(Η συμβολή της Δασικής Υπηρεσίας στην αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική προστασία)
 |
Δρ. Ελευθέριος Σταματόπουλος, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μελετητής |
Με βάση πρόταση Νόμου του ΥΠΕΝ προβλέπεται η σύσταση ενιαίου φορέα άσκησης πολιτικής για την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας.
Ο φορέας θα ονομάζεται: Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (Ο.Δ.Υ.Θ.) και θα συγκεντρώνει την ευθύνη, την πληροφορία, τον συντονισμό και τις σχετικές αρμοδιότητες διαχείρισης των υδάτων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας. Την εποπτεία θα έχουν τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υποδομών και Μεταφορών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και φυσικά και με τη συμμετοχή των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού.
Έτσι επιχειρείται να ενισχυθεί η αντιπλημμυρική προστασία και η αποτελεσματική άσκηση πολιτικής για την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων σε αυτό το πολύ κρίσιμο γεωγραφικό διαμέρισμα της Χώρας, που επλήγη προσφάτως από τις καταστροφικές πλημμύρες.
Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας κάλυψαν λίγο ή πολύ τις πλημμύρες της Θεσσαλίας. Ωστόσο δεν κάλυψαν επαρκώς τις επίσης πολύ σημαντικές καταστροφές στα ορεινά διαμερίσματα της Περιφέρειας που αν και δεν πλημμύρισαν είχαν επίσης σημαντικές καταστροφές κυρίως από την ροή των χειμάρρων.
Κι επειδή όλοι μας ασχολήθηκε λιγότερο με τον προσωρινό αποκλεισμό της περιοχής ΖΑΓΟΡΑΣ ΠΗΛΙΟΥ και ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΑΣ, μιας περιοχής με 20 εκατομμύρια κιλών μήλων με τεράστιες εξαγωγές παντού στον κόσμο, ας το επιχειρήσουμε σήμερα.
Η βασική μας προσπάθεια είναι να εκτιμήσουμε την λειτουργία των παλιών αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων της Δασικής Υπηρεσίας. Επισημαίνουμε ότι τα τελευταία έργα έγιναν στην δεκαετία του ’80 κι έπειτα αυτά δεν πύκνωσαν όπως έπρεπε, ούτε και συντηρήθηκαν στο ελάχιστο. Με την βοήθεια λοιπόν του Δασοφύλακα της περιοχής κου Νίκου Στάμου και τις οδηγίες του Δασάρχη Βόλου Ζαχαρία Χάνου και του Δασολόγου της Δ/νσης Δασών Πάντου Πινακά, παραθέτουμε κάποια στοιχεία των έργων χωρίς ωστόσο να φιλοδοξούμε σε αυτό το άρθρο να περιγράψουμε την πλήρη εικόνα.
Το πρώτο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι ότι στο κύριο ΜΕΓΑ ΡΕΜΑ της Ζαγοράς Πηλίου δεν έγιναν ουσιαστικά αντιπλημμυρικά έργα. Έτσι παρά το ότι οι συμβάλλοντες δευτερεύοντες χείμαρροι είχαν αποσβεστεί από τις δασικές Υπηρεσίες, στον κύριο αγωγό δεν έγινε κάποια παρέμβαση ούτε από τις Δασικές Υπηρεσίες λόγω έλλειψης χρημάτων ή και αναρμοδιότητας.
Έτσι όπου το ρέμα διασταυρωνόταν με τον επαρχιακό δρόμο Πορταριάς – Ζαγοράς προξενήθηκαν σοβαρές καταστροφές κυρίως στις γέφυρες, με ολοκληρωτική διακοπή της σύνδεσης ευτυχώς προσωρινά.
Στην φωτ. 1 το σημείο διακοπής της σύνδεσης 3 χιλμ από την Ζαγορά (προς Πορταριά), στην φωτ. 2 η προσωρινή εκτροπή της κυκλοφορίας στα ανάντη της παλαιότερης γέφυρας.
Φωτογραφία 1. Η καταστροφή της γέφυρας 3 χλμ από την Ζαγορά. Λειτούργησε για λίγο καιρό με σιδερένια γέφυρα και σήμερα ανακατασκευάζεται. Γέφυρα στην διακλάδωση «Καλοκαιρινός» (Σταματόπουλος, 2023).
Φωτογραφία 2. Η κυκλοφορία γίνεται προσωρινά από παρακαμπτήριο δρόμο στα ανάντη της γέφυρας. Και μόνο το μέγεθος των φερτών είναι χαρακτηριστικό της ορμής του ρέματος (Σταματόπουλος, 2023).
