυνσης Δασών για τη θεώρηση του δασικού χάρτη. Οι ανωτέρω προθεσμίες στο σύνολό τους μπορούν να παραταθούν κατά ένα (1) μήνα με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν αιτιολογημένης εισήγησης της οικείας Διεύθυνσης Δασών, ανάλογα με την έκταση του φυσικού αντικειμένου και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής.
Γ) Άσκηση αντιρρήσεων κατά του Δασικού Χάρτη
Κατά του περιεχομένου του δασικού χάρτη που αναρτήθηκε επιτρέπεται η υποβολή αντιρρήσεων μέσα σε αποκλειστική προθεσμία εκατόν πέντε (105) ημερών από την ημερομηνία που ορίζεται στην πρόκληση υποβολής αντιρρήσεων της παρ. 2 του άρθρου 14 του παρόντος νόμου. Η προθεσμία αυτή παρατείνεται για είκοσι (20) ημέρες για όσους κατοικούν μόνιμα ή διαμένουν στην αλλοδαπή. Οι αντιρρήσεις δεν αποτελούν ενδικοφανή προσφυγή, διότι δεν στρέφονται κατά διοικητικής πράξης, αλλά κατά αναρτηθέντων ΔΧ που υπόκεινται σε κύρωση[6].
Κατά το άρθρο 41 Ν. 4958/2022 (ΦΕΚ Α 142/21.07.2022), για τους ΔΧ, η ανάρτηση των οποίων υλοποιήθηκε εντός του έτους 2021, η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 3889/2010, παρατάθηκε από τη λήξη της έως την 31η Ιουλίου 2022.
Για το παραδεκτό επιβάλλεται επίσης η συμπλήρωση στην οικεία φόρμα των γεωγραφικών συντεταγμένων των κορυφών του πολυγώνου – γεωτεμαχίου που περικλείει την αμφισβητούμενη, ως προς τον χαρακτήρα και μορφή, έκταση[7].
Για την υποβολή των αντιρρήσεων καταβάλλεται επί ποινή απαραδέκτου των αντιρρήσεων ειδικό τέλος, το ύψος του οποίου καθορίζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 του άρθρου 22. Σε τέλος δεν υπόκεινται οι αντιρρήσεις για παράλειψη απεικόνισης στον ΔΧ (άρθρο 18 παρ. 2 in fine).
Η άσκηση αντιρρήσεων κατά τρόπο παραδεκτό αποκλείει την κύρωση του χάρτη κατά το αμφισβητούμενο με αυτές μέρος πριν την εξέταση των αντιρρήσεων[8].
Οι λεπτομέρειες για την υποβολή αντιρρήσεων εξειδικεύτηκαν με την ΥΑ 146776/2459/21.10.2016 απόφαση του ΥΠΕΝ.
Αντιρρήσεις, όσον αφορά τις περιληφθείσες στον αναρτηθέντα δασικό χάρτη δασικές, χορτολιβαδικές και βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις, μπορούν να υποβάλουν φυσικά και νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, καθώς και το Ελληνικό Δημόσιο και οι οικείοι ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού, εφόσον επικαλούνται για τη θεμελίωση του εννόμου συμφέροντος τους εμπράγματα ή ενοχικά δικαιώματα στις ανωτέρω εκτάσεις.
Αντιρρήσεις ειδικά κατά τής παράλειψης να περιληφθεί στο δασικό χάρτη ορισμένη δασικού χαρακτήρα ή χορτολιβαδική ή βραχώδης ή πετρώδης έκταση μπορεί να υποβάλει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο και, ιδίως, το Ελληνικό Δημόσιο, οι ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού στα διοικητικά όρια των οποίων υπάγεται η έκταση, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στους σκοπούς των οποίων περιλαμβάνεται η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Με τις αντιρρήσεις προβάλλονται λόγοι που αφορούν αποκλειστικά και μόνο στην αμφισβήτηση του χαρακτήρα ή της μορφής των εμφανιζόμενων στο δασικό χάρτη εκτάσεων, της ορθής απεικόνισης, εφαρμογής και ισχύος των πράξεων της Διοίκησης και της σύννομης αλλαγής χρήσης αυτών.
