Γιώργος Ευτυχίδης,
Δασολόγος
Η πρόληψη δασικών πυρκαγιών είναι ένα θέμα που απασχολεί την κοινή γνώμη και την ελληνική πολιτεία, ειδικά μετά τις δραματικές εξελίξεις των τελευταίων χρόνων. Σε πρόσφατη συνέντευξη του Γενικού Διευθυντή Δασών του ΥΠΕΝ, Βαγγέλη Γκουντούφα, στην εφημερίδα «Καθημερινή», τονίστηκε η ανεπάρκεια του προγράμματος “Antinero” στην αυτοχρηματοδότηση των καθαρισμών δασών. Η κύρια δυσκολία, ανέφερε, προέκυψε από την αδυναμία εξεύρεσης λύσης αξιοποίησης της βιομάζας λόγω των οικονομικά αποτρεπτικών αποστάσεων μεταφοράς, ειδικά στη Νότια Ελλάδα. Προφανώς στο πλαίσιο μιας δήλωσης δεν υπήρχε η δυνατότητα να γίνει αναφορά αν το Υπουργείο έκανε κάποια πρόσκληση για υποβολή ιδεών (Request for Ideas) ή διαβούλευση για αυτό το θέμα και δεν υπήρξε ανταπόκριση ή σχολιάστηκε το ασύμφορο της επένδυσης; Θα ήταν χρήσιμο όμως να πληροφορηθούμε, έστω και σε δεύτερο χρόνο, εάν έγινε κάτι τέτοιο.
Αναφέρθηκε, όμως, στην ίδια συνέντευξη να περιμένουμε νεότερα από το φθινόπωρο καθώς εξετάζεται μια νέα πρόταση ώστε η βιομάζα να διατίθεται σε εταιρείες που παράγουν προϊόντα ξύλου, με την υποχρέωση να μειωθεί η τελική τιμή του προϊόντος και να αναγράφεται ότι η πρώτη ύλη προήλθε από καθαρισμούς.
Με αφορμή την παραπάνω δήλωση θα ήταν καλό να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αρκετές πολιτικές τόσο στην Ευρώπη όσο και σε Αμερική, Καναδά και Αυστραλία που χρησιμοποιούν την παροχή οικονομικών κινήτρων, αλλά και αντικινήτρων για την ενίσχυση της πρόληψης δασικών πυρκαγιών και τη μείωση του κινδύνου.
Τέτοιες πολιτικές, σύμφωνα με έκθεση της δράσης Ευρωπαϊκού διαλόγου FIRELOGUE για τις δασικές πυρκαγιές που δημοσιεύτηκε πριν λίγο καιρό, μπορεί να είναι:
– Η νομοθέτηση «Πληρωμής Περιβαλλοντικών Υπηρεσιών» σαν εθελοντική συναλλαγή ανάμεσα σε επιχειρηματίες και οργανισμούς που ωφελούνται από την παρουσία του δάσους (π.χ. ο τουριστικός τομέας) και είναι πρόθυμοι να καταβάλουν αντίτιμο για τις υπηρεσίες αυτές το οποίο θα διατίθεται για την προστασία του δάσους. Στη γραμμή των συζητήσεων που γίνονται για τις ανεμογεννήτριες και την πιθανά αρνητική σχέση τους με τις πυρκαγιές θα μπορούσε ενδεχομένως η πολιτεία να θεσπίσει ένα ποσοστό της απόδοσης της επένδυσης να αποδίδεται με τη μορφή αντισταθμιστικού οφέλους σε μέτρα πρόληψης πυρκαγιών σαν προϋπόθεση για την έγκριση και λειτουργία των επενδύσεων αυτών.
– Η προώθηση (από το ελληνικό κράτος και την Ευρωπαϊκή Ένωση) «Ετικετών Αλυσίδας Αξίας» για προϊόντα που συμβάλλουν στην πρόληψη πυρκαγιών με τη διάσπαση της συνέχειας του στρώματος του καυσίμου (π.χ. καυσόξυλα, βιομάζα). Μπορεί να χορηγείται σήμα αναγνώρισης σε όσους υλοποιούν τέτοια εγκεκριμένα σχέδια και η διάθεση των υλικών από καθαρισμούς και αραιώσεις να γίνεται από κεντρική ηλεκτρονική πλατφόρμα και τα έσοδα να είναι αφορολόγητα.
– Επιδοτήσεις από το κράτος ή την Ευρωπαϊκή Ένωση για οικονομικές δραστηριότητες μέσα στο δάσος που θα συνεισφέρουν στη μείωση συσσώρευσης της βιομάζας και θα δημιουργήσουν ένα ψηφιδωτό τοπίο περισσότερο ανθεκτικό στις πυρκαγιές. Οι επιδοτήσεις μπορούν να απευθύνονται σε φορείς αυτοδιοίκησης, συνεταιρισμούς, επιχειρήσεις και ιδιώτες. Σκοπός είναι η συγχρηματοδότηση προσπαθειών μετριασμού των επιπτώσεων, η στήριξη της οικονομίας του δάσους και η μείωση του κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιών. Η ιδέα της αξιοποίησης της βιομάζας, όπως αναφέρεται από τον Γενικό Διευθυντή Δασών, μπορεί να αποτελέσει ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, εφόσον συνοδεύεται από ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο και αντίστοιχες πολιτικές υποστήριξης. Οι Ισπανοί χρησιμοποιούν τη βόσκηση σε συγκεκριμένες περιοχές και για συγκεκριμένο διάστημα επιδοτώντας με 300€/ha και επιπλέον 140€/ha αν πρόκειται για περιοχή πρώτης προτεραιότητας για τον προληπτικό σχεδιασμό ή με 70€/ha αν πρόκειται για περιοχή δεύτερης προτεραιότητας. Με τον τρόπο αυτό ενισχύουν την προστασία από τις πυρκαγιές, υποστηρίζοντας παραδοσιακές δραστηριότητες που τείνουν να εκλείψουν. Το μέτρο συνοδεύεται από χωρικό σχεδιασμό και παρακολούθηση των ζώων με trackers.