Στα ανάντη του φράγματος αυτού θα μπορούσαν να αφαιρεθούν αρκετά κυβικά μέτρα φερτών υλικών και μετά από επεξεργασία να χρησιμοποιηθούν ως οικοδομικά υλικά για την αποκατάσταση των ζημιών. Έτσι η αποκατάσταση θα μας κόστιζε πολύ λιγότερο και παράλληλα θα καθαρίζαμε έστω και τοπικά τις κοίτες των ρεμάτων.
Στις φωτ. 3 και 4 παρατηρούμε τις καταστροφές σε δύο ακόμα γέφυρες του επαρχιακού δρόμου που ανακατασκευάζονται στην διακλάδωση «Ιμπραήμ» και στο κύριο ΜΕΓΑ ΡΕΜΑ αντίστοιχα.
Φωτογραφία 3. Η καταστροφή της γέφυρας σε 6 περίπου χλμ από την Ζαγορά (θέση Ιμπραήμ). Δεν καταστράφηκε ολόκληρη και η κυκλοφορία γίνεται από μία λωρίδα κυκλοφορίας. Η γέφυρα σήμερα ανακατασκευάζεται (Σταματόπουλος, 2023).
Φωτογραφία 4. Η καταστροφή μίας ακόμα γέφυρας σε 9 περίπου χλμ από την Ζαγορά. Δεν καταστράφηκε τελείως και η κυκλοφορία γίνεται υποτυπωδώς. Η γέφυρα ανακατασκευάζεται (Σταματόπουλος, 2023).
Ωστόσο πρέπει να σημειώσουμε δεν ήταν η πρώτη φορά που είχαμε καταστροφές στο οδικό δίκτυο. Όμως δεν αναφέρονται καταστροφές από παλαιότερα πλημμυρικά φαινόμενα.
Στα κατάντη πάντως της γέφυρας παρατηρήσαμε το βάθρο στήριξης παλαιότερης τοξωτής γέφυρας που έπεσε στους σεισμούς του 1954 και το οποίο επισημαίνουμε με ερυθρό δείκτη.
Φωτογραφία 5. Τα απομεινάρια παλαιότερης γέφυρας που έπεσε από τους σεισμούς του 1954. (φωτ. Σταματόπουλος 2023).
ΤΑ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΤΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Όπως αναφέραμε παραπάνω όλοι οι σημαντικοί δευτερεύοντες χείμαρροι που καταλήγουν στο ΜΕΓΑ ΡΕΜΑ της Ζαγοράς είχαν αποσβεστεί κατά το παρελθόν από τις Δασικές Υπηρεσίες. Ωστόσο τα έργα αυτά αν και είναι τεχνικά αξιοθαύμαστα, χρειάζονται έστω και υποτυπώδους συντήρησης.
Στην ακόλουθη φωτογραφία (φωτ. 6) περιγράφουμε ένα αντιπλημμυρικό έργο της Δασικής Υπηρεσίας ανάμεσα στον Άγιο Γεώργιο και Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Σήμερα το έργο αυτό ασφυκτιά μέσα στο σχέδιο πόλης.
Με τους κόκκινους δείκτες επισημαίνουμε τα παλιά φράγματα και τον οχετό στα κατάντη. Πάντως δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε (με μπλε δείκτη) τον μερικό περιορισμό της κοίτης του ρέματος από το κλιμακοστάσιο παρακείμενης οικίας.
Φωτογραφία 6. Επάλληλα φράγματα διευθέτησης της κοίτης (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Η κοίτη του ρέματος περνά κάτω από τον δρόμο και τα νερά διοχετεύονται στην συνέχεια του ρέματος που συμβάλλει τελικά στο «ΜΕΓΑ ΡΕΜΑ» της Ζαγοράς.
Στα κατάντη ωστόσο (φωτ. 7) παρατηρούμε ένα ακόμα φράγμα (επισημαίνεται με κόκκινο δείκτη).
Φωτογραφία 7. Φράγμα διευθέτησης της κοίτης στα κατάντη ανάμεσα στις θέσεις Αγ.Γεώργιος και Μετ.Σωτήρος (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Στο ρέμα «Πριτσαίϊκα» παρατηρούμε επάλληλα φράγματα διευθέτησης τα οποία έχουν μερικώς προσχωθεί (φωτ. 8 και 9). Τα φράγματα αυτά βρίσκονται στα κατάντη της Ζαγοράς και χωρίς υπερβολή προστατεύουν και την πόλη από φαινόμενα ολισθήσεων.
Φωτογραφία 8. Φράγμα διευθέτησης της κοίτης στο ρέμα «Πριτσαίικα» (φωτ. Σταματόπουλος, 2023). Και στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαν να αφαιρεθούν αρκετά κυβικά μέτρα φερτών υλικών και μετά από επεξεργασία να χρησιμοποιηθούν ως οικοδομικά υλικά.