Οι αντιρρήσεις υποβάλλονται σε ηλεκτρονική φόρμα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην πρόσκληση υποβολής αντιρρήσεων, στον ειδικό δικτυακό τόπο ανάρτησης δασικών χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων της παρ.11 του άρθρου 13 του παρόντος. Με την ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής κατάθεσης, χορηγείται αριθμός πρωτοκόλλου.
Τα στοιχεία που αποδεικνύουν την καταβολή του ειδικού τέλους και το έννομο συμφέρον, αποστέλλονται από τον ενδιαφερόμενο, το αργότερο εντός δέκα (10) ημερών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων σε έντυπη μορφή, στο Σημείο Υποστήριξης της Ανάρτησης Δασικού Χάρτη, σύμφωνα με όσα ορίζονται ειδικώς στην πρόσκληση υποβολής αντιρρήσεων κλπ.
Δ) Επεξεργασία αντιρρήσεων και κύρωση ΔΧ
Εντός σαράντα πέντε (45) ημερών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων η αρμόδια Διεύθυνση Δασών ή σε περίπτωση εφαρμογής της παρ. 4 του άρθρου 13 η ΕΚΧΑ ΑΕ επεξεργάζεται τα στοιχεία των αντιρρήσεων και αποτυπώνει στον δασικό χάρτη με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση τις εκτάσεις για τις οποίες δεν υποβλήθηκαν αντιρρήσεις. Στην περίπτωση εφαρμογής της παρ. 4 του άρθρου 13 όταν η επεξεργασία γίνεται από την ΕΚΧΑ ΑΕ, ο δασικός χάρτης, εντός της ως άνω προθεσμίας, αποστέλλεται μαζί με τις αντιρρήσεις στην αρμόδια Διεύθυνση Δασών για τον έλεγχο της ορθής αποτύπωσης.
Εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος κάθε Διεύθυνση Δασών εξετάζει αιτήσεις για διόρθωση προδήλων σφαλμάτων των δασικών χαρτών οι οποίες έχουν υποβληθεί σ’ αυτές. Εάν τα προβαλλόμενα σ’ αυτές σφάλματα δεν εμπίπτουν στην περιοριστική απαρίθμηση της υπ’ αρ. 153394/919/2017 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος (Β’ 1366), η αρμόδια Διεύθυνση Δασών διαβιβάζει τη σχετική αίτηση προς την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) προκειμένου να εξετασθεί ως υποβληθείσα αντίρρηση[9].
Ο ΔΧ με αποτυπωμένες τις εκτάσεις, για τις οποίες δεν ασκήθηκαν αντιρρήσεις, θεωρείται από την οικεία Διεύθυνση Δασών εντός προθεσμίας σαράντα πέντε ημερών (45) από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων. Σε περίπτωση εφαρμογής της παρ. 4 του άρθρου 13η ανωτέρω θεώρηση γίνεται εντός είκοσι (20) ημερών από την διαβίβαση στη Διεύθυνση Δασών του δασικού χάρτη και των επεξεργασμένων από την ΕΚΧΑ ΑΕ στοιχείων των αντιρρήσεων.
Εξαιρετικά στις περιπτώσεις που απαιτούνται διορθώσεις στις εκτάσεις που αποτυπώθηκαν σύμφωνα με την παράγραφο 1, αυτές υποδεικνύονται από την οικεία Διεύθυνση Δασών με σχετική έκθεση εντός της προθεσμίας της προηγούμενης παρ. και ο χάρτης θεωρείται, με τον ίδιο τρόπο, το αργότερο μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την επανυποβολή του σε αυτή. Η επανυποβολή γίνεται το αργότερο σε χρονικό διάστημα είκοσι (20) ημερών από τη γνωστοποίηση των διορθώσεων της Διεύθυνσης Δασών[10].