– Προγράμματα «Ασφαλίστρων κινδύνου» σε συνεργασία με τις ασφαλιστικές εταιρείες που μειώνουν το κόστος ασφάλισης σε ιδιοκτησίες που πληρούν προληπτικά μέτρα και ενισχύουν την ανθεκτικότητα του τοπίου.
– Εφαρμογή «Τελών ευθύνης» για ιδιοκτήτες που αδιαφορούν και παραβιάζουν τους κανόνες πρόληψης πυρκαγιών.
– Έκδοση «Ομολόγων Δασικής Ανθεκτικότητας» για χρηματοδότηση προληπτικών έργων, με διαφάνεια στη χρήση των κεφαλαίων και επανεπένδυση των εσόδων σε παραγωγικές δραστηριότητες δασικής οικονομίας.
– Σύνδεση του θεσμού «Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ)», με την οικονομική υποστήριξη προγραμμάτων πρόληψης πυρκαγιών, ενσωματώνοντας την ανθεκτικότητα των δασών μιας περιοχής στις πυρκαγιές στην στρατηγική μεγάλων εταιρειών. Το μέτρο θα μπορούσε να εξεταστεί αντίστοιχα ή παράλληλα με τον θεσμό του «Αναδόχου Αποκατάστασης και Αναδάσωσης».
– Τελευταίο αλλά σημαντικό μέτρο είναι οι πολιτικές της «Αγοράς CO2». Η διαχείριση τους μπορεί να αξιοποιήσει τις σχετικές δυνατότητες που δίνουν οι πολιτικές της Ε.Ε. εντάσσοντας στα διαχειριστικά σχέδια μέτρα μείωσης εκπομπών διοξειδίου, δημιουργία εθνικής πλατφόρμας εμπορίας πιστοποιητικών μείωσης εκπομπών και προώθηση επενδύσεων για τη δασική παραγωγή.
Για να αξιολογηθούν, να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν πολιτικές όπως οι παραπάνω χρειάζεται τεκμηριωμένη ανάλυση και συστηματική παρακολούθηση. Και το σημαντικότερο είναι ότι χρειάζεται να υπάρχει ολοκληρωμένη και ολιστική προσέγγιση που θα εντάσσει την πρόληψη μέσα στη διαχείριση του δάσους και όχι να την ταυτίζει με αποσπασματικά, επικοινωνιακά μέτρα. Γι’ αυτό η πολιτεία θα πρέπει να εξετάσει άμεσα τη δημιουργία μιας Νέας Δασικής Υπηρεσίας, ενός επιστημονικού οργανισμού με σύγχρονη νοοτροπία και βαθειά αντίληψη της αποστολής που θα αναλάβει για να εξασφαλίσει την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα των ελληνικών δασών, φροντίζοντας για την προσαρμογή του φυσικού περιβάλλοντος στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής. Θα χρειαστεί το κράτος να χειριστεί αυτή την πρόκληση με την ίδια αφοσίωση και αποτελεσματικότητα που επέδειξε με την Πολιτική Προστασία, μετατρέποντάς μια περιθωριακή υπηρεσία λίγων δεκάδων υπαλλήλων σε Υπουργείο με εθνική οργανωτική δομή, επιχειρησιακό αντικείμενο, κτιριακές εγκαταστάσεις, περιφερειακά επιχειρησιακά κέντρα και 1,7 δις διαθέσιμα για στρατηγικές επενδύσεις σε εξοπλισμούς και υποδομές. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει να ισορροπήσει το διαχειριστικό έλλειμμα της πρόληψης που δεν θα επιτρέψει να αποδώσουν οι τεράστιες επενδύσεις που η πολιτεία έχει επιλέξει να κάνει για την πολιτική προστασία. Επενδύσεις πολιτικής προστασίας που δεν θα είναι θεμελιωμένες στη συστηματική και διαχρονική διαχείριση του δάσους θα έχουν μόνο προσωρινά αποτελέσματα και θα διαμορφώσουν ανεξέλεγκτες μελλοντικά καταστάσεις. Είναι σαν να προτείνουμε σε ένα άτομο που δεν είναι παχύσαρκο αλλά έχει κακές διατροφικές συνήθειες να κάνει εγχείρηση για να μικρύνει το στομάχι του. Αντί να του υποδείξουμε ότι πρέπει να αλλάξει διατροφή επιλέγουμε να του συστήσουμε να κόβει το στομάχι του κάθε φορά που θα παχαίνει λόγω της κακής διατροφής. Ακόμη και αν αγνοήσουμε το κόστος των επεμβάσεων όμως πόσες φορές μπορεί κάποιος να κόψει το στομάχι του;
Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 13.08.2023
ΚατηγορίεςΑπόψεις, Πυρκαγιές - Αναδασώσεις