Φωτογραφία 9. Μια ακόμα άποψη από Επάλληλα φράγματα διευθέτησης της κοίτης στο ρέμα «Πριτσαίικα» (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Στην φωτ. 10 και στα ανάντη του ρέματος «Πριτσαίϊκα» και κάτω από την συνοικία «Πουρί» παρατηρούμε αγωγό σημαντικής διατομής και στην φωτ. 11 παλαιότερο φράγμα με προστατευτική λιθοριπή για την αποφυγή υποσκαφής του φράγματος στα κατάντη και στην φωτ. 12 ανοικτός αγωγός που οδηγεί στα παραπάνω φράγματα (φωτ. 8 και 9).
Φωτογραφία 10. Διευθέτηση κοίτης στον οικισμό «ΠΟΥΡΙ» Ζαγοράς διευθέτησης της κοίτης στο ρέμα Πριτσαίικα (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Φωτογραφία 11. Ένα ακόμα παλαιότερο φράγμα στον οικισμό «ΠΟΥΡΙ» Ζαγοράς και διευθέτησης της κοίτης στο ρέμα Πριτσαίικα με λιθοριπή αποφυγής εκσκαφής (φωτ. Σταματόπουλος 2023)
Φωτογραφία 12. Ανοικτός αγωγός διευθέτησης της κοίτης στο ρέμα Πριτσαίικα (φωτ. Σταματόπουλος 2023)
Στην φωτ. 13 παρατηρείται ένα σημαντικό φράγμα της Δασικής Υπηρεσίας στα κατάντη της Ζαγοράς στην θέση «Κατούνι-Βράχος» που κυριολεκτικά στήριξε μεγάλο μέρος της Ζαγοράς (αριστερά ο Δασοφύλακας κος Νίκος Στάμος). Στα κατάντη του φράγματος αυτού στην φωτ. 14, παρατηρούμε κι άλλα φράγματα.
Φωτογραφία 13. Ένα κύριο φράγμα στα κατάντη της Ζαγοράς στην θέση Κατούνι-Βράχος (φωτ. Σταματόπουλος, 2023).
Και στην περίπτωση αυτή από τα ανάντη του φράγματος αυτού, θα μπορούσαν να αφαιρεθούν αρκετά κυβικά μέτρα φερτών υλικών και μετά από επεξεργασία να χρησιμοποιηθούν ως οικοδομικά υλικά. Παράλληλα θα δημιουργηθεί μικρή δεξαμενή συγκράτησης νερών που εκτός από των εμπλουτισμό των πηγών θα λειτουργήσεις κυριολεκτικά ως επίγειος παράδεισος της ορνιθοπανίδας.
Φωτογραφία 14. Ένα ακόμα επάλληλο φράγμα στα κατάντη του κύριου φράγματος στην θέση Κατούνι-Βράχος (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Στις επόμενες φωτογραφίες (φωτ. 15-18) θα δείτε πολλαπλά φράγματα και έργα διευθέτησης σε τρία δευτερεύοντα ρέματα στην θέση Αγία Παρασκευή στα βόρεια όρια της Ζαγοράς.
Φωτογραφία 15. Ένα φράγμα στα ανάντη της θέσης «Αγία Παρασκευή» στα βόρεια της Ζαγοράς (φωτ.Σταματόπουλος 2023).
Από τα ανάντη του φράγματος αυτού θα μπορούσαν εύκολα να αφαιρεθούν αρκετά κυβικά μέτρα φερτών υλικών και μετά από επεξεργασία να χρησιμοποιηθούν επίσης ως οικοδομικά υλικά.
Φωτογραφία 16. Ένα φράγμα με ισχυρή στερεοσυγκράτηση στα ανάντη της θέσης «Αγία Παρασκευή» στα βόρεια της Ζαγοράς. Τα σημεία αυτά καλό θα ήταν να καθαριστούν. (φωτ. Σταματόπουλος, 2023). Και πάλι από το φράγμα αυτό θα μπορούσαν εύκολα να αφαιρεθούν αρκετά κυβικά μέτρα φερτών υλικών και μετά από επεξεργασία να χρησιμοποιηθούν ως οικοδομικά υλικά.
Φωτογραφία 17. Ένα ακόμα φράγμα διευθέτησης, στα ανάντη της θέσης «Αγία Παρασκευή» στα βόρεια της Ζαγοράς (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Φωτογραφία 18. Και τα τρία ρέματα συμβάλουν στο ρέμα Αγίας Παρασκευής και πρόσθετα έργα διευθέτησης στα βόρεια της Ζαγοράς (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Ωστόσο στην φωτ. 18 παρατηρούμε μερική κατάληψη της κοίτης του ρέματος από την τοποθέτηση υπόστεγου δημόσιας βρύσης.