Ε) Κύρωση ΔΧ – Δημοσίευση κυρωμένου ΔΧ – Περιπτώσεις αναμόρφωσης κυρωμένου ΔΧ
Ο ΔΧ, μετά την ανωτέρω θεώρησή του, κυρώνεται ως προς τα τμήματά του με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση, με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης που εκδίδεται εντός δέκα (10) ημερών από την περιέλευσή του σε αυτόν.
Ο κυρωμένος χάρτης δημοσιεύεται αμέσως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Από την ημερομηνία δημοσίευσής του καθίσταται οριστικός και έχει πλήρη αποδεικτική ισχύ σε κάθε διοικητική ή δικαστική αρχή για όλα τα τμήματα που αποτυπώνονται σε αυτόν με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση, τα οποία αποτελούν δασικές εν γένει εκτάσεις των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979, όπως ισχύει. Επί των ανωτέρω εκτάσεων εφαρμόζονται οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, με την επιφύλαξη των προβλεπομένων στην παράγραφο 5 του ως άνω άρθρου 3, ως προς τις χορτολιβαδικές και τις πετρώδεις και βραχώδεις εκτάσεις των περιπτώσεων α΄ και β΄ της ως άνω παραγράφου[11].
Ο δασικός χάρτης των προηγούμενων παραγράφων έχει, ως προς τα τμήματα για τα οποία ασκήθηκαν αντιρρήσεις, προσωρινή ισχύ έως τη δημοσίευση της κατά το άρθρο 19 του παρόντος απόφασης κύρωσης του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εάν η ΕΚΧΑ ΑΕ κρίνει, με αιτιολογημένη απόφασή της, λαμβάνοντας υπόψη τα κτηματολογικά διαγράμματα και τους κτηματολογικούς πίνακες, που έχουν προκύψει μετά την αναμόρφωσή τους κατά το άρθρο 11 του Ν. 2308/1995 όπως ισχύει, ότι ο δασικός χάρτης που κυρώθηκε σύμφωνα με την ανωτέρω παρ. 4, εμπεριέχει σφάλματα ως προς την αποτύπωση της θέσης και των ορίων των τμημάτων του, μπορεί να ζητεί την εξέταση των περιπτώσεων αυτών από τις ΕΠΕΑ.
Σε περίπτωση που αίτηση για διόρθωση προδήλου σφάλματος, η οποία είχε υποβληθεί εντός της προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 15 του παρόντος, απορρίφθηκε για τον λόγο ότι το προβαλλόμενο σφάλμα δεν ενέπιπτε στην περιοριστική απαρίθμηση της υπ’ αρ. 153394/919/2017 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος (Β’ 1366), η αρμόδια Διεύθυνση Δασών διαβιβάζει τη σχετική αίτηση προς την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ), ώστε αυτή να εξετασθεί ως υποβληθείσα αντίρρηση και επέρχονται όλες οι σχετικές συνέπειες αναδρομικά από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.
Από την ημερομηνία δημοσίευσής του, ο κυρωμένος δασικός χάρτης καθίσταται στο σύνολό του οριστικός και έχει πλήρη αποδεικτική ισχύ σε κάθε διοικητική ή δικαστική αρχή για τα τμήματα που αποτελούν δασικές εν γένει εκτάσεις των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979, όπως ισχύει. Επί των ανωτέρω εκτάσεων εφαρμόζονται οι διατάξεις τής δασικής νομοθεσίας, με την επιφύλαξη των προβλεπομένων στην παράγραφο 5 του ως άνω άρθρου 3, ως προς τις χορτολιβαδικές και τις πετρώδεις και βραχώδεις εκτάσεις των περιπτώσεων α΄ και β΄ της ως άνω παραγράφου.
