Γιώργος Ευτυχίδης,
Δασολόγος
Στο βιβλίο του «The 80/20 Principle: The Secret to Achieving More with Less», ο Richard Koch αναφέρεται στον κανόνα Pareto, σύμφωνα με τον οποίο το 80% των αποτελεσμάτων προέρχεται από το 20% των αιτιών. Ο Koch εξηγεί πώς ο κανόνας αυτός μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά διαφορετικά, δυναμικά περιβάλλοντα, όπως οι επιχειρήσεις, η οικονομία και η καθημερινή ζωή καθώς για παράδειγμα παρατηρείται συχνά πως το 80% των πωλήσεων προέρχεται από το 20% των πελατών, το 80% των γενετικών πληροφοριών ευθύνεται για το 20% των χαρακτηριστικών ενός οργανισμού ακόμη και πως το 80% των πολιτών κυβερνάται με εντολή του 20% του εκλογικού σώματος. Ο κανόνας Pareto είναι μία εμπειρική αρχή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο για την εκτίμηση, κατανόηση και βελτίωση της απόδοσης μιας επένδυσης ή μιας επιλογής.
Αν και δεν πρόκειται για φυσικό νόμο, ο κανόνας Pareto αποτελεί μια αξιόπιστη προσέγγιση και για την κατανόηση των επιλογών στη διαχείριση των πυρκαγιών. Σύμφωνα με αυτόν, ένα μικρό ποσοστό συμβάντων είναι υπεύθυνο για το μεγαλύτερο μέρος της καμένης έκτασης κάτι το οποίο ισχύει. Η τυπική αναλογία όμως του 80-20 έχει, λόγω της επιθετικής δασοπυρόσβεσης, διαμορφωθεί σε 90-10 με το 10% των πυρκαγιών να συνεισφέρει στο 90% της συνολικά καμένης έκτασης. Η διαφορά αυτή προκύπτει επειδή λόγω «αποτελεσματικής» δασοπυρόσβεσης -όταν υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες για την κατάσβεση- το 90% του αριθμού των πυρκαγιών ελέγχονται. Ωστόσο, υπάρχει ένα ποσοστό πυρκαγιών της τάξης του 10% (στην Ελλάδα ακόμη λιγότερο) που, όταν οι συνθήκες είναι δυσμενείς, υπερβαίνει τις δυνατότητες των πυροσβεστικών δυνάμεων και κατακαίει το 90% της συνολικής έκτασης.
Για μια ρεαλιστική και πραγματικά αποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών, θα πρέπει να αποκατασταθεί η αναλογία Pareto, έτσι ώστε το 20% των πυρκαγιών να ευθύνεται για το 80% της καμένης έκτασης, αντίθετα με την παρούσα κατάσταση που το 10% των πυρκαγιών ευθύνεται για το 90% των καμένων. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι η συγκέντρωση της συνολικά καμένης έκτασης σε ένα πολύ μικρό ποσοστό πυρκαγιών συνεπάγεται αυξημένη επικινδυνότητα και πολύ μεγαλύτερες καταστροφές. Η προσέγγιση της «απλής αναλογικής» που θα ισομοίραζε τη συνολικά καμένη έκταση στον αριθμό των πυρκαγιών δεν είναι ούτε ρεαλιστική ούτε εφικτή! Ωστόσο, πρέπει να αποφύγουμε την παγίδα να πολεμάμε, μαζί με τη φωτιά, εμπειρικές κατανομές όπως του Pareto, κάνοντας κατάχρηση της καταστολής (… όπου μας παίρνει), επειδή έτσι οδηγούμαστε στο παράδοξο της δασοπυρόσβεσης. Το παράδοξο αυτό αναφέρεται στην ιδέα ότι όσο πιο επιτυχημένοι είμαστε στην καταστολή των πυρκαγιών, τόσο χειρότερες μπορεί να γίνουν οι μελλοντικές πυρκαγιές. Οι ρίζες του παραδόξου βρίσκονται στον φυσικό ρόλο της φωτιάς στα Μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα και στις ακούσιες συνέπειες της διακοπής αυτού του ρόλου.
Σε συνδυασμό με την αρχή του Pareto, το παράδοξο της δασοπυρόσβεσης εγγυάται ότι όσα χρήματα και αν επενδύσουμε στη δασοπυρόσβεση για να πούμε ότι ελέγξαμε το 90 ή το 95% των πυρκαγιών θα υπάρχει πάντα ένα, ελάχιστο έστω, ποσοστό που δεν θα μπορέσει ο μηχανισμός να ελέγξει και το οποίο θα διαμορφώσει τη συνολικά καμένη έκταση. Όσο μικρότερο είναι το ποσοστό αυτό τόσο πιο καταστροφικές θα είναι οι πυρκαγιές του.
Δεδομένου ότι κανένα μέτρο δεν μπορεί να αποτρέψει πλήρως τις πυρκαγιές, ο κανόνας Pareto μπορεί να δείξει την κατεύθυνση της ιεράρχησης και της διάθεσης των πόρων για τη διαχείρισή του προβλήματος. Η ορθολογική προσέγγιση βρίσκεται στη διαμόρφωση συνθηκών παθητικής προστασίας στα δάση έτσι ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες για καταστροφικές επιπτώσεις από το μικρό ποσοστό των ανεξέλεγκτων πυρκαγιών που ξεπερνούν τις δυνατότητες του μηχανισμού καταστολής. Η παθητική προστασία στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής προϋποθέτει την ενεργή οικονομική και κλιματική διαχείριση των δασικών πόρων. Στόχος οφείλει να είναι η προσαρμογή του οικοσυστήματος στις περιβαλλοντικές διαταραχές και η δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού και βιώσιμου συστήματος διαχείρισης, το οποίο θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ακραίες πυρκαγιές και να προστατεύσει την κοινωνία.
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 06.08.2023
ΚατηγορίεςΑπόψεις, Πυρκαγιές - Αναδασώσεις