Στην συνέχεια μέσω του οχετού το ρέμα περνά κάτω από τον δρόμο Ζαγοράς – Αγίας Παρασκευής και μέσω μιας ασφυκτιούσας κοίτης που προοδευτικά περιορίζεται από διαρκείς μερικές καταλήψεις της κοίτης από γειτονικές χρήσεις, περνά κάτω από την Εθνική οδό Ζαγοράς – Πορταριάς.
Φωτογραφία 19. Και τα τρία ρέματα συμβάλουν στο ρέμα Αγίας Παρασκευής που η κοίτη του μειώθηκε προοδευτικά από γειτονικές χρήσεις. (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Φωτογραφία 20. Η κοίτη του ρέματος Αγίας Παρασκευής που μειώνεται προοδευτικά από γειτονικές χρήσεις. (φωτ. Σταματόπουλος, 2023)
Αγαπητοί φίλοι,
Ο σχεδιαζόμενος «Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (Ο.Δ.Υ.Θ.)» είναι εντελώς απαραίτητος σήμερα για την Ολιστική θεώρηση της προστασίας της Θεσσαλίας από μελλοντικές ανάλογες καταστροφές όπως οι πλημμύρες του 2023 αλλά και παλαιότερες. Παράλληλα θα μπορεί να οργανωθεί καλύτερα η εξοικονόμηση των πολύτιμων νερών ποτίσματος και υδροδότησης των χωριών και των πόλεων μας.
Δυστυχώς όπως αποδεικνύει η πρόσφατη Ιστορία μας και μετά από αρκετά χρόνια από την θέσπιση και λειτουργία του δεύτερου και τρίτου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αυτή δεν μπόρεσε να αρθεί σε επίπεδα ικανοποιητικής υπερ-τοπικής υπευθυνότητας.
Στις πλημμύρες του Ιανού και με την διαλυτική προσθήκη της Πυροσβεστικής, που βεβιασμένα, πρόχειρα και «σώνει και καλά» θέλει να αντικαταστήσει ολόκληρη την Πολιτική Προστασία, παρατηρήθηκαν φαινόμενα ασυνεννοησίας και αυθαίρετης δράσης με διάτρηση αναχωμάτων προκειμένου τα προβλήματα να μεταφερθούν από το ένα διαμέρισμα σε γειτονικά χωρίς σχέδιο, χωρίς στόχους και εντελώς αντιεπιστημονικά και αντιπαραγωγικά.
Είναι η αναπαραγωγή του ίδιου μοντέλου της «Πυροσβεστικής ανικανότητας» που παρατηρούμε και στις Δασικές Πυρκαγιές. Ενώ πρέπει να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα αμιγώς τοπικό, μεταφέρουμε περιστασιακά «συντονιστικά κέντρα» από την Αθήνα με «στρατηγούς» της συμφοράς, που με την άγνοιά τους μπλοκάρουν κάθε απαραίτητη ενέργεια. Στην ουσία λειτουργούμε χωρίς συνεννόηση, του τσαμπουκά και του άγχους διατήρησης των αρμοδιοτήτων, σε αποδεδειγμένα ανίκανες κεντρικές δομές.
Ουσιαστικά πρόκειται για το άγχος διατήρησης της πίστωσης απόρρητων αναγκών της Π.Π (άρθρο 53 του Ν.4662/2020) και της προστασίας της ατιμωρησίας και της έλλειψης κάθε οικονομικού απολογισμού.
Η Χώρα εδώ και καιρό έχουμε μελετήσει πλήρως και τα 14 υδατικά διαμερίσματα της Χώρας και έχουμε όλα τα βασικά εργαλεία διαχείρισης των υδατικών μας πόρων.
Μπορούμε μάλιστα με σωστά σχεδιασμένη και επιστημονικά ορθολογική συντήρηση και πύκνωση των ορεινών δασοτεχνικών έργων μας, να εξοικονομήσουμε σημαντικές ποσότητες νερών τα οποία μάλιστα είναι αποδεδειγμένα καθαρότερα από τα νερά τα προερχόμενα από τις γεωτρήσεις των γεωργικών μας περιοχών.
Μέχρι λοιπόν η Τοπική Αυτοδιοίκηση αρθεί στο ύψος των καθηκόντων της και για να αποκατασταθεί γρήγορα η Θεσσαλία που αποτελεί σημαντικό παραγωγικό και οικονομικό πυλώνα της αγροτικής μας παραγωγής, ο νέος Φορέας έχει πολύ δουλειά να κάνει.
ΚατηγορίεςΑπόψεις