Ο κυρωμένος δασικός χάρτης τηρείται στον ειδικό δικτυακό τόπο της παρ. 11 του άρθρου 13 από την οικεία Διεύθυνση Δασών τής Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αντίγραφα του κυρωμένου δασικού χάρτη σε ψηφιακή διανυσματική μορφή αποστέλλονται αμελλητί στην αρμόδια υπηρεσία της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος στην οποία τηρείται κεντρική βάση δεδομένων δασικών χαρτών. Επίσης, αντίγραφα σε ψηφιακή διανυσματική μορφή αποστέλλονται στην ΕΚΧΑ ΑΕ.
Μέσω του ειδικού δικτυακού τόπου της παρ. 11 του άρθρου 13, παρέχεται σε κάθε δημόσια αρχή η δυνατότητα χρήσης των στοιχείων του κυρωμένου δασικού χάρτη για την επίτευξη της αποστολής και των στόχων της. Ψηφιακό αντίγραφο του κυρωμένου δασικού χάρτη αποστέλλεται στον ΟΠΕΚΕΠΕ και στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας.
Μετά τη μερική ή ολική κύρωση του δασικού χάρτη η αναμόρφωσή του επιτρέπεται μόνο σύμφωνα με τις διατάξεις των παραγράφων 8 και 8.α. του άρθρου 17 και της παρ. 5 του άρθρου 19 του παρόντος, καθώς και του επομένου εδαφίου.
Οι κυρωμένοι δασικοί χάρτες αναμορφώνονται με την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που θα υπαχθούν ή θα πάψουν να υπάγονται στον δασικό νόμο, σύμφωνα με πράξεις των αρμοδίων οργάνων, που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας ή με δικαστικές αποφάσεις που κρίνουν επί των πράξεων αυτών, καθώς και με δικαστικές αποφάσεις επί τού ιδιοκτησιακού ζητήματος των εκτάσεων των περιπτώσεων 5α’ και 5β’ του άρθρου 3 του Ν. 998/1979 όπως ισχύει, είτε με διοικητικές πράξεις της περίπτωσης ζ’ της παρ. 6 και της παρ. 7 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979 που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη και δεν απεικονίζονται σε αυτόν ή εσφαλμένα αποτυπώθηκαν κατά την κατάρτισή του.
Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η αναμόρφωση του κυρωμένου δασικού χάρτη με α) την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που υπάγονται ή παύουν να υπάγονται σε αυτόν σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία ή με δικαστικές αποφάσεις που κρίνουν επί των πράξεων αυτών, με δικαστικές αποφάσεις επί τού ιδιοκτησιακού ζητήματος των εκτάσεων των περ. α) και β) της παρ. 5 του άρθρου 3 του Ν. 998/1979, ή με διοικητικές πράξεις της περ. ζ) των παρ. 6 και 7 του ως άνω άρθρου 3 που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη ή εσφαλμένα αποτυπώθηκαν κατά την κατάρτισή του και δεν απεικονίζονται σε αυτόν, καθώς και β) με τη διόρθωση προδήλων σφαλμάτων. Για τις εκτάσεις του δασικού χάρτη, που προστίθενται σύμφωνα με τα ανωτέρω και δεν υπάγονταν στο δασικό νόμο κατά τον χρόνο κύρωσης αυτού, δεν διεκδικούνται δικαιώματα από το Ελληνικό Δημόσιο κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Η αναμόρφωση του δασικού χάρτη κυρώνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δασών, που εκδίδεται ιεραρχικά μετά από εισήγηση της οικείας Διεύθυνσης Δασών και έγκρισή της από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας[12].
Για τις εκτάσεις του δασικού χάρτη, που προστίθενται σύμφωνα με τα ανωτέρω και δεν υπάγονταν στο δασικό νόμο κατά το χρόνο κύρωσης αυτού, δεν διεκδικούνται δικαιώματα από το Ελληνικό Δημόσιο κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
Η αναμόρφωση του δασικού χάρτη κυρώνεται με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, που εκδίδεται ιεραρχικά μετά από εισήγηση της οικείας Διεύθυνσης Δασών και έγκρισή της από τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος του ΥΠΕΝ.
Αίτηση ακύρωσης κατά κύρωσης ΔΧ – Προθεσμία
Κατά των πράξεων κύρωσης δασικών χαρτών επιτρέπεται η άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αίτηση ακυρώσεως κατά του κυρωθέντος δασικού χάρτη δύναται να ασκήσει και ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για την παράλειψη να περιληφθεί σε αυτόν ορισμένη δασική εν γένει έκταση. Σε περίπτωση έκδοσης ακυρωτικής δικαστικής απόφασης, αν η πλημμέλεια για την οποία έγινε δεκτή η αίτηση ακυρώσεως ανάγεται στο στάδιο της διαδικασίας των αντιρρήσεων, η υπόθεση παραπέμπεται στην ΕΠΕΑ, εφόσον αυτή υφίσταται, άλλως στο Τεχνικό Συμβούλιο Δασών, το οποίο επιλαμβάνεται, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 9 του Ν. 998/1979, όπως ισχύει, μέσα σε τρεις (3) μήνες.
Παγίως κρίνεται ότι οι πράξεις με τις οποίες κυρώνονται οι αναρτηθέντες δασικοί χάρτες αποτελούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις, κατά των οποίων χωρεί αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Υπόκεινται, επομένως, σε αίτηση ακύρωσης όχι μόνο οι πράξεις κύρωσης που εκδίδονται δυνάμει του άρθρου 19 του Ν. 3889/2010, δηλαδή μετά την εξέταση των αντιρρήσεων που ασκήθηκαν από τους ενδιαφερομένους και, εφόσον συντρέχει περίπτωση, τη διόρθωση των χαρτών σύμφωνα με όσες από τις αντιρρήσεις έγιναν δεκτές, ως προς τις οποίες άλλωστε η δυνατότητα άσκησης αίτησης ακύρωσης προβλέπεται ρητώς από το άρθρο 19 παρ. 4 του Ν. 3889/2010 (19 παρ. 5, μετά την αντικατάσταση του άρθρο 19 με το άρθρο 153 παρ. Ζ του Ν. 4389/2016), αλλά και οι πράξεις κύρωσης που εκδίδονται κατά το άρθρο 17 του ίδιου νόμου και αφορούν στο μέρος των αναρτηθέντων δασικών χαρτών που δεν έχει αμφισβητηθεί με την άσκηση αντιρρήσεων[13].
Δεν υπόκειται σε αίτηση ακύρωσης η απόφαση της ΕΠΕΑ που απέρριψε τις ασκηθείσες αντιρρήσεις[14].
Ειδικότερα, οι κατά τα άρθρα 15 και 16 του Ν. 3889/2010 αντιρρήσεις, οι οποίες δεν στρέφονται κατά τελειωθείσας διοικητικής πράξης, αλλά κατά αναρτηθέντων δασικών χαρτών που υπόκεινται σε κύρωση, δεν συνιστούν- προεχόντως για τον λόγο αυτό- ενδικοφανή προσφυγή, κωλύουσα, κατά το άρθρο 45 παρ. 2 του ΠΔ 18/1989, την παραδεκτή άσκηση αίτησης ακύρωσης κατά της μερικής κύρωσης των χαρτών δυνάμει του άρθρου 17, η οποία άλλωστε -κατά το σύστημα που καθιερώνει ο νόμος- χωρεί ακριβώς, διότι το τμήμα του δασικού χάρτη στο οποίο αφορά δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης και επομένως αντιρρήσεων. Κατά συνέπεια, και παρότι στο άρθρο 17 του Ν. 3889/2010 δεν περιλαμβάνεται διάταξη αντίστοιχη με αυτήν του άρθρου 19 παρ. 4 (ήδη 5) του ίδιου νόμου, προβλέπουσα και ρητώς την άσκηση αίτησης ακύρωσης, η πράξη μερικής κύρωσης δασικού χάρτη του άρθρου 17 του Ν. 3889/2010, η οποία συνεπάγεται την οριστικοποίηση του χάρτη κατά το μέρος αυτό και την πρόσδοση σε αυτόν πλήρους αποδεικτικής ισχύος, υπόκειται για την ταυτότητα του λόγου και αυτή σε αίτηση ακύρωσης, και μάλιστα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, τούτο δε κατά τις γενικές διατάξεις, αλλά και κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 19 παρ. 4 (5) του ίδιου νόμου[15].
Επομένως, και παρότι ο αιτών δεν άσκησε αντιρρήσεις κατά του αναρτηθέντος δασικού χάρτη, δεν συντρέχει περίπτωση απαραδέκτου, από της άποψης αυτής, τούτο δε ανεξαρτήτως της συνδρομής εν προκειμένω των προϋποθέσεων υπό τις οποίες καθίσταται περιττή η υποβολή αντιρρήσεων[16].
———————
[1] Βλ. γενικά, Π. Γαλάνη, Δασικό Δίκαιο, εκδ. Νομ. Βιβλιοθήκη, 2024, 260-283.
[2] Βλ. την ΚΥΑ υπ. αρ. 158298/3670 των ΥΠΕΝ και ΥΠΑΑΤ.
[3] Το άρθρο 13 Ν. 998/1979, όπως αυτό τροποποιήθηκε, εμπλουτίστηκε με τις οικείες διατάξεις του Ν. 3889/2010, τροποποιήθηκε με τις διατάξεις του Ν. 4030/2011, αντικαταστάθηκε από τις οικείες διατάξεις του Ν. 4164/2013, επανατροποποιήθηκε από τον Ν. 4389/2016, όπως συμπληρώθηκε με τον Ν. 4467/2017.
[4] ΣτΕ 1364-5/2021. Ωστόσο, η απόφαση αφήνει αναπάντητο το ερώτημα ποιος και με ποιον τρόπο θα ελέγχει στο διηνεκές τη χρήση αυτή, ενώ ομιλεί μόνο για τις πράξεις του οικοδομικού δικαίου, μην έχοντας κρίνει για τις λοιπές διοικητικές πράξεις.
[5] ΣτΕ 2417/2019, 1540/2020.
[6] ΣτΕ 1544/2017, 491/2020, 1345/2019, 1810-1812/2018, 2938/2017, 1544/2017, 1918/2020 κλπ.
[7] ΣτΕ 2319, 2321/2020.
[8] ΣτΕ 1544, 2938/2017, 1458/2018, 1826/2019, 1412/2019, 1855, 1856, 1858, 2172, 2173, 2800/2019, 490, 491, 560, 561, 562, 640, 641, 775, 1236, 1237, 1238, 1239/2020 κλπ.
[9] Βλ. και Εγκύκλιο 136115/453/26-2-2016 για τις Τεχνικές Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΤΕΕΑ) που διαφέρουν από τις ΕΠΕΑ.
[10] Βλ. για τη μερική κύρωση, ΣτΕ 2731/2022, 1941/2022, 775/2020 (εκτελεστότητα κυρωθέντος ΔΧ), 1857/2019, 1604/2019, 156/2019, 1810/2018, 1118/2018, 1203/2017, 2938/2017 κλπ.
[11] ΣτΕ 1172/2023, 1166/2023.
[12] Η παρ.1,όπως είχε τροποποιηθεί με το άρθρο 48 παρ.7 Ν. 4685/2020,ΦΕΚ A` 92, τροποποιήθηκε ως άνω με το άρθρο 22 Ν.4964/2022,ΦΕΚ Α` 150/30.07.2022.
[13] ΣτΕ 2017/2020, 2572/2018 κλπ.
[14] ΣτΕ 1412/2019.
[15] ΣτΕ 2938/2017, 1544/2017.
[16] ΣτΕ 1810/2018.
ΚατηγορίεςΑπόψεις, Δασικοί Χάρτες, Νομοθεσία